Ημέρα μνήμης για την ιστορική Γέφυρα Κοράκου στην Κοιλάδα του Αχελώου

Σαν σήμερα στις 28 Μαρτίου 1949 ανατινάχτηκε η γέφυρα Κοράκου στην Κοιλάδα του Αχελώου, από άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού, σε μια προσπάθεια να ανακόψουν την επίθεση που δέχονταν σε μια από τις σημαντικότερες και φονικότερες μάχες του Εμφυλίου.

Η θρυλική Γέφυρα Κοράκου ήταν το μεγαλύτερο μονότοξο γιοφύρι των Βαλκανίων. Έζησε για 435 χρόνια αντέχοντας σε σεισμούς και τις μανιασμένες κατεβασιές του Αχελώου μέχρι που έπεσε κι αυτή θύμα του Εμφυλίου. Είχε άνοιγμα 48 μέτρα και ύψος 26 μέτρα. Σήμερα συμπληρώνονται 501 χρόνια από την κατασκευή της και 67 χρόνια από την ανατίναξή της.

Δυστυχώς έχουν μείνει μόνο δύο μικρά κομμάτια της γέφυρας από τις δύο πλευρές του Αχελώου και Φορείς και κάτοικοι της Κοιλάδας του Αχελώου - με πρωτεργάτες την αδελφότητα Πηγιωτών Άρτας και την διαπεριφερειακή επιτροπή Άρτας-Καρδίτσας - έχουν επανειλημμένα ζητήσει την ανακατασκευή της. Κτίστηκε το 1515 η περίφημη μονότοξη πέτρινη καμάρα « Η Γέφυρα του Κοράκου» ή «το Κορακογιοφύρι » ή ποιητικά «του Κόρακα το διόφυρο» ή «του Άσπρου το γιοφύρι».
 
Οι γέφυρες κατασκευάζονται για να ενώσουν ανθρώπους μεταξύ τους και γεωγραφικούς χώρους που τους χωρίζουν δύσβατα φυσικά εμπόδια. Είναι δημιουργήματα που συμβολίζουν και αποδεικνύουν την σημασία και την ισχύ της ένωσης και της ενότητας για να επιτευχθούν δύσκολοι και σημαντικοί στόχοι. Λαοί και πολιτισμοί που γνωρίζουν να χτίζουν, να διατηρούν και να πολλαπλασιάζουν τις Γέφυρές τους είναι αυτοί που τιμούν την Ιστορία τους και με αυτές δημιουργούν ένα καλύτερο μέλλον.

Με δηλώσεις τους κατά καιρούς προσωπικότητες από την Ευρώπη όπως ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σούλτς,

η Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΕΚ Σίλβια Κόστα, η Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για την Περιφερειακή Ανάπτυξη Κορίνα Κρέτσου, που πρόσφατα επισκέφτηκε την περιοχή και είδε από κοντά τα απομεινάρια της γέφυρας, ο ευρωβουλευτής Γιώργος Γραμματικάκης, ο Μανώλης Γλέζος και πολλοί άλλοι, έρχονται να προστεθούν και αυτοί στις δεκάδες διεθνώς αναγνωρισμένες πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες που με παρεμβάσεις έχουν ζητήσει με επιμονή και συνέπεια την ανακατασκευή της.

Η ανακατασκευή τέτοιων ιστορικών μνημείων αποτελεί πρόκληση για τη σύγχρονη πολιτισμική Ευρώπη τονίζουν μεταξύ άλλων και σημειώνουν  ότι η γέφυρα Κοράκου συνδέεται άμεσα και απτά με ιστορικά γεγονότα και ζωντανές παραδόσεις, ιδέες και πεποιθήσεις της περιοχής, η οποία είναι ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς και σημασίας.

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σούλτς σε δήλωσή του τονίζει: "Αγαπητοί φίλοι  της κοιλάδας του Αχελώου, η Γέφυρα Κοράκου, είναι κομμάτι  της πολύ σημαντικής ιστορικής κληρονομιάς όχι μόνο της χώρας σας, αλλά ολόκληρης της Ευρώπης, και κάθε χρόνο στηρίζω όλους αυτούς τους φίλους που παλεύουν για την ανακατασκευή αυτής της σημαντικής γέφυρας". 
 
Ο Μανώλης Γλέζος σε δήλωσή επισημαίνει: «Το Γεφύρι του Κοράκου στον Αχελώο πρέπει οπωσδήποτε να ξανακτιστεί. Για πάρα πολλούς λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι παλιότερο υπάρχει στον τόπο μας πρέπει να ξανακτιστεί και είναι από τα αρχαιότερα μνημεία το γεφύρι αυτό. Πέρα από αυτό όμως δείχνει τη μεγάλη τέχνη των Ελλήνων Ιεροφαντών της πέτρας, του πελεκητή, του λιθοξόου, του κτίστη.

Όλη η λειτουργία για το κτίσιμο δεν είναι κάτι απλό. Είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Δείχνει τις σχέσεις του ανθρώπου με την πέτρα. Δείχνει τη συνείδηση που έχει αποκτηθεί ανάμεσα στην πέτρα και στον άνθρωπο και γιαυτό το λόγο πρέπει οπωσδήποτε όλα τα γεφύρια να ξανακτιστούν  και όλα τα παλιά κτίρια να ξανακτιστούν γιατί αποτελούν την πολιτισμική μας κληρονομιά. Είναι ο τρίτος λόγος για τον οποίο επιβάλλεται να μην ξεφύγουμε από μια κληρονομιά πολιτισμική που έχουμε και που πρέπει να μείνει στον τόπο μας.»
 
Ο Γιώργος Γραμματικάκης σε δήλωσή του τονίζει:  «Η αφορμή για τη σημερινή μας επικοινωνία είναι βέβαια η Γέφυρα Κοράκου που κλείνει τα πεντακόσια χρόνια από την κατασκευή της, πολύ παλιά, πανέμορφη και που βέβαια κάποια στιγμή ανατινάχτηκε και κάποια ακόμα παραπέρα στιγμή είχε μια τελική καταστροφή από τις πρόσφατες πλημμύρες - τις οδυνηρές - στον Αχελώο. Αυτό μας θυμίζει και η ανάγκη της σύντομης ανακατασκευή της, της πιεστικής ανακατασκευής της μας θυμίζει τη σημασία που έχουν τα μνημεία στην Ελλάδα, ιδιαίτερα οι γέφυρες, ιδιαίτερα η περιοχή του Αχελώου, γιατί συνδέουν το παρελθόν με το παρών. Είναι πράγματι γέφυρες παρελθόντος προς το παρών αλλά ένας λαός που ξέρει καλά την ιστορία του που σέβεται τα μνημεία του είναι και  η γέφυρα από το παρόν προς το μέλλον. Γιαυτό λοιπόν ενώνω και εγώ τη φωνή μου με όλες τις άλλες φωνές που επιμένουν στο σεβασμό των Ελληνικών μνημείων, κάθε είδους Ελληνικών μνημείων και ειδικά των ιδιαίτερων μνημείων του Αχελώου γιατί αυτό θα μας διδάξει πολλά για το παρελθόν και θα μας δείξει ένα δρόμο προς το μέλλον.»
 
Το σημαντικό αυτή την περίοδο είναι η έναρξη μιας νέας συνεργασίας –πρωτοβουλίας, στην οποία συμμετέχουν ευρωπαϊκοί θεσμοί και διεθνώς αναγνωρισμένες προσωπικότητες στα πολιτισμικά θέματα, οι οποίες και ζητούν με δηλώσεις τους την ανακατασκευή της ιστορικής γέφυρας Κοράκου. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργείται ένα Ευρωπαϊκό κίνημα για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κοιλάδας του Αχελώου αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
 
Σε σύσκεψη που είχε πραγματοποιηθεί στην Κοιλάδα του Αχελώου με τη συμμετοχή φορέων της περιοχής τονίστηκε ότι το αίτημα της ανακατασκευής παραμένει πάντα επίκαιρο ιδιαίτερα φέτος με αφορμή τη συμπλήρωση πεντακοσίων ενός χρόνων από την κατασκευή της και 67 χρόνια από την ανατίναξή της.

Στη διάρκειά της έγινε επίσης εκτενής αναφορά στα σημερινά δεδομένα και συζητήθηκαν δράσεις για την ανάδειξη του θέματος σε Κεντρικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποφασίστηκε να γίνει ενημέρωση της Κυβέρνησης και των Κομμάτων καθώς και των Ευρωπαϊκών Θεσμών: του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου.

Θα γίνει προσπάθεια επισημάνθηκε να εξευρεθούν πόροι και μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης  για να ενταχθεί όχι μόνο η ανακατασκευή της Γέφυρας αλλά και η ανάπλαση της γύρω περιοχής, μαζί και του Φυλακίου “Κούλιας“, με τη δημιουργία ενός πρότυπου Μουσείου Πέτρινων Γεφυριών - μιας και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά σημαντικά και ιστορικά πέτρινα γεφύρια, όπως της Κουτσοκαμάρας, του Αυλακίου - Καταφυλλίου, των Ελληνικών Καρδίτσας-Πολυνερίου Τρικάλων, του Πετρωτού, της Καρυάς, των Βρουβιανών, του Μανώλη - που ταυτόχρονα να έχει τη δυνατότητα και συνεδριακού κέντρου ώστε να υπάρξουν βήματα ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής προς όφελος των κατοίκων της.
 
Οι Πολιτικοί Μηχανικοί και Αρχιτέκτονες  που παραβρέθηκαν στη σύσκεψη και οι οποίοι έχουν κάνει την προμελέτη εξήγησαν τους τεχνικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει η αναστήλωση και επεσήμαναν

- ότι η ανακατασκευή της γέφυρας Κοράκου με χρήση παραδοσιακών μεθόδων και υλικών είναι απολύτως εφικτή

– ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σύσταση μιας ομάδας μελετητών με κατάλληλη εξειδίκευση

- ότι καταλυτικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή μπορεί να παίξει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με την πολύτιμη γνωσιακή του βάση και το έμπειρο επιστημονικό του δυναμικό.
Τέλος, κρίνεται επιβεβλημένη η άμεση προστασία του Φυλακίου (Κούλια) που σώζεται στη βορειοανατολική όχθη του Αχελώου, το οποίο είναι συνδεδεμένο με την ιστορία της γέφυρας και σήμερα παρουσιάζει σημαντικές φθορές. Η προτεινόμενη επέμβαση αφορά στην κατασκευή προστατευτικής στέγης με ελαφρά υλικά, η οποία δεν έχει απαγορευτικό κόστος και η οποία θα δώσει ακόμα πολλά χρόνια ζωής στο μνημείο, έως ότου γίνει η ολική του αποκατάσταση.


Το ιστορικό γεφύρι χτίστηκε από το Μητροπολίτη των γεφυριών Βησσαρίωνα το Β΄ μητροπολίτη Λάρισας που δεν τον ενδιέφερε η υστεροφημία για αυτό και δεν έβαλε το όνομά του ως χορηγός παρά την ονόμασε «του Κοράκου»  λόγω του ύψους της και «επειδή την ημέρα των εγκαινίων σταθείς εις το μέσον της γέφυρας και ερωτών: ‘πώς με βλέπετε;’, οι μαστόροι του απήντησαν: σαν κόρακα, αυτός τους είπε: ‘ε, τότε γέφυρα του Κοράκου να είναι το όνομά της’».
 
Οι περιοχές Αργιθέας και Τετραφυλλίας και γενικότερα οι νομοί Καρδίτσας - Άρτας, αν και συνορεύουν, αποκόπηκαν ώς το 1961, οπότε και κατασκευάσθηκε η σημερινή αμαξογέφυρα.
 
 
Η γέφυρα ήταν κτισμένη πάνω στον άξονα της αρχαίας οδού Τρίκκης -Γόμφων - Αργιθέας - Αμβρακίας και είχε μεγάλη στρατηγική και εμπορική σημασία. Ήταν η μεγαλύτερη μονότοξη γέφυρα των Βαλκανίων, καθώς το άνοιγμα στην βάσης της ήταν 48 μέτρα, το μεγαλύτερο ύψος της 26, το πλάτος της 2,30 ενώ η απόσταση από την μία άκρη έως την άλλη ήταν 80 μέτρα.
 
Λέγεται μάλιστα ότι ειδικά τις μέρες της βαρυχειμωνιάς το πέρασμα της γέφυρας προκαλούσε φόβο και δέος. Οι ηλικιωμένοι της περιοχής θυμούνται ότι, σε πολλές περιπτώσεις, όσοι είχαν υψοφοβία τους έδεναν τα μάτια.
 
Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί επιστημονικές ημερίδες, με θέμα την προώθηση του ζητήματος για την ανακατασκευή του γεφυριού.
 
Έχει δε ξεχωριστή σημασία το γεγονός ότι την όλη προσπάθεια την έχει αναλάβει αμιγώς η κοινωνία της περιοχής εκπροσωπούμενη από τους φορείς και τους συλλόγους οι οποίοι και οργάνωσαν και οργανώνουν ημερίδες, δημόσιες συναντήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εξέδωσαν βιβλία, ενημερωτικά και εκπαιδευτικά έντυπα.