Ο πόλεμος του φυσικού αερίου και οι αμερικανικές ανησυχίες

Τον πόλεμο του φυσικού αερίου και των αγωγών που θα καθορίσουν το ενεργειακό μέλλον της ευρύτερης περιοχής φαίνεται να χάνουν οι Αμερικάνοι, που έχουν εδώ και καιρό αρχίσει τις ασφυκτικές πιέσεις ώστε να αποτραπεί η συνεχής πρόσβαση της χώρας στο ενεργειακό άρμα της Ρωσίας. Η πρόσφατη συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με τη Μόσχα για τον South Stream θορύβησε τόσο πολύ την αμερικανική πλευρά που ανάγκασε τους υψηλόβαθμους παράγοντες της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα να οργανώσουν συναντήσεις με Ελληνες βουλευτές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη εικόνα για τις διαθέσεις του πολιτικού κόσμου, αλλά και να καταστήσουν πιο σαφή την ενόχλησή τους από τις εξελίξεις. Στις συνομιλίες αυτές πάντως το μόνο που δεν μπορούσε να κρυφτεί ήταν η αμηχανία των παραγόντων της πρεσβείας και η παραδοχή τους ότι υποτίμησαν τον ρωσικό παράγοντα στον ενεργειακό τομέα, με αποτέλεσμα η ευρωπαϊκή αγορά να ελέγχεται πλέον από τη Μόσχα.

«Θα εξαρτηθείτε από τους Ρώσους. Τι τους θέλετε αυτούς;», ήταν η συνήθης φράση των Αμερικανών διπλωματών προς τους Ελληνες βουλευτές, οι οποίοι δεν πίστευαν στα αφτιά τους διαπιστώνοντας την ανησυχία της υπερδύναμης.

Κατά τις ίδιες πάντα πληροφορίες, οι Ελληνες βουλευτές δεν έκρυψαν σε αυτές τις συζητήσεις την εκτίμησή τους ότι η αμερικανική πλευρά δεν κινήθηκε έγκαιρα. Ετσι, περισσότερο προβλημάτισαν την πρεσβεία παρά την καθησύχασαν.

Πάντως, τα μηνύματα των Αμερικανών «ελήφθησαν» από την κυβέρνηση και είναι χαρακτηριστικό ότι επισήμως σταμάτησαν οι θριαμβολογίες για τις συμφωνίες με τους Ρώσους, ενώ επιχειρήθηκε να τηρηθούν κάποιες ισορροπίες σε επίπεδο δηλώσεων, για τον ρόλο των ενδιαφερόμενων πλευρών στο ενεργειακό παζλ της χώρας μας.

Η κρίσιμη καθυστέρηση
Εκείνο που προβληματίζει έντονα την αμερικανική πλευρά είναι ότι άφησαν επί μακρόν τους Ρώσους να καλύψουν μεγάλο κομμάτι της χωρητικότητας των αγωγών της Ευρώπης στην αγορά του φυσικού αερίου. Παρότι το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν, που ελέγχεται από αμερικανικές εταιρείες, είναι πιο φθηνό από το ρωσικό, η αδυναμία τους να ανακοινώσουν έγκαιρα τις καλύτερες τιμές και να το προωθήσουν στις αγορές επέτρεψε στη Μόσχα να πάρει το πάνω χέρι.

Πρακτικά, το μείζον πρόβλημα των Αμερικανών είναι ότι επιχειρώντας να προωθήσουν τα αζέρικο αέριο για μετά το 2013 βρίσκουν τις αγορές τοποθετημένες -με το ρωσικό αέριο- και τα συστήματα των αγωγών να έχουν σχεδιαστεί. Και μάλιστα βλέπουν τους Ρώσους να επεκτείνονται διαρκώς, όπως έγινε με τη συμφωνία Πούτιν - Μπερλουσκόνι.

Με την ισχύ που έχουν οι Ρώσοι θεωρείται βέβαιο ότι μόλις αισθανθούν κυρίαρχοι στην αγορά θα προτείνουν συνεργασία στους Αζέρους και τότε οι Αμερικάνοι κινδυνεύουν να γίνουν ουρά της Μόσχας.

Το πιο ανησυχητικό μήνυμα έφτασε στην Ουάσιγκτον με την αλλαγή του σχεδιασμού που έκαναν οι Ρώσοι στον South Stream. Ενώ έλεγαν ότι τους ενδιαφέρει ο αγωγός της Μαύρης Θάλασσας (που για 900 χλμ. είναι υποθαλάσσιος) να περάσει από το Μπουργκάς της Βουλγαρίας και μέσω Σερβίας να πάει Κεντρική Ευρώπη, ξαφνικά, και μετά την επίσκεψη του κ. Βλαντιμίρ Πούτιν στον κ. Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ανακοινώθηκε ότι σε συνεργασία με την ΕΝΙ (τη ΔΕΗ της Ιταλίας) θα επεκταθεί προς τη γειτονική χώρα ο αγωγός που θα έφτανε και θα τελείωνε στην Ελλάδα.

Η συμφωνία βέβαια αυτή δημιουργεί νέα δεδομένα και για τη χώρα μας, που δεν έχουν αναδειχθεί επαρκώς και δίνουν αφορμή στους Αμερικάνους να μιλούν για εξάρτηση της Αθήνας από τη Μόσχα.

Κατ’ αρχάς οι Ρώσοι έχουν απαίτηση να είναι συνιδιοκτήτες του αγωγού που θα περάσει από την Ελλάδα και να έχουν ουσιαστικό λόγο και μετά τη λήξη της σύμβασης των δύο χωρών για το φυσικό αέριο (Μόσχα θέλει μέχρι το 2040). Επιπλέον η ιταλική ΕΝΙ ζητεί η έξοδος του αγωγού να γίνει μέσω Αλβανίας, προκειμένου η ίδια να πετύχει την κυριαρχία της στην αλβανική αγορά (σχεδιάζει και την κατασκευή σταθμού ηλεκτρικού ρεύματος από φυσικό αέριο εκεί), αλλά και να μειώσει το κόστος, αφού η απόσταση είναι μικρότερη.

Η Ελλάδα έχει όμως άλλα συμφέροντα: Προ ετών η ΔΕΠΑ υπέγραψε συμφωνία με την ιταλική Edisson (ανταγωνιστική της ΕΝΙ) για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Ηγουμενίτσα έως το Οτράντο. Με την τελευταία παρέμβαση των Ρώσων η συμφωνία αυτή καπελώνεται ουσιαστικά και καθίσταται πιθανόν μη εφαρμόσιμη. Σημειωτέον ότι η ελληνική κυβέρνηση, παρότι άφησε στους Ρώσους όλο το πεδίο δράσης ελεύθερο, δεν απέσπασε ανταλλάγματα και γι’ αυτό δέχεται την έντονη κριτική της αντιπολίτευσης. Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Χρίστος Βερελής επισήμανε στη Βουλή ότι η κυβέρνηση ούτε κατάφερε να εξασφαλίσει για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη συμβάσεις για τη διέλευση πετρελαίου που να καθιστούν εφικτή την κατασκευή και λειτουργία του, ούτε ζήτησε από τον κ. Πούτιν να μη λέει τα Σκόπια με το όνομα «Μακεδονία».