Νέες μελέτες αυξάνουν τα χρόνια ζωής σε ασθενείς με καρκίνο

Νέες μελέτες και συνδυασμοί νεώτερων με παλαιότερα αντικαρκινικά φάρμακα αυξάνουν τα χρόνια ζωής σε ασθενείς με μεταστατικό κυρίως καρκίνο. Αυτή ήταν η κύρια διαπίστωση των επιστημόνων στο Ευρωπαϊκό Ογκολογικό Συνέδριο.

Η επανάσταση για τη θεραπεία του καρκίνου συντελείται αργά αλλά σταθερά, τόνισαν οι επιστήμονες στη Στοκχόλμη, ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι η καλύτερη θεραπεία- προς το παρόν- για τον καρκίνο είναι οι προληπτικές εξετάσεις που φαίνεται ότι σώζουν ζωές όταν οι όγκοι εντοπιστούν σε αρχικό στάδιο. Στόχος των ειδικών είναι να μετατρέψουν αρκετές μορφές καρκίνου σε χρόνιες, αρχίζοντας από τον καρκίνο του μαστού και του προστάτη. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί, κρίνεται σημαντική, αλλά όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες, αναμένουν τα επόμενα 5 χρόνια τα αποτελέσματα από τις δοκιμές δεκάδων νέων πολλά υποσχόμενων φαρμάκων.

Πρόκειται για νέα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, αλλά και άλλα που βρίσκονται σε στάδιο κλινικής ανάπτυξης, και αφορούν μικρομοριακούς και βιολογικούς παράγοντες. Αυτό που θέλουν να πετύχουν οι ογκολόγοι είναι να αυξήσουν την επιβίωση κυρίως σε ασθενείς στους οποίους ο καρκίνος κάνει μετάσταση σε άλλα όργανα του σώματος. Παρότι αυτό πριν από μια δεκαετία έμοιαζε εξαιρετικά δύσκολο, σήμερα δείχνει να είναι πραγματικότητα, καθώς οι περισσότερες νέες μελέτες που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο, αποδεικνύουν ότι οι συνδυασμοί φαρμάκων, αλλά και νέες ουσίες βοηθούν σημαντικά στην αύξηση της επιβίωσης ασθενών με καρκίνο.

Την εκτίμηση ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πλέον ο 2ος ή ο 3ος πιο συχνός καρκίνος στις ανεπτυγμένες χώρες, λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, έκαναν οι επιστήμονες στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ογκολογίας στη Στοκχόλμη. Εκτός από την προχωρημένη ηλικία που θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη αυτής της μορφής καρκίνου, οι ειδικοί τόνισαν ότι το αυξημένο σωματικό βάρος, η απουσία άσκησης, οι λιπαρές τροφές και οι ελάχιστες φυτικές ίνες στο διαιτολόγιο του σύγχρονου ανθρώπου συμβάλλουν σημαντικά στην εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου.

Όσον αφορά τη δευτερογενή πρόληψη, οι επιστήμονες αναθεωρούν την άποψη για συχνές κολονοσκοπήσεις ακόμη και πριν από την ηλικία των 50 ετών. Μάλιστα, συστήνουν τώρα έναν πιο μαζικό τρόπο έλεγχου, τα τεστ κοπράνων που μπορούν να γίνονται μια φορά το χρόνο από τον ίδιο τον εξεταζόμενο στο σπίτι του. Αν αυτά είναι θετικά, μόνο τότε θα πρέπει να γίνεται κολονοσκόπηση, υποστήριξαν κάποιοι ογκολόγοι. Εξαίρεσαν, πάντως, τις περιπτώσεις ισχυρής κληρονομικής προδιάθεσης. Σ’ αυτές συστήνεται η κολονοσκόπηση πριν από τα 50 και για την ακρίβεια, όπως εξήγησε ο Έρικ βαν Κούτσεν από το αντικαρκινικό ινστιτούτο της πόλης Λουβέν στο Βέλγιο, "εάν ο πατέρας κάποιου, για παράδειγμα, εμφάνισε καρκίνο του παχέος εντέρου στα 54 , ο ίδιος θα πρέπει να κάνει την πρώτη του κολονοσκόπηση 10 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή στα 44. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική, τόνισαν οι επιστήμονες, καθώς σήμερα ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ιάσιμος σε ποσοστό 60% εάν εντοπιστεί έγκαιρα.

Για τη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του παχέος εντέρου, τα νέα είναι πολύ ενθαρρυντικά, καθώς μια νέα ερευνητική ουσία (παράγοντας VEGF Trap), που δοκιμάστηκε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, πέτυχε βελτίωση της συνολικής επιβίωσης, αλλά και της επιβίωσης χωρίς εξέλιξη της νόσου στους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου που έπαιρναν θεραπεία 2ης γραμμής.

Η μελέτη Φάσης III VELOUR που παρουσιάσθηκε στο συνέδριο, έδειξε ότι ο νέος συνδυασμός φαρμάκων βελτίωσε τη συνολική επιβίωση κατά 18,3% και το διάστημα χωρίς εξέλιξη της νόσου κατά 24,2%, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο στους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου. Βάσει των αποτελεσμάτων, η παρασκευάστρια εταιρεία σχεδιάζει να υποβάλει αιτήσεις για την έγκριση άδειας κυκλοφορίας του φαρμάκου στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) μέχρι το τέλος του 2011 Οι γυναίκες με διάγνωση καρκίνου στο μαστό μετά τα 75 κινδυνεύουν περισσότερο από τις νεώτερες 

Οι γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού σε προχωρημένη ηλικία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από τη νόσο, συγκριτικά με γυναίκες που διαγνώσθηκαν σε νεώτερη ηλικία, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που ανακοινώθηκε στη Στοκχόλμη. Η μελέτη έχει ελληνική σφραγίδα και έγινε υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Χρήστου Μαρκόπουλου.

Στόχος ήταν οι ερευνητές να εξετάσουν και να συγκρίνουν τη θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού σε γυναίκες μετά την ηλικία των 75 ετών, με αντίστοιχες γυναίκες νεαρής ηλικίας.

Οι 9.766 ασθενείς απ’ όλο τον κόσμο και την Ελλάδα κατηγοριοποιήθηκαν με βάση την ηλικία διάγνωσης σε τρείς ομάδες. Η κλινική μελέτη διήρκεσε 5 χρόνια και έδειξε ότι παρά το γεγονός ότι ο κίνδυνος θανάτου από άλλες αιτίες, εκτός του καρκίνου του μαστού ήταν πολύ υψηλότερος για τις ηλικιωμένες ασθενείς, με το πέρασμα των χρόνων αυξανόταν, επίσης, και ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του μαστού.

Σύμφωνα με τον κ. Μαρκόπουλο, το υψηλότερο, σε απόλυτες τιμές, ποσοστό θνησιμότητας ανάμεσα στις ηλικιωμένες γυναίκες με καρκίνο του μαστού υποδηλώνει λήψη ανεπαρκούς θεραπείας. "Tα ευρήματα δείχνουν ότι οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού είναι πιο πιθανό να χάσουν τη ζωή τους από αιτία διαφορετική του καρκίνου του μαστού, όπως για παράδειγμα καρδιακή προσβολή. Παρόλα αυτά, στις ασθενείς που δεν πάσχουν από άλλες καταστάσεις ή σε αυτές που έχουν επιβιώσει από άλλες καταστάσεις, οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού είναι υψηλότεροι σε σύγκριση με νεαρότερες ασθενείς με τα ίδια χαρακτηριστικά όγκου" εξηγεί ο Έλληνας καθηγητής, σημειώνοντας: "Το γεγονός αυτό πιθανά σημαίνει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες με καρκίνο του μαστού δεν λαμβάνουν σε επαρκή βαθμό την απαιτούμενη θεραπεία, καθώς οι γιατροί θεωρούν ότι θα χάσουν τη ζωή τους από κάποια άλλα αιτία." Αυτή η κατάσταση αναδεικνύει μια ψευδή αντίληψη, ότι δηλαδή, το αποτέλεσμα για τις μεγαλύτερες ηλικιακά γυναίκες με καρκίνο του μαστού είναι σχετικά καλύτερο, λέει ο Χ. Μαρκόπουλος και πιθανόν- επισημαίνει- "η εσφαλμένη αυτή εντύπωση οφείλεται στους πολύ περισσότερους θανάτους από άλλες σχετιζόμενες με την ηλικία παθήσεις".

Αύξηση της επιβίωσης ακόμα και στα δύσκολα περιστατικά καρκίνου στο μαστό Σημαντική αύξηση στην επιβίωση και "φρένο" στην εξέλιξη του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες προχωρημένου σταδίου, έδειξαν τα αποτελέσματα μεγάλης κλινικής μελέτης Φάσης ΙΙΙ, η οποία παρουσιάσθηκε στη Στοκχόλμη. Πρόκειται για τη μελέτη (BOLERO-2),η οποία διεξήχθη σε 189 κέντρα παγκοσμίως, όπου συμμετείχαν 724 ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του μαστού σταδίου 3 και 4.

Τα αποτελέσματα της δείχνουν ότι μια νέα ουσία, η "εβερολίμους" (που εγκρίθηκε πέρυσι για τον καρκίνο του νεφρού), σε συνδυασμό με ορμονοθεραπεία υπερδιπλασιάζει το χρόνο που δεν εξελίσσεται η νόσος, ενώ μειώνει τον κίνδυνο επιδείνωσης κατά 57% έναντι της ορμονοθεραπείας μόνο. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον κύριο ερευνητή της μελέτης, καθηγητή Χ. Μπαζέλγα, από την ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, τόνισαν ότι είναι η πρώτη θεραπεία που δείχνει σημαντική αποτελεσματικότητα σε συνδυασμό με ορμονοθεραπεία, σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με προχωρημένο καρκίνο του μαστού.

Η μελέτη BOLERO-2 διερεύνησε την αποτελεσματικότητα της νέας φαρμακευτικής ουσίας σε γυναίκες με ER+HER2- καρκίνο του μαστού, οι οποίες παρουσίασαν υποτροπή ή εξέλιξη της νόσου κατόπιν προηγούμενης θεραπείας με ορμονοθεραπεία. Η νέα συνδυασμένη θεραπεία, κατόπιν αξιολόγησης από τους ερευνητές, αύξησε το χρόνο που η νόσος παραμένει "ανενεργή" στους 6-9 μήνες συγκριτικά με τους 2-8 μήνες. Η ορμονοθεραπεία παραμένει η βασική θεραπεία για τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού προχωρημένου σταδίου, τόνισαν οι ειδικοί, αλλά εξήγησαν όμως ότι οι περισσότερες γυναίκες με μεταστατική νόσο δεν ανταποκρίνονται στην αρχική ορμονοθεραπεία, ενώ αρκετές από αυτές που αρχικά ανταποκρίνονται, στη συνέχεια αναπτύσσουν αντίσταση στο θεραπευτικό σχήμα.

Όπως έγινε γνωστό στο συνέδριο, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται διεθνώς περίπου 220.000 νέα περιστατικά ER+HER2- καρκίνου του μαστού προχωρημένου σταδίου 5,6. Η νέα ουσία είναι υπό έρευνα και για τη θεραπεία ασθενών με HER2+ καρκίνο του μαστού προχωρημένου σταδίου7,8. Η κατάθεση του φακέλου προς έγκριση στις αρμόδιες αρχές, βάσει των συγκεκριμένων δεδομένων, αναμένεται από την παρασκευάστρια εταιρεία μέχρι το τέλος του 2011.

Η εντυπωσιακή πρόοδος που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στην αντιμετώπιση του καρκίνου στον προστάτη κάνει τους ερευνητές να πιστεύουν ότι δεν είναι πολύ μακριά η μέρα που αυτή η μορφή καρκίνου θα μετατραπεί σε χρόνια.

Μόνο πέρυσι, οι ογκολόγοι έβαλαν στη θεραπευτική τους φαρέτρα 4 νέα πολλά υποσχόμενα όπλα κατά του καρκίνου του προστάτη.

Ένα νέο χημειοθεραπευτικό φάρμακο, το οποίο χρησιμοποιείται ήδη όταν τα παλαιότερα αποτυγχάνουν, μια ορμονοθεραπεία που έχει ως στόχο να μειώνει την έκκριση τεστοστερόνης, το θεραπευτικό εμβόλιο, αλλά και η εξέλιξη των ραδιοϊσοτόπων.

Μια από τις νέες φαρμακευτικές ουσίες, η καμπαζιταξέλη, που έλαβε έγκριση φέτος από τους οργανισμούς φαρμάκων σε Ευρώπη και Αμερική, φάνηκε ότι όταν συνδυάζεται με άλλα φάρμακα παρατείνει στατιστικώς σημαντικά τη συνολική επιβίωση ασθενών με μεταστατικό ορμονοάντοχο καρκίνο του προστάτη, στους οποίους παρατηρήθηκε εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση θεραπείας Η καμπαζιταξέλη σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη μείωσε τον κίνδυνο θανάτου σχεδόν κατά το ένα τρίτο και παρέτεινε την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου σε σύγκριση με τη μιτοξαντρόνη, έναν δραστικό παράγοντα χημειοθεραπείας.

Όπως εξήγησε ο καθηγητής Α. Μπαλ, από το πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Μπρίστολ της Βρετανίας, "σε πολλούς ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, η νόσος συνεχίζει να εξελίσσεται παρά το γεγονός ότι έχουν προηγηθεί θεραπευτικοί χειρισμοί και ακολούθως χορήγηση χημειοθεραπείας. Ως μεταστατικός καρκίνος του προστάτη χαρακτηρίζεται ο καρκίνος που έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες ή άλλα σημεία του σώματος, κυρίως στα οστά.

Ορμονοάντοχος καρκίνος του προστάτη χαρακτηρίζεται ο καρκίνος που συνεχίζει να εξελίσσεται παρά την καταστολή των ανδρικών ορμονών, οι οποίες τροφοδοτούν την ανάπτυξη των προστατικών καρκινικών κυττάρων".

Εκτιμάται ότι περίπου 10%-20% των ασθενών με καρκίνο του προστάτη διαγιγνώσκονται όταν η νόσος τους έχει γίνει μεταστατική.

Ελπίδες για να περιοριστεί μια πολύ συχνή επιπλοκή, η φλεβική θρομβοεμβολή που προκαλεί η χημειοθεραπεία σε αρκετούς ασθενείς με καρκίνο, δίνει μια νέα ουσία που μελετήθηκε για πρώτη φορά. Στο πλαίσιο της μελέτης SAVE-ONCO, φάνηκε ότι μια νέα ηπαρίνη εξαιρετικά χαμηλού μοριακού βάρους, η σεμουλοπαρίνη, όταν χορηγήθηκε σε ασθενείς με καρκίνο που ξεκινούν χημειοθεραπεία, μείωσε στατιστικά σημαντικά, κατά 64%, τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωματικής εν τω βάθει φλεβικής θρομβοεμβολής, μη θανατηφόρου πνευμονικής εμβολής ή θανάτου από φλεβική θρομβοεμβολή. Η σεμουλοπαρίνη μείωσε τον κίνδυνο αυτού του τύπου θρόμβων του αίματος, χωρίς να αυξήσει την επίπτωση αιμορραγικού επεισοδίου.

Στη διεθνή, τυχαιοποιημένη μελέτη Φάσης ΙΙΙ SAVE-ONCO εντάχθηκαν 3.212 ασθενείς που ξεκίνησαν χημειοθεραπεία για τοπικά προχωρημένους ή μεταστατικού σταδίου συμπαγείς όγκους (καρκίνο πνεύμονα, παχέος εντέρου, στομάχου, ωοθηκών, παγκρέατος ή ουροδόχου κύστης). "Για τους ασθενείς με καρκίνο που ξεκινούν χημειοθεραπεία, δεν υπάρχει σήμερα εγκεκριμένη θεραπεία για την πρωτογενή πρόληψη του κινδύνου φλεβικής θρομβοεμβολής" δήλωσε ο Giancarlo Agnelli, καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο της Περούντζια, στην Ιταλία και κύριος ερευνητής της μελέτης SAVE-ONCO.

Ο καθηγητής συμπλήρωσε: "Η μείωση κατά 64% του κινδύνου εμφάνισης των απειλητικών για τη ζωή φλεβικών θρόμβων του αίματος, που καταδείχθηκε σε αυτή την τυχαιοποιημένη μελέτη, είναι ενθαρρυντική". Στη φλεβική θρομβοεμβολή, η οποία εμφανίζεται σε 1 στους 10 ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεια και είναι πιο συχνή (1 στους 5) σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, του παγκρεατος και του στομάχου, συνήθως σχηματίζονται θρόμβοι αίματος στις εν τω βάθει φλέβες (θρομβοφλεβίτιδα), οι οποίοι μπορούν να μετακινηθούν και ενδεχομένως να εμποδίσουν τη ροή αίματος στα αιμοφόρα αγγεία των πνευμόνων (πνευμονική εμβολή), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο.

Η επιπλοκή αυτή είναι συχνά άγνωστη, ακόμη και ανάμεσα στους ογκολόγους, τόνισαν οι επιστήμονες, οι οποίοι εξήγησαν ότι συχνά δεν έχει συμπτώματα παρότι είναι απειλητική για τη ζωή των καρκινοπαθών.