Αλήθειες και μύθοι για τη χορτοφαγία

«Αν τα σφαγεία είχαν γυάλινους τοίχους όλοι θα γίνονταν χορτοφάγοι» έχει πει ένας διάσημος χορτοφάγος, το πρώην «σκαθάρι», Πολ Μακάρτνεϊ. Και πράγματι είναι πολλοί εκείνοι, των οποίων η αγάπη για τα ζώα, τους έκανε να σταματήσουν να τρώνε κρέας.

Είκοσι έξι χρόνια δεν τρώει κρέας η 45χρονη Σόφι, καταστηματάρχης στο κέντρο της Αθήνας, που άρχισε τη χορτοφαγία από την υπερβολική αγάπη της στα ζώα. Στη δίαιτά της περιλαμβάνονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ τα τελευταία τρία χρόνια τρώει και ψάρι. Όπως δηλώνει δεν έχει αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα υγείας και οι πρόσφατες εξετάσεις αίματος που έκανε έδειξαν ότι δεν έχει κάποιες ελλείψεις. Όσο για το αν είναι περιορισμένες οι επιλογές της σε πιάτα, λόγω της απουσίας κρέατος από τη διατροφή της, η ίδια λέει ότι η ελληνική κουζίνα και η μεσογειακή διατροφή έχουν τόση ποικιλία σε συνταγές χωρίς κρέας που δεν ένιωσε ποτέ μονοτονία.

Η 50χρονη Μαρία, καθηγήτρια, αποφάσισε τα δύο τελευταία χρόνια να αφαιρέσει το κρέας από τη διατροφή της μετά από προτροπή μιας φίλης της γιατρού. «Έκρινε πως δεδομένης της ηλικίας μου, των προβλημάτων υγείας που έχω, του φορτωμένου προγράμματος εργασίας, καθώς και της αλλαγής της προσωπικής μου ζωής, λόγω διαζυγίου, το να κόψω το κρέας θα μείωνε τον κίνδυνο να επιβαρύνω ακόμη περισσότερο τον οργανισμό μου. Δέχτηκα και εννοείται ότι δεν αισθάνθηκα ποτέ καμία στέρηση», περιγράφει τη νέα διατροφική της εμπειρία χωρίς κρέας. Συνεχίζει όμως, να καταναλώνει ψάρια, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Στην Ελλάδα, πολλοί είναι και οι νέοι που ακολουθούν χορτοφαγική δίαιτα, όπως δήλωσε η διαιτολόγος - διατροφολόγος, επιστημονική συνεργάτης του MedNutrition, Μαρία Ζερβού, που επισημαίνει ότι αυτή η στροφή προς τη χορτοφαγική ή φυτοφαγική δίαιτα εμπεριέχει σε μεγάλο βαθμό και την περιβαλλοντολογική συνείδηση, που έχει εδραιωθεί τα τελευταία χρόνια.

Η χορτοφαγία είναι ένας είδος διατροφής από την οποία έχει αποκλειστεί η κατανάλωση κρέατος, πουλερικών και των υποπροϊόντων τους. Στις πιο αυστηρές μορφές της αποκλείονται τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά.

Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φυτοφάγων, οι κυριότερες από τις οποίες είναι :

Οι αυστηρά φυτοφάγοι, οι οποίοι λαμβάνουν τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά από φρούτα, δημητριακά, όσπρια, σπόρους,

Οι ωοφυτοφάγοι, που συμπεριλαμβάνουν και τα αυγά στη διατροφή τους

Οι λακτοφυτοφάγοι, που καταναλώνουν επιπρόσθετα στη διατροφή τους το τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα

Οι ωογαλακτοφυτοφάγοι, που τρώνε και τα αυγά και τα προϊόντα του γάλακτος

Οι ψαροφυτοφάγοι, που καταναλώνουν και το ψάρι στο διαιτολόγιό τους και

Οι ημιφυτοφαγοι, που συμπεριλαμβάνουν και το ψάρι και τα πουλερικά και αυτή η κατηγορία είναι η πιο διαδεδομένη.

Στον αντίποδα, ο ενδοκρινολόγος- διαβητολόγος, Χρήστος Μπέης, υποστηρίζει ότι πρόκειται για ελλιπή διατροφή η χορτοφαγία, καθώς δεν περιλαμβάνει πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, όπως είναι οι ζωικές και δεν επαρκεί για την πρόσληψη όλων των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων. Από τις πιο σημαντικές συνέπειες που μπορεί να έχει στον ανθρώπινο οργανισμό, λέει ότι είναι η έλλειψη σιδήρου και η έλλειψη Β12, μεγάλης σημασίας για το νευρικό σύστημα. «Δεν είναι κακή διατροφή, αλλά δεν είναι πλήρης και σίγουρα δεν μπορούν να την ακολουθήσουν όλοι», υπογραμμίζει ο κ. Μπέης.

Το είδος της φυτοφαγίας που ακολουθεί κάποιος, επισημαίνει η κ. Ζερβού, καθορίζει και τα επίπεδα πρόσληψης των θρεπτικών συστατικών, δηλαδή, όσο περιορίζονται οι ομάδες τροφίμων, τόσο πιο δύσκολα θα καλυφθούν οι ημερήσιες ανάγκες ενός ανθρώπου σε θρεπτικά συστατικά.

«Ένας φυτοφάγος, λοιπόν, πρέπει να λαμβάνει επαρκείς ποσότητες του σωστού είδους πρωτεΐνης. Ο αυστηρά φυτοφάγος πρέπει να λαμβάνει τις φυτικές τροφές που έχουν συμπληρωματικές πρωτεΐνες, ώστε να μην περιοριστεί η ανάπτυξη των πρωτεϊνικών δομών του σώματος, η σύνθεση των ενζύμων των ορμονών, των αντισωμάτων και η παραγωγή μητρικού γάλακτος για τις γυναίκες που θηλάζουν. Αυτό επιτυγχάνεται αν γίνει ο σωστός συνδυασμός τροφίμων», υπογραμμίζει.

Για παράδειγμα, η πρωτεΐνη ριβοφλαβίνη που υπάρχει στο συκώτι, στα γαλακτοκομικά προϊόντα και στο κόκκινο κρέας, βοηθάει στον καταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών για την παραγωγή ενέργειας. Επίσης είναι σημαντική για ένα υγιές δέρμα, μάτια και καθαρή όραση. Στην περίπτωση των αυστηρών φυτοφάγων, η ριβοβλαφίνη θα πρέπει να λαμβάνεται από πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το μαρούλι, λαχανάκια Βρυξελλών και εμπλουτισμένα δημητριακά.

Η βιταμίνη Β12 ή κυανοκοβαλαμίνη (η μορφή τηςΒ12 στον άνθρωπο) είναι υπεύθυνη για το μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών, καθώς και για τον σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σε έλλειψή της παρουσιάζονται διαταραχές στο νευρικό σύστημα και κακοήθης αναιμία. Οι αυστηρά φυτοφάγοι πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή σε αυτή τη βιταμίνη, οπότε είναι αναγκαίο να καταναλώνουν ενισχυμένο γάλα σόγιας, ενισχυμένα δημητριακά πρωινού ή ένα συμπλήρωμα της Β12. Οι αυστηρά φυτοφάγοι, αν δεν εκτίθενται στον ήλιο, θα χρειαστούν επίσης και συμπληρώματα της λιποδιαλυτής βιταμίνης D, η οποία δεν βρίσκεται στις φυτικές τροφές.

Μπορεί επίσης στους φυτοφάγους να παρουσιαστούν ανεπάρκειες σε ανόργανα συστατικά, όπως στο σίδηρο, στο ασβέστιο και στον ψευδάργυρο. Φυτικές τροφές, πλούσιες σε σίδηρο, είναι τα φιστίκια, τα φασόλια, η φάβα, οι χουρμάδες, ο χυμός από δαμάσκηνα, οι σταφίδες, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και πολλά δημητριακά εμπλουτισμένα σε σίδηρο. Οι φυτικές τροφές, πλούσιες σε ασβέστιο, είναι τα πράσινα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, το λάχανο και το σπανάκι. Πλούσιες σε ψευδάργυρο φυτικές τροφές είναι το ψωμί ολικής αλέσεως, τα μπιζέλια, το καλαμπόκι και τα καρότα.

Στα θετικά πάντως, της διατροφής των φυτοφάγων, σύμφωνα με πολλές μελέτες, όπως αναφέρει η κ. Ζερβού, συγκαταλέγεται η μείωση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών ασθενειών, της παχυσαρκίας, της υπέρτασης, του ζαχαρώδους διαβήτη και ορισμένων μορφών καρκίνου.

Πηγή: ΑΜΠΕ