Υπάρχει εξάρτηση από τον έρωτα;

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τον έρωτα και επιζητούν αυτό το συναίσθημα. Υπάρχουν άραγε κάποιοι που είναι εθισμένοι σε αυτό και έχουν εμμονή με το να είναι ερωτευμένοι; Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν! 

Η αγάπη-έρωτας αναφέρεται στη βαθιά σχέση μεταξύ των συντρόφων, στα έντονα συναισθήματα του ενός προς τον άλλον, στη σωματική και ψυχική επαφή. Αρκετοί ερευνητές διαχωρίζουν τις ερωτικές σχέσεις σε ώριμες και ανώριμες, με τις ώριμες να περιλαμβάνουν συναισθηματικό δόσιμο, κάλυψη των αναγκών του συντρόφου, ρομαντισμό και συντροφικότητα. 

Αυτή η μορφή έρωτα δίνει την ευκαιρία στους συντρόφους να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν σαν προσωπικότητες.  Η ανώριμη σχέση από την άλλη περιλαμβάνει την άσκηση δύναμης του ενός προς τον άλλον, κτητικότητα, προστασία, λύπηση και παρεμβατικότητα, δημιουργώντας ένα νοσηρό περιβάλλον για τα μέλη της. Επίσης μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία εμμονής με τον άλλον, άγχος και αίσθημα ότι ο έρωτας είναι ανεξέλεγκτος.  

Όταν στην ανώριμη, λοιπόν, σχέση υπάρχουν συνεχής ενασχόληση με τη ζωή του άλλου, παρεμβατική συμπεριφορά εκτός ελέγχου και αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή κάποιου, τότε μιλάμε για εξάρτηση από τον έρωτα (love addiction).  

Ο εθισμός στον έρωτα θεωρείται μία διαδικασία εξάρτησης, όπου αρχικά υπάρχει ένα έντονο αίσθημα ευχαρίστησης, αλλά και διαρκούς σκέψης αυτού του συναισθήματος. Το άτομο δηλαδή έχει την ακατανίκητη ανάγκη να είναι μαζί με το αντικείμενο του πόθου του.  

Η υπερβολική αυτή ανάγκη  τελικά οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες για το άτομο. Στην ουσία ο ίδιος είναι περισσότερο εστιασμένος στα συναισθήματα που του προκαλεί ο έρωτας, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσλειτουργικός. Συνηθισμένες φράσεις που αντικατοπτρίζουν την εξάρτηση αυτή είναι «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα..», «Δεν είμαι τίποτα, αν δεν έχω εσένα πλάι μου..», «Χωρίς εσένα είμαι μισός άνθρωπος..». 

Εκτιμάται ότι 5-10% του πληθυσμού εμφανίζουν εθισμό στον έρωτα, ενώ τα άτομα που τον εμφανίζουν είναι κατά βάση αγχώδη και με ισχυρή την ανάγκη να πιστέψουν στην  «ιδανική αγάπη». Ο εθισμός στον έρωτα συνήθως εμφανίζεται στα πλαίσια μιας άλλης ψυχικής διαταραχής. 

Όσον αφορά στην αιτιολογία της εξάρτησης αυτής τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι έχει σχέση με λειτουργίες των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, οι οποίες είναι παρόμοιες με την επίδραση που έχουν οι ναρκωτικές ουσίες στον εγκέφαλο. Ισχυρός παράγοντας για αυτού του είδους της εξάρτηση φαίνεται να είναι τα κοινωνικά πρότυπα. Η κοινωνική μάθηση δηλαδή έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη αυτού του εθισμού, όπως αυτή γίνεται μέσα από τα ΜΜΕ και την κουλτούρα του κάθε λαού. 

Επιπλέον, οι πιο συχνές υποθέσεις για την αιτιολογία υποστηρίζουν ότι η διαδικασία αυτή ξεκινά στην εφηβεία, μαζί με άλλα προβλήματα συμπεριφοράς. Οι έφηβοι που παρουσιάζουν αυτό τον εθισμό μπορεί να εξιδανικεύουν τις σχέσεις των ενηλίκων και μπορεί να βιώνουν μια αγχώδη και εξαρτητική συμπεριφορά από τους άλλους. Επιπλέον, όταν κάποιες τυπικές τάσεις που έχουν οι έφηβοι, όπως η εξάρτηση από συνομηλίκους, η εξιδανίκευσή τους, η ερωτική απογοήτευση, είναι πολύ αυξημένες , μπορεί να οδηγήσουν σε εθισμό στον έρωτα. 

Τέλος, όταν το άτομο εμφανίζει προβλήματα στην προσωπική του ζωή και στις σχέσεις του λόγω της εξαρτητικής του συμπεριφοράς χρειάζεται να αναζητήσει θεραπεία με ειδικό, είτε ατομική, είτε ζεύγους, είτε ομαδική. 

Χριστίνα Χουσιάδα, Ψυχολόγος 

Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας