Η Αφρική είναι η πατρίδα όλων των γλωσσών

Μια ενιαία προέλευση στο χώρο και στο χρόνο έχουν όλες οι γλώσσες του πλανήτη μας και αυτή -όπως συμβαίνει και με την καταγωγή των ίδιων των ανθρώπων- βρίσκεται στην υποσαχάρεια Αφρική. Εκεί εκτιμάται ότι γεννήθηκε ο λόγος πριν από περίπου 150.000 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα, η οποία απορρίπτει την άποψη ότι οι γλώσσες εμφανίστηκαν ανεξάρτητα σε διάφορες περιοχές και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Η νέα έρευνα υποστηρίζει ότι όπως η βιολογική εξέλιξη των ανθρώπων είναι «γραμμένη» στα γονίδια, έτσι και η γλωσσολογική εξέλιξη «κρύβεται» στη διαχρονική εξέλιξη των ήχων των γλωσσών.

Η μελέτη, υπό τον βιολόγο Κουέντιν Άτκινσον του βρετανικού πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Ινστιτούτο Γνωσιακής και Εξελικτικής Ανθρωπολογίας) και του νεοζηλανδικού πανεπιστημίου του Όκλαντ (Τμήμα Ψυχολογίας), που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Science”, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Ν.Υόρκης», τη βρετανική «Τέλεγκραφ» και το “New Scientist”, πραγματοποίησε μια εξονυχιστική ανάλυση 504 γλωσσών και, εκτός από την κοινή αφρικανική καταγωγή, εκτιμά ότι η γλώσσα πιθανότατα ήταν ένα από τα σημαντικότερα «εργαλεία» που επέτρεψε στους προγόνους μας να μεταναστεύσουν με επιτυχία από την Αφρική και να αποικίσουν τον υπόλοιπο κόσμο.

«Η γλώσσα υπήρξε ένα εφαλτήριο για τον πολιτισμό που οδήγησε σε καλύτερο συντονισμό και συνεργασία, κάτι που θα διευκόλυνε την επέκταση, ενώ παράλληλα μπορεί να ενέτεινε τον ανταγωνισμό, δίνοντας έτσι ώθηση (στους ανθρώπους)», όπως είπε ο Άτκινσον. Ο ερευνητής, μέσα από τη συγκριτική ανάλυση των γλωσσών της Γης, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών και μαθηματικών-στατιστικών μοντέλων, διαπίστωσε ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στην ηλικία ενός πολιτισμού και στον αριθμό των φωνημάτων (ιδιαίτερων ήχων), που περιέχει η γλώσσα του.

Έτσι, ενώ πολλές αφρικανικές γλώσσες έχουν περισσότερα από 100 φωνήματα, τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά έχουν γύρω στα 45 η κάθε μια και η γλώσσα της Χαβάης μόνο 13. Γενικά, όσο πιο πρόσφατα αποικίστηκε από ανθρώπους μια περιοχή του πλανήτη (π.χ. η Νότια Αμερική και η Ωκεανία), τόσο λιγότερα φωνήματα εμφανίζει σήμερα η γλώσσα της. Εκτός από την Αφρική, μεγάλη ποικιλία φωνημάτων εμφανίζει και η ΝΑ Ασία.

Η νέα ανάλυση βασίζεται στην θεωρία ότι όσο παλαιότερος είναι ένας πολιτισμός, τόσο μεγαλύτερη εξελικτική ποικιλία εμφανίζει, είτε στο πεδίο της βιολογίας (γονίδια), είτε του πολιτισμού (γλώσσα). Η έρευνα προσδιορίζει σε μια εποχή περίπου πριν από 150.000 χρόνια την εμφάνιση της γλώσσας στη νοτιοδυτική Αφρική, όταν άρχισαν να εμφανίζονται κι άλλες νέες μορφές επικοινωνίας όπως οι πρώτες σπηλαιογραφίες. Οι πρώτοι άνθρωποι (homo sapiens) εκτιμάται άρχισαν τις μεταναστεύσεις από την «μαύρη ήπειρο» πριν από περίπου 80.000 χρόνια και αφού ήδη είχαν εξελίξει σε ένα βαθμό την γλώσσα τους.

Η νέα ανάλυση, που δείχνει ότι υπάρχει μεγαλύτερη φωνητική-γλωσσική ποικιλία στην Αφρική, συμπίπτει με τις γενετικές αναλύσεις που αποκαλύπτουν ότι οι αφρικανικοί πληθυσμοί έχουν μεγαλύτερη γονιδιακή ποικιλία λόγω της μεγαλύτερης αρχαιότητάς τους. Σύμφωνα με τον Άτκινσον, καθώς σταδιακά οι ανθρώπινοι πληθυσμοί διασπάστηκαν σε μικρότερες ομάδες και εξαπλώθηκαν στη Γη, οι γλώσσες έχασαν σιγά-σιγά την ποικιλία των φωνημάτων και ήχων που περιείχαν.

Όμως η νέα μελέτη που συμπεραίνει -αλλά δεν αποδεικνύει τελεσίδικα- μια και μοναδική προέλευση της γλώσσας στον χώρο και τον χρόνο, αναμένεται να δημιουργήσει νέες αντιδράσεις μεταξύ γλωσσολόγων και άλλων επιστημόνων, που είναι πιο επιφυλακτικοί για το πώς εξελίχτηκαν οι γλώσσες στην «αυγή» της ανθρωπότητας. Οι περισσότεροι γλωσσολόγοι δεν πιστεύουν ότι είναι δυνατό να ανιχνεύσει κανείς την προϊστορία της γλώσσας σε βάθος χρόνου μεγαλύτερο των 6.500 έως 10.000 ετών στο παρελθόν και δεν νιώθουν καθόλου άνετα με αναλύσεις που φτάνουν μέχρι πριν από 150.000 χρόνια.

Πηγή:AΠΕ-ΜΠΕ