Χωρίς φροντίδα παιδιά, ψυχικά ασθενείς και ΑΜΕΑ!

Είκοσι χρόνια έπειτα από το «άνοιγμα» των ψυχιατρείων οι περίπου 35.000 ψυχικά ασθενείς βρίσκονται μετέωροι και το μέλλον της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης καθίσταται αβέβαιο. Συσσωρευμένα χρέη πάνω από 22 εκατ. ευρώ, απλήρωτοι εργαζόμενοι, αγωγές εξώσεων σε οικοτροφεία και διαμερίσματα, ξενώνες που παίρνουν τρόφιμα… δανεικά από άλλες δομές ψυχικής υγείας για τους ενοίκους τους. Θεραπευτικά προγράμματα (πετσο)κομμένα και ραμμένα στα νέα ασφυκτικά οικονομικά μέτρα. Έτσι έχει διαμορφωθεί πλέον το σκηνικό στο χώρο της ψυχικής υγείας στη χώρα μας, σύμφωνα με τις καταγγελίες εκπροσώπων των φορέων που δραστηριοποιούνται σε αυτό το πεδίο.
 
«Λουκέτο» σε δύο δομές ψυχικής υγείας

Είναι ενδεικτικό ότι πριν από λίγες ημέρες μπήκε λουκέτο σε δύο ξενώνες, στη Λειβαδιά και το Αιγάλεω, με 28 συνολικά ασθενείς, ορισμένοι εκ των οποίων μάλιστα είχαν ζήσει στη Λέρο. Κάποιοι ασθενείς μοιράστηκαν σε άλλες δομές του Εθνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών υπό την ομπρέλα του οποίου λειτουργούσαν οι ξενώνες, ενώ 15 βρέθηκαν και πάλι στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ). Ανάλογη πορεία κινδυνεύουν να έχουν εκατοντάδες δομές σε όλη τη χώρα που παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες σε άτομα με ψυχικές ασθένειες.
 
«Λόγω των αλλεπάλληλων μειώσεων της χρηματοδότησης της ψυχικής υγείας –της τάξεως του 45%- ο χρόνος μετρά πλέον αντίστροφα για πολλές από τις δομές» λέει στο protothema.gr ο κ. Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου ΑΡΓΩΣ που εκπροσωπεί 210 μονάδων αποασυλοποίησης. Όπως εξηγεί «με απόφαση του υφυπουργού Οικονομικών κ. Φ. Σαχινίδη έγινε περικοπή του 45% των κονδυλίων που είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό του 2011 για τις δομές που λειτουργούν οι ιδιωτικοί φορείς και οι οποίες φιλοξενούν 1.500 ασθενείς. Έτσι, από τα 82 εκατ. ευρώ που είχαν εγγραφεί αρχικά, περικόπηκαν 37 εκατ. Αλλά και αυτά τα 45 εκατ. ευρώ ακόμη τα περιμένουμε. Προς το παρόν όμως έχουμε λάβει μόλις 90.000 ευρώ. Ξέρετε σε τι αντιστοιχεί το ποσό αυτό; Σε ένα κουλούρι την ημέρα ανά ασθενή!» καταλήγει ο κ. Θεοδωρουλάκης.

Σύμφωνα με τον ίδιο η καθημερινότητα στις δομές ψυχικής υγείας είναι πολύ δύσκολη: «Τα βεβαιωμένα χρέη των δομών είναι ήδη 22 εκατ. ευρώ. Τα μεγάλα σούπερ μάρκετ μάς κόβουν τις προμήθειες. Το ίδιο και οι περισσότεροι προμηθευτές μας. Τουλάχιστον δέκα οικοτροφεία δανείζονται τρόφιμα από άλλα για να ταΐσουν τους ασθενείς».
 
Απλήρωτοι οι εργαζόμενοι

Οι εργαζόμενοι σε δομές ψυχικής υγείας -συνολικά περίπου 3.050 άτομα- βρίσκονταν αντιμέτωποι με τις καθυστερήσεις στις πληρωμές τους και από την κρίση. Πλέον όμως η τρέχουσα οικονομική συγκυρία τους έχει «γονατίσει» ενώ παράλληλα δυσχεραίνει το έργο τους. Είμαστε απλήρωτοι από τον περασμένο Ιούλιο. Η δική μας οικονομική θηλιά είναι η μία αρνητική παράμετρος της κρίσης. Εξίσου αρνητικό αντίκτυπο έχει όλη αυτή η κατάσταση και στους ασθενείς. Διαταράσσεται η θεραπευτική σχέση μας με τους ασθενείς, δεν παράγεται ουσιαστικά κανένα αποτέλεσμα υπό αυτές τις συνθήκες» αναφέρει ο κ. Κώστας Τσούκας, επισκέπτης υγείας και εκπρόσωπος των 45 εργαζομένων του φορέα «Πανελλαδική Ένωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη».

Ανάλογη είναι η κατάσταση στους περισσότερους φορείς που υλοποιούν την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Χαρακτηριστικά στο Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ) το προσωπικό συρρικνώθηκε σημαντικά τους τελευταίους μήνες –από τους 309 εργαζόμενους έφυγαν 63 συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου και άλλοι 27 αορίστου χρόνου υπέβαλαν αίτηση για πρόωρη συνταξιοδότηση- με ό,τι επιπτώσεις έχει αυτό στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας προς τους ασθενείς.
 
Ομηροι οι ασθενείς

Οι 1.500 ασθενείς που στο πλαίσιο της αποασυλοποίησης ζουν σε ξενώνες, οικοτροφεία και διαμερίσματα ανά την επικράτεια, είναι τα πρώτα «θύματα» αυτής της κατάστασης. Τα δύο «λουκέτα» στους ξενώνες του ΕΚΕΨΥΕ θεωρείται ότι θα φέρουν ντόμινο «σφραγίσματος» στις δομές. Σε δεινή θέση βρίσκονται όμως και περισσότεροι από 30.000 ασθενείς με ψυχικά προβλήματα οι οποίοι λαμβάνουν τις αναγκαίες για την νόσο τους υπηρεσίες υγείας στο πλαίσιο Κέντρων Ημέρας και Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

«Αυτοί οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας και λαμβάνουν υποστήριξη, συμμετέχουν σε προγράμματα αποκατάστασης και επανένταξης, μέσα από ένα τεράστιο πλέγμα υπηρεσιών, μένουν μετέωροι. Οι επιπτώσεις τόσο στους ίδιους όσο και στις οικογένειές τους θα είναι βαρύτατες», λέει στο protothema.gr η κυρία Αγγέλα Τριανταφύλλου, γενική γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συγγενών Ψυχικά Ασθενών.

«Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι πως θα είναι η ζωή μου εάν κλείσει το Κέντρο Ημέρας. Καλώς ή κακώς το Κέντρο και οι δραστηριότητες που κάνουμε είναι μία διέξοδος για μένα όπως και για πολλούς άλλους. Είναι το σχολείο μας, η διασκέδασή μας, η οικογένειά μας πολλές φορές. Εδώ μαθαίνουμε πως είναι να ζούμε ξανά» λέει η 35χρονη Ελίνα που το protothema.gr συνάντησε σε Κέντρο Ημέρας της Αθήνας, στην πλατεία Αττικής.

Ως μία δεύτερη ευκαιρία στη ζωή θεωρεί την συμμετοχή του στο Κέντρο Ημέρας ο 42χρονος Δημήτρης. «Μια ευκαιρία που δεν θέλω να μου στερήσουν. Αν κλείσει δεν έχουμε προοπτικές και το ξέρουμε. Τα ψυχιατρεία είναι μονόδρομος. Δεν θέλω όμως να γυρίσω πάλι εκεί…». «Βασίζομαι σε αυτό το βήμα», λέει η 25χρονη Εντέλα, αναφερόμενη στη συμμετοχή της στο πρόγραμμα, ιατρικό, κοινωνικό, επαγγελματικό, του Κέντρου Ημέρας. «Κάνω ένα σημαντικό ξεκίνημα και πάλι στη ζωή μου. Και θέλω να με αφήσουν να το ολοκληρώσω, χωρίς φάρμακα, χωρίς κλείσιμο στο ψυχιατρείο».

Ανασφάλεια στις δύο μονάδες αντιμετώπισης της Νόσου Αλτσχάϊμερ στη Θεσσαλονίκη

Την ίδια ώρα τον κίνδυνο της πλήρους απαξίωσης του κοινωνικού και επιστημονικού τους έργου πρόκειται να γνωρίζουν και άλλες δομές στον τομέα της υγείας και της πρόνοιας. Σε ένα σύστημα υγείας που καταρρέει ελέω μνημονίου η προσδοκία για πολιτικές αποφάσεις οι οποίες θα μεριμνήσουν για τη σωματική, ψυχική και κοινωνική προστασία των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ΑΜΕΑ κρίνεται απλά… αφελής.

Μετά τις εξαγγελίες για «λουκέτο» και συρρίκνωση φορέων μεγάλη αγωνία και ανασφάλεια επικρατεί στις δύο μονάδες αντιμετώπισης της Νόσου Αλτσχάϊμερ στη Θεσσαλονίκη. Ο λόγος για την «Αγία Ελένη» και τον «Άγιο Ιωάννη» που λειτούργησαν το 2007 με έξοδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια του προγράμματος «Ψυχαργώς» και κατόπιν τις ανέλαβε το υπουργείο Υγείας. Στις συγκεκριμένες μονάδες εργάζονται ειδικοί επιστήμονες στην άνοια και στις μη φαρμακευτικές θεραπείες για γνωστική αποκατάσταση που δεν υπάρχουν σε άλλο κέντρο της Ελλάδας.

Οι θεραπείες αυτές αποτελούν μια ελπίδα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους για καλύτερη ποιότητα ζωής και φυσικά καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου. Στα θεραπευτικά προγράμματα διαχωρίζονται σε γνωστικά και ψυχοθεραπευτικά και εφαρμόζονται από ειδικούς επαγγελματίες υγείας όπως γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, φυσιοθεραπευτές, γυμναστές. Όσο για τις δραστηριότητες; Η εκμάθηση της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι ασκήσεις μνήμης, οι ασκήσεις προσοχής, η παιγιοθεραπεία και πολλές άλλες. Οι εργαζόμενοι παραμένουν απλήρωτοι εδώ και δύο μήνες και το μέλλον των δύο μονάδων φαντάζει πλέον δυσοίωνο.

Σε εφεδρεία ο Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων των Ψυχιατρικών ΑΜΕΑ στον Πειραιά

Σε «εφεδρεία» φαίνεται πως μπαίνει και μια ακόμη μονάδα που παράγει σημαντικό ανθρωπιστικό έργο. Πρόκειται για τον Σύλλογο Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων των Ψυχιατρικών ΑΜΕΑ στον Πειραιά που απασχολεί 40 παιδιά –πρόσφατα προστέθηκαν άλλα 20 από το Αιγάλεω- σε εργαστήρια βοηθώντας να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον χρόνο τους και κυρίως να μην ιδρυματοποιηθούν.

Στα εργαστήρια αυτά οι μικροί ήρωες καλούνται να ασχοληθούν με κοπτική, ραπτική, κοσμήματα, ξυλουργικές και ηλεκτρολογικές εργασίες. Από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι ειδικοί επιστήμονες βρίσκονται στο πλευρό των παιδιών αλλά και των οικογενειών τους. Οπως αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» η Πρόεδρος του Συλλόγου κυρία Χρυσούλα Παναγιωτίδου.

«Εγώ έχω το παιδί μου στον Σύλλογο. Ολοι εμείς επί χρόνια παρακολουθούσαμε άπειρες επιστημονικές εκδηλώσεις που αφορούσαν το θέμα της αποασυλοποίησης και της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των παιδιών μας. Τα δύο τελευταία χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας σταδιακής αποδόμησης του χώρου που φιλοξενεί τα παιδιά μας.

Αυτή την περίοδο ανησυχούμε για την περαιτέρω πορεία του φορέα μιας και το προσωπικό μειώνεται δραματικά. Το υπουργείο Υγείας δεν μας στηρίζει και απορία προκαλεί το γεγονός ότι τα μαντάτα της συρρίκνωσης έρχονται από το Οικονομικών. Από πότε οι ψυχιατρικοί ασθενείς αντιμετωπίζονται με οικονομικά και τεχνοκρατικά κριτήρια;»

Στη λίστα των 151 υπό συγχώνευση-συρρίκνωση φορέων, συμπεριλαμβάνεται το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού (ΝΠΙΔ) που στεγάζεται στο νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» που ιδρύθηκε το 1965 και έκλεισε προσωρινά από τη Χούντα των Συνταγματαρχών το 1973, επαναλειτούργησε στη μεταπολίτευση και από το 1979 λειτουργεί ως Νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου.

Σήμερα, λόγω των δραστικών περικοπών, κινδυνεύει να σταματήσει το σημαντικότατο έργο του, τον προληπτικό έλεγχο νεογνών, ώστε να αποτρέπεται η γέννηση παιδιών με σοβαρά νοητικά προβλήματα, αλλά και η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία παιδιών με σπάνιες νόσους.

«Ζητούμε να διασωθεί το έργο που παρέχει το Ινστιτούτο και όχι οι θέσεις μας ή οι ταμπέλες», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Διευθυντής στη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, κύριος Γιώργος Νικολαΐδης, υπογραμμίζοντας πως το εργασιακό κόστος του εν λόγω Ινστιτούτου είναι μηδαμινό σε σχέση με το επιστημονικό και κοινωνικό του έργο. «Στο Ινστιτούτο εργάζονται 56 υπάλληλοι, οι μισοί εκ των οποίων είναι επιστήμονες. Ο ίδιος εγώ ως γιατρός ψυχίατρος με 20 χρόνια εργασιακή εμπειρία, με μεταπτυχιακούς τίτλους και διδακτορικό έλαβα ως αμοιβή τον περασμένο μήνα 1300 ευρώ. Είναι αλήθεια μεγάλο το ποσό»; Ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Νικολαΐδης.

Ωστόσο, η περεταίρω μείωση της κρατικής επιχορήγησης δεν θα μειώσει το κόστος του δημοσίου, αλλά αντίθετα ο κρατικός κορβανάς θα επιβαρυνθεί περισσότερο λόγω του κόστους που θα απαιτηθεί για τη θεραπεία και την αποκατάσταση παιδιών που θα γεννηθούν με σπάνιες ασθένειες, καθώς και των κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών.

Οι σπάνιες νόσοι δεν είναι τελικά τόσο σπάνιες, καθώς αφορούν στο 6-8% του πληθυσμού. Το Ινστιτούτο είναι ο μοναδικός φορέας στην Ελλάδα που ασχολείται με αυτό το αντικείμενο. Οι υπάλληλοι τον τελευταίο χρόνο πληρώνονται κάθε τρεις περίπου μήνες.