Παχυσαρκία και καθιστική ζωή απειλούν τα ελληνόπουλα

Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας για το 2016 που εορτάζεται σήμερα είναι αφιερωμένη στον Σακχαρώδη Διαβήτη.

Σε μία νόσο με δύο «πρόσωπα», τον διαβήτη τύπου 1 και τον διαβήτη τύπου 2, η οποία πλήττει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, ανάμεσα στους οποίους εντοπίζονται ολοένα και περισσότερα παιδιά και έφηβοι. Κάθε χρόνο καταγράφονται περί τα 40.000 νέα περιστατικά σακχαρώδη διαβήτη στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα 500 αφορούν παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών.

Ωστόσο, τα «όπλα» για την πρόληψη του διαβήτη, ιδίως του διαβήτη τύπου 2 που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, είναι διαθέσιμα σε όλους: οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες, η συστηματική φυσική δραστηριότητα και η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα.
 
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), χαρτογραφεί τις διατροφικές και αθλητικές συνήθειες των Ελλήνων εφήβων που είτε θα τους οδηγήσουν στην εκδήλωση του διαβήτη τύπου 2  είτε θα τους απομακρύνουν από αυτόν.
 
Όπως προκύπτει από την «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» που έγινε για λογαριασμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ένας στους 4 εφήβους στην χώρα μας (27,2%) είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, με τα αγόρια σε υψηλότερο ποσοστό (33,6%) από τα κορίτσια (20,9%). Διαχρονικά, από το 2002 στο 2014, έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των υπέρβαρων/παχύσαρκων εφήβων από 21,0% σε 27,2%.

 
Στην 4η θέση της παχυσαρκίας τα ελληνόπουλα ανάμεσα σε 42 χώρες

 
Τα παραπανίσια κιλά των εφήβων κατατάσσουν τη χώρα μας στην 4η υψηλότερη θέση ανάμεσα στις 42 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα του ΠΟΥ. Η διαφορά αυτή καταγράφεται και στα δύο φύλα, είναι ωστόσο, εντονότερη μεταξύ των αγοριών και μεταξύ των 11χρονων, όπου η Ελλάδα έχει το 2ο υψηλότερο ποσοστό (33,6% έναντι 22,3% για το μέσο όρο των 11χρονων στο πρόγραμμα της έρευνας).
 
Εξοικειωμένοι με την υγιεινή και ωφέλιμη συνήθεια του πρωινού είναι το 51,8% των μαθητών, με τα αγόρια να δηλώνουν ότι παίρνουν πρωινό πριν από το σχολείο σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με τα κορίτσια – το ίδιο και οι 11χρονοι σε σχέση με τους μεγαλύτερους.
 
Αντίθετα, 1 στους 4 εφήβους (23,9%) παραλείπει το πρωινό και τις 5 μέρες του σχολείου. Από το 2002 στο 2014 αυξάνεται το ποσοστό εφήβων που λαμβάνουν πρωινό:  από 43% σε 51,8%.
 

Φρούτα και λαχανικά
 

Μόλις 1 στους 3 (32,7%) εφήβους καταναλώνει φρούτα και λαχανικά καθημερινά. Τα αγόρια αναφέρουν καθημερινή κατανάλωση φρούτων σε χαμηλότερο ποσοστό από τα κορίτσια (30,6% και 34,7%, αντίστοιχα) – ανάλογη είναι η εικόνα και στην κατανάλωση λαχανικών (το 30,4% των αγοριών και το 37,7% των κοριτσιών καταναλώνουν λαχανικά).
 
Από το 2006 (31,8%) έως το 2014 (34,1%) το ποσοστό των εφήβων που καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά καθημερινά παραμένει σταθερό.
 

Γλυκά και αναψυκτικά

 
Στα θετικά στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα είναι ότι μόνο ένας στους 7 (15,2%) εφήβους στην χώρα μας αναφέρει καθημερινή κατανάλωση γλυκών με το αντίστοιχο ποσοστό να καταγράφει μείωση από το 2006 (21,3%) στο 2014 (15,2%).
 
Μάλιστα, σε πολύ χαμηλότερο ποσοστό (15,2%) οι έφηβοι στην Ελλάδα συγκριτικά με τους εφήβους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα (25,5%) απαντούν ότι καταναλώνουν γλυκά σε καθημερινή βάση.  Η Ελλάδα βρίσκεται στις 10 από τις 42 χώρες/περιοχές του προγράμματος με τα χαμηλότερα ποσοστά κατανάλωσης γλυκών.
 
Αντίστοιχα, ένας στους 20 εφήβους (4,7%) στην Ελλάδα αναφέρει καθημερινή κατανάλωση αναψυκτικών. Διαχρονικά, από το 2002 στο 2014, το ποσοστό εφήβων στην χώρα μας που καταναλώνουν καθημερινά αναψυκτικά μειώνεται σημαντικά από 18,3% σε 4,7%. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η χαμηλότερη θέση κατανάλωσης αναψυκτικών, ανάμεσα στις 42 χώρες του προγράμματος.
 

Φυσική δραστηριότητα

 
Ένας στους 7 μαθητές στην χώρα μας (13,5%) αναφέρει καθημερινή φυσική δραστηριότητα, τα κορίτσια σε υποδιπλάσιο ποσοστό συγκριτικά με τα αγόρια (8,8% και 18,2%, αντίστοιχα). Με την ηλικία μειώνεται το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν καθημερινή φυσική δραστηριότητα από 15,7% στην ηλικία των 11 ετών σε 10,9% στα 15. Διαχρονικά, από το 2002 στο 2014, το ποσοστό εφήβων στην χώρα μας που αναφέρουν καθημερινή φυσική δραστηριότητα μειώνεται σημαντικά από 18,1% σε 13,5%. 
 
Στο 4ο χαμηλότερο ποσοστό (13,4%) οι έφηβοι στην Ελλάδα συγκριτικά με τους εφήβους στο πρόγραμμα (20,1%) αναφέρουν καθημερινή φυσική δραστηριότητα.
 
Επιπλέον, σε ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό οι έφηβοι στην Ελλάδα αναφέρουν καθημερινή παρακολούθηση τηλεόρασης για τουλάχιστον 2 ώρες (60,9% και 58,5% για την Ελλάδα και το HBSC, αντίστοιχα)
 

Ταυτότητα της έρευνας

Η Έρευνα διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Health Behaviour in School-aged Children» υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), και επαναλαμβάνεται ανά τετραετία σε 42 χώρες παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των εφήβων και τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους. Οι πληροφορίες αυτές κατευθύνουν τις πολιτικές πρόληψης των κρατών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
 
Στη χώρα μας, τo πρόγραμμα HBSC/WHO πραγματοποιείται από το ΕΠΙΨΥ από το 1998 με την επιστημονική ευθύνη της Ομοτ. Καθηγήτριας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Άννας  Κοκκέβη. Στην έρευνα του 2014 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141 μαθητών εφηβικής ηλικίας (ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου) από 245 σχολικές μονάδες.