Η «πολιτική γεωγραφία» των καταλήψεων στα σχολεία

Πορείες διαμαρτυρίας μαθητών και καταλήψεις σχολείων υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας και εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών γίνονται εδώ και εβδομάδες, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Τουλάχιστον 606 σχολεία τελούν υπό κατάληψη μόνο στην Κεντρική Μακεδονία και τη Θράκη και δεκάδες ακόμα στα Δωδεκάνησα, σε νησιά του Βορείου Αιγαίου αλλά και στην Αττική.

Το υπουργείο Παιδείας πάντως δίνει άλλη εικόνα, καθώς επιμένει ότι σε όλη τη χώρα τα σχολεία που είναι κλειστά περιορίζονται στα 347. Προχώρησε δε στη δήλωση ότι «σύμφωνα με τα στοιχεία από τις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλης της χώρας, το ποσοστό των καταλήψεων στα Γυμνάσια και στα Λύκεια ανήλθε σε 13,9%».

Οπως και να ’χει, το φαινόμενο τείνει να πάρει τη μορφή μαζικού κινήματος, το οποίο παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με τις μαθητικές κινητοποιήσεις για την Κύπρο στη δεκαετία του 1950, μετά την εκδήλωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Ηταν άλλωστε η πρώτη και μοναδική -μέχρι σήμερα- φορά που οι μαθητές πήραν ηχηρή θέση για ένα εθνικό ζήτημα, το οποίο και υπερέβαινε τον εφηβικό μικρόκοσμό τους και τα συχνά δικαιολογημένα σχολικά τους αιτήματα, όπως θέματα παιδείας ή η σχολική καθαριότητα, αλλά και για το κυλικείο, τους σχολικούς χορούς και τις πενθήμερες εκδρομές.

Στις μαθητικές κοινότητες επικρατεί πόλωση με την αντίθετη πλευρά, όσον αφορά στον λόγο των καταλήψεων, με αποτέλεσμα να σημειώνονται σχεδόν καθημερινά αντεγκλήσεις μεταξύ μαθητών, κυρίως οπαδών αριστερών παρατάξεων που υποστηρίζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών και όσων είναι αντίθετοι.

Ενδεικτική είναι η διένεξη μεταξύ μαθητών στο 8ο Λύκειο Πατρών, με έντονη φραστική αντιπαράθεση για το εάν θα πρέπει να κλείσει ή όχι το σχολείο. Τελικά επικράτησε η άποψη το σχολείο να λειτουργήσει κανονικά.  Μόνο στην Πάτρα, συνολικά εφτά σχολικά συγκροτήματα τελούν υπό κατάληψη, ενώ, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, επικρατεί αναβρασμός και στα υπόλοιπα.

Υπό κατάληψη τελούν σχολικές μονάδες και στην Ξάνθη. Μαθητές έχουν τοποθετήσει αλυσίδες, λουκέτα, ελληνικές σημαίες και κάδους σκουπιδιών στις εισόδους σχολείων της περιοχής. Υπό κατάληψη είναι και σχολεία στη Λαμία. Σε Μυτιλήνη και Λήμνο 20 από τα 56 συνολικά σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έβαλαν λουκέτο, με τους μαθητές να διαδηλώνουν εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών και για άλλα εθνικά θέματα. Αντιθέτως, κανένα σχολείο δεν έχει κλείσει στη Χίο, στη Σάμο και στην Ικαρία.

Εξάλλου, σε καταλήψεις σχολείων και αποχή από τις σχολικές αίθουσες προχώρησαν και μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων του Εβρου. Επίσης υπό κατάληψη τελούν σχολεία στις Φέρες, στο Σουφλί, στο Διδυμότειχο, στη Νέα Βύσσα και το 1ο Λύκειο Ορεστιάδας. Στην Αλεξανδρούπολη σημειώνεται αποχή μαθητών, αλλά όχι καταλήψεις. Υπό κατάληψη βρίσκονται μέχρι στιγμής έντεκα σχολεία στη Λάρισα, ενώ ολοένα περισσότερα μπαίνουν στον χορό των καταλήψεων και στις Σέρρες. Κατάληψη και πορεία έκανε και το Λύκειο Ροδολίβου. Τα παιδιά με σημαίες ελληνικές και με τον ήλιο της Βεργίνας έκαναν πορεία στους δρόμους τραγουδώντας και φωνάζοντας συνθήματα.

Πολιτική εκμετάλλευση της αντιπαράθεσης

Σε πολλά σχολεία λοιπόν έχει προκύψει ένας άτυπος εμφύλιος μεταξύ μαθητών που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, και άλλων που αντιδρούν, θεωρώντας τες ακραία εθνικιστικές και υποκινούμενες από ακροδεξιά κέντρα. Καθηγητές εκφράζουν ανησυχία για την ασφάλεια των μαθητών, μαθητές τα βάζουν με συμμαθητές τους χαρακτηρίζοντας τις κινητοποιήσεις τους «εθνικιστικές», ενώ στον χορό έχουν μπει για τα καλά κυβέρνηση και αντιπολίτευση.

Συγκεκριμένα, σε οξύτατη πολιτική αντιπαράθεση έχει μετατραπεί ο ισχυρισμός -κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ- ότι οι μαθητικές κινητοποιήσεις υποκινούνται και καθοδηγούνται από ακραίες οργανώσεις όπως η Χρυσή Αυγή, αλλά και από ακροδεξιούς κύκλους της Ν.Δ. Η κυβέρνηση προωθεί με όλα τα μέσα αυτόν τον ισχυρισμό και καταδικάζει συλλήβδην τις κινητοποιήσεις ως υποκινούμενες από φασίστες και Χρυσαυγίτες χωρίς να προσκομίζει την παραμικρή απόδειξη. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο αφήγημα που στοχεύει να στιγματίσει το πρωτοφανές αυτό κίνημα, αλλά στην πραγματικότητα το μόνο που καταφέρνει είναι να το χαρίζει στη Χρυσή Αυγή.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι η Χρυσή Αυγή και άλλες ακραίες φωνές επιχειρούν να κεφαλαιοποιήσουν για λογαριασμό τους την αυθόρμητη και «αδέσποτη» αντίδραση μεγάλης μερίδας της μαθητικής κοινότητας που νιώθει την ανάγκη να εκφράσει άποψη και παρουσία σε ένα κρίσιμο εθνικό ζήτημα. Με τον τρόπο που αντιδρά η κυβέρνηση, στον βωμό των ιδεολογικών και κομματικών της σκοπιμοτήτων, μετατρέπεται σε πολιτικό χορηγό των Χρυσαυγιτών, οι οποίοι άλλο που δεν θέλουν να οικειοποιηθούν το μαθητικό κίνημα. Γι’ αυτό και έχουν πυκνώσει τις διαδικτυακές παρεμβάσεις τους, αλλά και τις εκκλήσεις για γενίκευση των καταλήψεων.

Δεν έλειψε μάλιστα η διαδικτυακή στοχοποίηση εκπαιδευτικών που διαφώνησαν με τις καταλήψεις από βουλευτές της Χρυσής Αυγής. Κατά πολλούς, όμως, όσο καλλιεργείται το αφήγημα που ταυτίζει τις κινητοποιήσεις με την Ακροδεξιά τόσο διευκολύνεται η διείσδυσή της στα σχολεία. Μάλιστα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της μαθητικής προς το παρόν νεολαίας αντιδρά όχι μόνο απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και στη γενικότερη εθνομηδενιστική τάση που προωθείται τόσο από την κυβέρνηση όσο και από σημαντικό αριθμό καθηγητών. Πρόκειται για τάση που καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια στα σχολεία και η οποία αποσκοπεί στην υποβάθμιση, εάν όχι στην κατάργηση των εθνικών εορτών και των εθνικών συμβόλων, αλλά και στην αλλοίωση της ιστορικής μνήμης του Ελληνισμού.

Υστερα από μια περίοδο όπου οι μαθητές βίωσαν στο οικογενειακό τους περιβάλλον δυσκολίες και δράματα λόγω της φτωχοποίησης των μικρομεσαίων στρωμάτων, έχουν να αντιμετωπίσουν και τη λυσσαλέα ιδεοληπτική επίθεση εναντίον της εθνικής συνείδησης, η οποία συνεχίζει να λειτουργεί ως συνεκτικός ιστός για την ελληνική κοινωνία. Είτε πρόκειται για το μέτρο ο σημαιοφόρος να ορίζεται με κλήρωση, είτε για αλλαγές στα σχολικά βιβλία, η τάση εξάλειψης των παραδόσεων λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και προκαλεί αντιδράσεις επειδή από πολλούς μαθητές βιώνεται ως αυταρχική επιβολή από κάποιους «πεφωτισμένους».

Είναι ενδεικτική η μακροσκελής ανακοίνωση της ΟΛΜΕ: «Αυτές τις ημέρες τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές έχουν μπει στο στόχαστρο εθνικιστικών και ακροδεξιών κύκλων. Πρόκειται για μια προσπάθεια που ξεκίνησε από τη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου και την αμφισβήτηση του Πολυτεχνείου και συνεχίστηκε με πρόσχημα το μακεδονικό ζήτημα κ.ά. Αφού η πρώτη απόπειρά τους απέτυχε, τώρα επιδίδονται σε μία άνευ προηγουμένου πατριδοκαπηλία και προσπαθούν να σπείρουν στη νεολαία ακραίες αλυτρωτικές, μιλιταριστικές και εθνικιστικές αντιλήψεις… Πίσω από αυτούς τους σχεδιασμούς γίνεται όλο και περισσότερο φανερό ότι κρύβεται η οργάνωση της Χρυσής Αυγής, φασιστικές ομάδες όπως η νεοναζιστική ΕΣΑ, εθνικιστικά και άλλα ακροδεξιά μορφώματα».

Σε αυτή την ανακοίνωση θα μπορούσε να αντιπαραβάλει κανείς την απάντηση της νεαρής αρθρογράφου Κατερίνας Μυλωνά: «Εδώ και χρόνια κάποιοι θέλουν να καπηλευτούν την ιστορία μου, τη δική μου, των παιδιών μου, των γονιών μου, των φίλων μου. Η Ελλάδα δεν ανήκει σε λίγους, σε άτομα με ξυρισμένα κεφάλια που φωνάζουν δυνατά. Είναι η χώρα όλων μας, ο πολιτισμός μας, το παρελθόν και το μέλλον μας. Εκείνοι, από την πλευρά τους, τα οικειοποιούνται, αλλά υπάρχουν και οι άλλοι -αφελείς άραγε ή πονηροί; Δεν ξέρω- που με περισσή χαρά τούς τα προσφέρουν. Αναρωτιέμαι: αν νιώσω υπερήφανη για ένα επίτευγμα ενός αθλητή μας, για παράδειγμα, είμαι φασίστρια; Αν συγκινηθώ στο άκουσμα του Εθνικού μας Υμνου, τι είμαι; Ελληνίδα ή Χρυσαγίτισσα;

Αντιδρούν σαν να είναι κάτι πρωτόγνωρο. Εισχώρησε, λένε, η Χρυσή Αυγή στα σχολεία και παρακινεί τους μαθητές να προχωρήσουν σε καταλήψεις και άλλες κινητοποιήσεις. Τα θέματα που βάζει ως αιτήματα για τον… αγώνα των μαθητών είναι καθαρά εθνικά, όπως το Μακεδονικό και η Βόρεια Ηπειρος, αλλά και η δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα, ένα γεγονός που για μια ακόμα φορά εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι για να σκορπίσουν το μίσος τους παντού».

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μαθητική νεολαία δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στη μέγγενη από τη μία της Ακροδεξιάς και από την άλλη του εθνομηδενισμού. Και ασφαλώς κάποιος πρέπει να περιμένει αντίδραση στη δράση.