Μια νύχτα χριστουγέννων... κάπου βόρεια...

Αυτές οι γιορτές θα είναι υπέροχες,  θα  δεις..!!! Μένει μόνο να το πιστέψεις...και να ταξιδέψεις εκεί που εσυ πραγματικά θες...

Ξημέρωμα... η μυρωδιά απο τα  πισία (τηγανίτες)  με μέλι και καρύδια ανοίγει τα μάτια δειλά δειλά...Το χροστουγεννιάτικο στολισμένο καράβι δεσπόζει παραδοσιακά μπροστά απο τις λευκές δαντελωτές κουρτίνες , κρύβοντας  κομμάτια απο το  πάζλ  του  χιονισμένου  τοπίου, που αχνοφαίνεται  απο το μισάνοιχτο παράθυρο.

Παραμονές  Χριστουγέννων στη Βόρεια Ελλάδα..., ριζωμένα βαθειά ήθη και έθιμα απο τον Πόντο και τη Μικρά Ασία αναβιώνουν παραδόσεις που γεμίζουν το βλέμμα ζεστασιά, σκεπάζουν  τις φωνές του κόσμου και τις μετατρέπουν σε ύμνους Αγγέλων,  που ψάλλουν για να μεταδώσουν απο γενιά σε γενιά αυτό το μοναδικό πνεύμα οικογενειακής  γαλήνης και ενότητας.

Εξω απο το παράθυρο όλα λευκά...και με δυσκολία μόλις που διακρίνεις το «νοικοκύρη» να ψάχνει  στα χωράφια για το πιο όμορφο και γερό ξύλο απο πεύκο ή ελιά, το Χριστόξυλο...που θα καεί το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι .

Ζεσταίνεται έτσι ο Χριστός στη φάτνη Του... σε ξυπνάει μια γλυκειά φωνή που σώζει τα χέρια απο το έντονο αγκάλιασμα του καυτού σαλεπιού που σου προσφέρουν...ανοίγει το λαιμό και κλείνει το κακό στο κέλυφος του πυκραμύγδαλου...θα σου πουν...

Κάθε οικογένεια, προσπαθεί να διατηρήσει αυτή τη φωτιά αναμμένη για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα, μέχρι τα Φώτα...

Καθε επισκέπτης προσπαθεί να διατηρήσει το μυαλό του κενό απο καθετί άλλο περιττό...και να απορροφήσει σαν θαλλάσιο σφουγγάρι ο,τι γεννιέται στο βλέμμα και την ψυχή αυτού του τόπου...

Το τραπέζι –χρονογράφος  ξεκινά  ήδη τις ιστορίες που έρχονται απο μακριά...με μια κατάξανθη μπουγάτσα που μόλις ακούμπησε το μεταξωτό λευκό τραπεζομάντηλο να μην αφήνει περιθώρια για διακοπές...και το ταξίδι μόλις που άρχισε....

Κάποτε... στη Μακεδονία, τη Θράκη και τη Θεσσαλία οι «Μωμόγεροι», μεταμφιεσμένοι άνθρωποι φορούσαν τομάρια ζώων (λύκων, τράγων κλπ) ή ντύνονταν με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά. Γυρνούσαν στο χωριό τους ή στα γειτονικά χωριά, τραγουδούσαν και μάζευαν δώρα. Όταν συναντιόντουσαν δυο παρέες έκαναν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή.

Εμφανίζονταν δε καθ όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των εορτών, και προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, τραγουδούσαν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους:

«Αρχή κάλαντα και αρχή του χρόνου, πάντα κάλαντα, πάντα του χρόνου».

Σηκώνεται αρπάζει το όργανο και τραγουδάει μελωδικά το ρυθμό..μάλλον για να σπάσει τη μονοτονία της αφήγησης...τόσο παραστατικά που νόμιζες οτι το «έθιμο χτύπησε τη πόρτα»...ζητώντας γλυκά και ξερά σύκα...εδώ δε δίνουν χρήματα...και ψάλλεις δειλά δειλά το «γνωστό» στιχάκι...κλέβοντας σιωπηλά τις λέξεις απο τον διπλανό...

Εκεί  που πραγματικά τα Χριστούγεννα γέμιζαν  με περίλαμπρα αστέρια τον ουρανό , που έπεφταν και στόλιζαν  κάθε γωνιά και κάθε φιλόξενο σπίτι ήταν στην Καβάλα.

Το σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη αποτελούσε  ένα έθιμο που άντεξε στο χρόνο απο τους  πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης,  έως και αυτές τις  μέρες.

Το μικρότερο μέλος κάθε οικογένειας μετέφερε μια μεγάλη γερή και λευκή πέτρα στο εσωτερικό του σπιτιού για να παραμείνει έτσι στέρεο το σπίτι και γεροί όλοι τη νέα χρονιά.

Την παραμονή κάθε οικογένεια έσφαζε απο ένα μεγάλο γουρούνι και φτιάχνανε κουρκουμά , τσιλγάνια και πηχτή.

Τη πρώτη μέρα των χριστουγέννων δε, μετα την εκκλησία έτρωγαν όλοι πατσά και αντάλλασαν δώρα.

Παραμονή  πρωτοχρονιάς μετά το δείπνο έβαζαν ένα μεγάλο μεταλλικό δίσκο (το σινίν)  κοντά στο εικονοστάσι και άναβαν επάνω τρια κεριά, ενώ στη στέγη του σπιτιού τοποθετούσαν φαγητά για να φάνε οι μάγισσες...

Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων έκλεινε  με μια μοναδική γιορτή στη Νικήσιανη Καβάλας.

Το έθιμο των Αράπηδων!  

Από τα σημαντικότερα στο Βαλκανικό χώρο, ξεχώριζε με την πρωτοτυπία και τα μηνύματά του. Την ημέρα του Αγίου Ιωάννη, τα νέα παιδιά του χωριού φορούσαν  προβιές και βαριά κουδούνια και ξεχύνονταν  στους δρόμους του χωριού. Ο θόρυβος που έκαναν ξεσήκωνε όλο το χωριό, καθώς περιφέρονταν στα στενά και τις πλατείες. Λέγεται ότι έτσι έδιωχναν το κακό. Η παρουσία τους συμβόλιζε τη μάχη της ζωής με το θάνατο και έδινε θετικά μηνύματα για τη χρονιά που ξεκινούσε.

Το εμπορικό κέντρο της πόλης την παραμονή των Χριστουγέννων θύμιζε κάθε χρόνο μια μεγάλη ψησταριά.
Στους περισσότερους πεζόδρομους, αλλά και σε όλα τα  πεζοδρόμια, οι έμποροι έστηναν  υπαίθριες ψησταριές, τις λεγόμενες φουφούδες και προσέφεραν  σε όλους τους περαστικούς ψητά κρέατα και ντόπιο κόκκινο κρασί, για να προετοιμάσουν την επίσκεψη του Καππαδόκη Αη Βασίλη, που ολοκλήρωνε το μεγάλο του ταξίδι από την Καισάρεια,  φτάνοντας στο λαογραφικό χωριό «Ακόντισμα», εκεί όπου θα παρέμενε μέχρι την τελευταία μέρα του έτους

Οι παραδοσιακές φουφούδες στήνονταν  ξανά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αυτή τη φορά σε μεγαλύτερη έκταση και από νωρίς το μεσημέρι ξεκινούσε μεγάλη γιορτή με άφθονο κρασί,  ορχήστρες και υπαίθριες ψησταριές για την υποδοχή του νέου χρόνου πολύ πριν από τα μεσάνυχτα.

Στα Αβδηρα της Ξάνθης πάλι, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες οικογένειες δε ζύμωναν βασιλόπιτα αλλά άνοιγαν  φύλλο και παρασκεύαζαν μια πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην πρασόπιτα έβαζαν  το φλουρί. Η πίτα ψηνόταν σε παραδοσιακό ταψί,  το σινί και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το σορβά.

Στη  Θάσο οι οικογένειες κρατούσαν  ένα πολύ παλιό έθιμο, το σπόρδισμα των φύλλων .

Κάθονταν  όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούσαν την ανθρακιά προς τα έξω και έριχναν γύρω στα αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους....

...σαν να περιγράφω  τη στιγμή... μετά απο ένα αχνιστό πιάτο χαμνά φασούλα, τη γνωστή φασολάδα...ως δια μαγείας  το πρόσωπο καίει  απο τις φλόγες  που αναδύει το πέτρινο τζάκι, καθώς  δημιουργεί  τα πρώτα ηχηρά « ρήγματα» στα Καβαλιώτικα κάστανα...

Όποιου το φύλλο γύριζε περισσότερο, λοιπόν, εκείνου θα πραγματοποιούνταν  και η ευχή...

Η δική μας βγήκε....αλλά δεν θα την πούμε...