Όλο και μεγαλύτερη είναι η τάση των νέων να στρέφονται στο ναυτικό επάγγελμα. Το περιοδικό «Ναυτικά Χρονικά» πραγματοποίησε
έρευνα η οποία κατέληξε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
1. Ως προς τη γεωγραφική κατανομή (τόπος διαμονής πριν από τις σπουδές), θετικό στοιχείο αποτελεί το ότι οι σπουδαστές προέρχονται από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Το 38,67% των πρωτοετών σπουδαστών των δημοσίων ΑΕΝ της χώρας πριν από τις σπουδές τους είχαν ως τόπο διαμονής την Αττική (και κυρίως το Λεκανοπέδιο), σημαντικά αυξημένο ποσοστό σε σχέση με την έρευνα που εκπονήθηκε το 2011, όπου ήταν 25%. Ακολουθούν οι ηπειρωτικές περιφέρειες: η Πελοπόννησος, η οποία παραμένει μια μεγάλη περιφέρεια χωρίς δημόσια ΑΕΝ, με 9,85% και η Στερεά Ελλάδα (εκτός Αττικής) με 7,19%, καθώς και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (συμπεριλαμβάνεται το αρχιπέλαγος της Χίου ‒ Χίος, Οινούσσες, Ψαρά) με ποσοστό 6,97%. Ακολουθούν η Θεσσαλία (6,56%) και τα πιο τουριστικά νησιά του Κεντρικού και Νοτίου Αιγαίου (6,36%), η Κρήτη (5,85%) και η Δυτική και Κεντρική Μακεδονία (εκτός Θεσσαλονίκης) με 5,64%. Η Θεσσαλονίκη περιορίζεται ως τόπος διαμονής στο 4,51%.
2. Ο κυριότερος λόγος που οι σπουδαστές επιθυμούν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα είναι η επαγγελματική αποκατάσταση (39,89%) και η αγάπη για τη θάλασσα (κατά 33,37%), και όχι οικονομικοί λόγοι (21,08%). Για τους πρωτοετείς σπουδαστές στις σχολές Μηχανικών των δημοσίων ΑΕΝ, από την έρευνα προκύπτει ότι η επαγγελματική αποκατάσταση (41,34%) αποτελεί με διαφορά τον πιο σημαντικό παράγοντα.
3. Με θετικό πρόσημο θα πρέπει να καταγραφεί το υψηλό ποσοστό των νέων που συμμετείχαν στην έρευνα με βαθμό απολυτηρίου λυκείου άνω του 17, το οποίο γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακό για βαθμολογίες άνω του 14.
4. Τα ποσοστά πανελληνίων και μορίων είναι αναμενόμενα, δεδομένων των ποσοστώσεων εισαγωγής στις ΑΕΝ ετησίως.
5. Η συντριπτική πλειονότητα (81,47%) των γονέων των σπουδαστών των δημοσίων ΑΕΝ δεν απασχολούνται σε επάγγελμα συναφές με τη ναυτιλία. Το 2011 το ποσοστό των γονέων των σπουδαστών των δημοσίων ΑΕΝ σε επαγγέλματα συναφή με τη ναυτιλία ήταν στα ίδια σχετικά επίπεδα. Ωστόσο, το 59,63% των γονέων υποστήριξαν πλήρως την επιλογή των παιδιών τους για εισαγωγή στις ΑΕΝ. Το 3,90% των γονέων δεν ήταν υποστηρικτικοί προς αυτή την επιλογή (8% το 2011).
6. Η πλειονότητα των νέων προέρχεται από χαμηλά εισοδήματα, γεγονός που συνεχίζει να ισχύει στο πέρασμα των χρόνων και των γενεών.
7. Οι απαντήσεις ως προς τη χρήση του διαδικτύου μάλλον αντικατοπτρίζουν την ελληνική πραγματικότητα αυτών των ηλικιών.
8. Ως προς τις κατηγορίες των πλοίων, τα ποσοστά κατανομής προτιμήσεων θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αναμενόμενα, δεδομένου ότι κυρίως πρόκειται για πρωτοετείς σπουδαστές. Ως γνωστόν, η ναυτολόγηση των δοκίμων είναι ένα μείζον θέμα, που αξίζει να εξεταστεί ξεχωριστά.
9. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν οι απαντήσεις των νέων ως προς τους παράγοντες που επηρέασαν την απόφασή τους να εισαχθούν σε ΑΕΝ. Η συντριπτική πλειονότητα αναφέρεται σε προσωπικό ενδιαφέρον και στον κοινωνικό περίγυρο. Είναι σίγουρο ότι σημαντικές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να αναληφθούν από τα σχολεία, σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και από τα social media. Θεωρώ πιθανό ότι αυτές οι απαντήσεις επιβεβαιώνουν το φαινόμενο της μη ύπαρξης συγκροτημένων δράσεων προσέλκυσης από την πολιτεία και τους θεσμικούς φορείς της ναυτιλίας.
10. Με ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να εξετάσουμε τους λόγους επιλογής του ναυτικού επαγγέλματος. Στη σύγχρονη Ελλάδα επανέρχεται πλέον, με ισχυρό τρόπο, το κριτήριο της επαγγελματικής αποκατάστασης και των οικονομικών λόγων, αλλά με ιδιαίτερη συγκίνηση αντιλαμβάνομαι ότι ένα σημαντικό ποσοστό των νέων μιλούν για την αγάπη και το ενδιαφέρον για τη θάλασσα, αποδεικνύοντάς μας ότι το θαλασσινό DNA υπάρχει ακόμη στο αίμα μας.
11. Συνηθισμένοι να αναφερόμαστε στα κριτήρια επιλογής δοκίμων από μια εταιρεία, ενδιαφέρον προκαλεί η αντίστροφη διαπίστωση, δηλαδή ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία ένας δόκιμος επιλέγει εταιρεία. Ας κρατήσουμε προς το παρόν λέξεις-κλειδιά, που επέλεξαν οι ίδιοι οι σπουδαστές: «φήμη», «επαγγελματική ανέλιξη», «σταθερότητα».
Την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου η παρουσίαση της ειδικής έρευνας των Ναυτικών Χρονικών με τίτλο: «Νέοι και νέες στις ναυτικές σπουδές». Στην εκδήλωση το «παρών» έδωσαν πολλοί εκπρόσωποι και παράγοντες από τους τρεις πυλώνες της ναυτιλίας: κράτος, πλοιοκτησία και ναυτεργασία.
Ο Λεωνίδας Δημητριάδης- Ευγενίδης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου και Πρεσβευτής του ΙΜΟ στην Ελλάδα, σημείωσε ότι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των σπουδαστών ΑΕΝ ακολουθούν τα ρεύματα της εποχής. Αναφερόμενος στη «γενιά Ζ» και στους νέους που γεννήθηκαν μετά το 1997 τόνισε ότι για αυτούς το μέλλον είναι στη ναυτιλίας . Για τις ανάγκες της δημόσιας ναυτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα ανέφερε ότι «το Α και το Ω είναι η ενδυνάμωση του έμψυχου δυναμικού των μόνιμων καθηγητών στις ΑΕΝ καθώς οι απαιτήσεις της παγκόσμιας ναυτιλίας είναι μεγάλες».
