Η κρίση στην Ελλάδα είναι γένους… αρσενικού

Όπως δείχνει νέα έρευνα του London School of Economics (LSE) που μελετά τις επιπτώσεις της ύφεσης στην υγεία των Ελλήνων, οι άνδρες αποτελούν τον αδύναμο κρίκο του πληθυσμού σε ό,τι αφορά στη σωματική και στην ψυχική αντοχή που απαιτείται για την «επιβίωση» υπό αυτές τις συνθήκες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό φαίνεται να συσχετίζεται με το γεγονός ότι οι άνδρες είχαν μεγαλύτερη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και αναλάμβαναν μεγαλύτερες ευθύνες σε σχέση με τις γυναίκες, υπό το βάρος των οποίων όμως,  όπως φαίνεται πλέον, λύγισαν δραματικά.

Ο κ. Σωτήρης Βανδώρος, Έλληνας ερευνητής κι ένας εκ των τεσσάρων επιστημόνων που συνυπογράφουν τη μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο έγκριτο έντυπο European Journal of Public Health, στο πλαίσιο της εργασίας του αναζητεί πιθανές εξηγήσεις της συμπεριφοράς των ανθρώπων απέναντι στα ερεθίσματα που λαμβάνουν από το οικονομικό περιβάλλον – κατεύθυνσή του είναι εκτός από τα Οικονομικά της Υγείας και τα αποκαλούμενα Συμπεριφορικά Οικονομικά.

«Η έρευνα έδειξε ότι οι τάσεις υγείας στην Ελλάδα έχουν χειροτερέψει λόγω της οικονομικής κρίσης. Η κρίση φαίνεται να έχει μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στην υγεία των ανδρών, ενώ η επίπτωση στις γυναίκες, αν και αρνητική, δεν φαίνεται να είναι στατιστικά σημαντική» λέει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Βανδώρος.

Στην προκειμένη περίπτωση, μια πρώτη εξήγηση που θα μπορούσε να δοθεί σύμφωνα με τον ερευνητή είναι ότι αφενός οι άνδρες συμμετέχουν περισσότερο στην αγορά εργασίας, οπότε βιώνουν πιο έντονα και τις αναταράξεις της, αφετέρου ότι οι γυναίκες αποτελούν την «ήρεμη δύναμη» της ελληνικής οικογένειας που λειτουργούν ως κυματοθραύστης στην περίοδο της κρίσης, αναγκάζονται με άλλα λόγια να… αντέχουν.

Κατά τους ειδικούς - την έρευνα υπογράφουν επίσης οι επιστήμονες Philipp Hessel, Tiziana Leone και Mauricio Avecando- τα πιθανά αίτια της επιδείνωσης της υγείας των Ελλήνων σχετίζονται  με τη δυσκολία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, με την αύξηση των στρεσογόνων παραγόντων όπως η πραγματική ή επαπειλούμενη ανεργία αλλά και με την αύξηση επικίνδυνων για την υγεία συμπεριφορών, όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις επιπτώσεις της κρίσης έχοντας ουσιαστικά στη διάθεσή τους στοιχεία μέχρι και το 2009, που ήταν το πρώτο έτος ύφεσης στη χώρα.

Ωστόσο, το προφανές για μας, δηλαδή η κρίση, δεν είναι πάντοτε  προφανές ή αυταπόδεικτο και για  τους επιστήμονες. Όπως εξηγεί ο κ. Βανδώρος, «επειδή μεταβολές στην υγεία σε μια χώρα πριν και μετά από κάποιο γεγονός μπορεί να μην οφείλονται αποκλειστικά σε αυτό το γεγονός, αλλά και σε άλλους παράγοντες, χρησιμοποιήθηκε η οικονομετρική τεχνική, γνωστή ως «difference in differences». Με τεχνική αυτή συγκρίθηκαν τάσεις υγείας μεταξύ των πληθυσμών της Ελλάδας και της Πολωνίας πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ελλάδα.  Ο λόγος που επιλέχτηκε η Πολωνία ως βάση σύγκρισης είναι ότι ήταν η μοναδική χώρα-μέλος της ΕΕ που δεν είχε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά την επίμαχη περίοδο.

«Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ενώ πριν την κρίση οι δύο πληθυσμοί είχαν την ίδια τάση βελτίωσης (ρυθμό μεταβολής) της υγείας, το 2009  τα πράγματα αλλάζουν, και ο ρυθμός μεταβολής στην Ελλάδα επιδεινώνεται σε σχέση με αυτόν της Πολωνίας» διαπιστώνει ο κ. Βανδώρος. Τονίζει, καταλήγοντας, την ανάγκη να υπάρξει άμεση ανταπόκριση του συστήματος υγείας, καθώς ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας αναμένεται να μεγιστοποιηθεί τα επόμενα χρόνια.

Ο 31χρονος ερευνητής βρίσκεται  εκτός Ελλάδας από το 2007 – συνεπώς  γνωρίζει την κρίση… εξ αποστάσεως και από τα ακούσματα του οικογενειακού  και συγγενικού του περιβάλλοντος. Μετά τη φοίτησή του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και την ολοκλήρωση δύο μεταπτυχιακών προγραμμάτων στην Ελλάδα και την Ολλανδία, υπέβαλε αίτηση στο φημισμένο βρετανικό Πανεπιστήμιο. Έγινε δεκτός αρχικά ως  μεταδιδακτορικός ερευνητής και στη συνέχεια ως Research Fellow (ερευνητής). Πλέον είναι λέκτορας Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Brunel του Λονδίνου. Οι περισσότερες έρευνές του  έχουν επικεντρωθεί κυρίως στα οικονομικά των φαρμάκων.

Αυτό που «κρατά» από την πενταετή απασχόλησή του στο LSE, εκτός φυσικά από το ερευνητικό υπόβαθρο που απέκτησε, είναι η ελληνική παρουσία στο πανεπιστήμιο. «Σε κάθε τάξη για όσο διάστημα δίδασκα υπήρχαν Έλληνες φοιτητές. Ανάμεσα στους περίπου 70 φοιτητές του τμήματος υπήρχαν οπωσδήποτε 5 Έλληνες, αριθμός κάθε άλλο παρά αμελητέος εάν σκεφτεί κανείς ότι συνολικά 5-10 φοιτητές προέρχονταν από κάθε ήπειρο» αναφέρει ο κ. Βανδώρος, επισημαίνοντας πόσο σημαντική ήταν η ελληνική παρουσία στο διεθνούς φήμης εκπαιδευτικό ίδρυμα στην κρίσιμη αυτή οικονομική συγκυρία για την εικόνα της χώρας.

Μέχρι το 2009 που οι αρνητικές δημοσιονομικές αναφορές για την Ελλάδα άρχισαν να πυκνώνουν ο κ. Βανδώρος καλούνταν να μιλήσει σε συναδέλφους και φοιτητές στο Λονδίνο κυρίως για τις φυσικές ομορφιές της χώρας, που την είχαν καταστήσει και δημοφιλή τουριστικό προορισμό. «Έκτοτε όμως η εικόνα άλλαξε δραματικά. Η κρίση έφερε τη χώρα στο προσκήνιο με άλλον τρόπο. Για τους επιστήμονες των Οικονομικών η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί  έχει δώσει,  δίνει και θα δώσει για πολύ ακόμη τροφή. Η Ελλάδα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ερευνητική περίπτωση» παρατηρεί.

Άλλωστε και ο ίδιος δεν μπόρεσε  να… αντισταθεί. Αμέσως μόλις φάνηκαν τα σημάδια της βαθιάς ύφεσης που θα βίωνε η χώρα, έθεσε αρμοδίως τις ερευνητικές του προτάσεις. Πολύ προτού παρουσιαστεί η συγκεκριμένη έρευνα που κατέδειξε ότι υπήρξε σημαντική επιδείνωση της κρίσης στους δείκτες υγείας του ελληνικού πληθυσμού κατά την περίοδο 2006 - 2009, άρχισε να επεξεργάζεται τα στοιχεία της διετίας 2009 – 2011, εστιάζοντας στις επιπτώσεις της κρίσης αφενός στην ψυχική υγεία, αφετέρου στην οδηγική συμπεριφορά των Ελλήνων. Και όπως προκύπτει από τις μέχρι τώρα ενδείξεις έχει  κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος ως ερευνητής, αλλά όχι και ως Έλληνας…