«Έτσι έζησα την κατάληψη στη Νομική!»

Κατεβαίνοντας τη Σόλωνος το πρωί της Πέμπτης, βλέποντας ένα υπέροχο ηλιόλουστο χειμωνιάτικο πρωινό, το τελευταίο πράγμα που είχα στο νου μου ήταν σίγουρα όλα όσα ακολούθησαν.  Ο στόχος μου ήταν το παλιό κτίριο της Νομικής Σχολής της Αθήνας. Να βρω τρεις μετανάστες και να μου περιγράψουν την ιστορία τους. Αυτό ήταν το ρεπορτάζ μου. Ντυμένος με ένα κοντομάνικο, που ταίριαζε άψογα στον πρωινό ήλιο, έκανα ήδη το πρώτο μου λάθος. Το δεύτερο ήταν όταν θεώρησα πως δέκα τσιγάρα στο πακέτο, αρκούν για ολόκληρη τη μέρα.

Η κατάσταση στην Νομική ήταν σχεδόν... φυσιολογική. Αν δεν ήξερε κάποιος τι ακριβώς συμβαίνει, θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρήσει πως γίνεται μια από τις συνηθισμένες φοιτητικές καταλήψεις. Εγώ ο ίδιος ένιωσα προς στιγμήν να βρίσκομαι καμιά δεκαριά χρόνια πίσω, στα αμφιθέατρα της Φιλοσοφικής, τότε που στην κατάληψη του 8ου ετοιμάζαμε μικροφωνικές... Ο πάγκος που είχε στηθεί μπροστά όμως από την είσοδο του παλιού κτιρίου της Νομικής και οι φοιτητές που φρόντιζαν να ενημερώνουν τον κόσμο με φυλλάδια και με απλή συζήτηση για το τι συμβαίνει, άλλαζαν άρδην το σκηνικό. Αρκετοί περαστικοί κάθε ηλικίας σταματούσαν για να διαβάσουν τα φυλλάδια που μοίραζαν μέλη της Επιτροπής Αλληλεγγύης και να ενημερωθούν για τα τεκταινόμενα στη Νομική.

Δημοσιογραφικό ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο

Έξω ακριβώς από το κτίριο με πλησιάζει μια καλή φίλη, απεσταλμένη του Καναδικού Πρακτορείου. «Τι γίνεται;» με ρωτάει, πραγματικά έκπληκτη. «Δεν έχω ιδέα» της απαντώ όσο πιο ειλικρινά μπορώ και πηγαίνουμε για έναν καφέ.

Δημοσιογράφοι απ' όλο τον κόσμο καταγράφουν το πρωτοφανές περιστατικό. Ένα συνεργείο της νοτιοκορεατικής τηλεόρασης μου ζητάει να μιλήσω στην κάμερα. Όταν αρνούμαι επιμόνως να βοηθήσω τους συναδέλφους μου, που ήρθαν από την άλλη άκρη της γης, επιδεικνύοντας πρωτοφανή αντισυναδελφική συμπεριφορά, με ρωτάνε να τους εξηγήσω, έστω, για ποιον λόγο δεν εκτελείται η απόφαση ενός «ανώτατου δικαστή» εννοώντας την απόφαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Δεν ξέρω τι να απαντήσω και κάνω στην άκρη. Η συνάδελφος του Γαλλικού Πρακτορείου, πιο δίπλα, μιλά με ένα μετανάστη. Οι πληροφορίες μεταξύ μας εναλλάσσονται. Ούτως ή άλλως, πρέπει να στείλω ανταπόκριση και στο άλλο μέσο στο οποίο εργάζομαι. Στο Λουξεμβούργο.

Η ώρα των αποφάσεων, η ώρα του αστυνομικού αποκλεισμού

Τα γύρω καφέ είχαν γεμίσει από δημοσιογράφους που περίμεναν να καλύψουν τις εξελίξεις. Δύο συνελεύσεις είχαν προγραμματιστεί, όπως πληροφορηθήκαμε -μία των μεταναστών και μία της επιτροπής αλληλεγγύης. Μάταια περιμέναμε κάποια ενημέρωση. Οι συνελεύσεις δεν είχαν καν ξεκινήσει μέχρι τις 3.30 το απόγευμα. Εκείνη την ώρα φάνηκαν τα πρώτα σημάδια που προμήνυαν πως κάτι ετοιμάζεται. Αποκλεισμένοι στα στενά της Σόλωνος, προσπαθούσαμε να μάθουμε τις πολιτικές εξελίξεις από το Γαλλικό Πρακτορείο. Μια σειρά από μισθωμένα λεωφορεία που είχαν σταθμεύσει σε παρακείμενο δρόμο, έδειχναν πως το πράγμα είχε πάρει ήδη ένα δρόμο. Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, αστυνομικοί έκλεισαν με κορδέλες την οδό Σόλωνος, στο ύψος της οδού Σίνα και της οδού Μασσαλίας. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά όλοι οι δρόμοι γέμισαν με αστυνομικούς.

Μια δύσκολη, παγωμένη νύχτα...

Τα μέλη της επιτροπής αλληλεγγύης φωνάζουν μέσα στο χώρο της Νομικής τους δημοσιογράφους, για να τους ενημερώσουν για τις αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων. Οι μετανάστες δήλωσαν αποφασισμένοι να παραμείνουν και έτοιμοι να αντιδράσουν σε κάθε προσπάθεια βίαιης μεταφοράς τους. Οι δημοσιογράφοι αποχωρούν. Ο υπογράφων παραμένει. Όχι από δημοσιογραφικό δαιμόνιο. Μάλλον από αφέλεια. Δεν πολυκατάλαβα, είναι η αλήθεια, πως έπρεπε να αποχωρήσω και ούτως ή άλλως είχα αφήσει ένα ρεπορτάζ στη μέση. Ήθελα να μάθω τις προσωπικές ιστορίες κάποιων μεταναστών. Επίσης, θεώρησα πολύ φυσιολογικό, μέσα στη νιρβάνα μου, πως θα μπορούσα να βγω και να ξαναμπώ αν χρειαστεί, για να ολοκληρώσω το ρεπορτάζ μου. Μόνο όταν είδα καμιά δεκαριά άνδρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ, που μου θύμιζαν κάτι που δεν μπορούσα να σκεφτώ εκείνη τη στιγμή, να αποκλείουν την πόρτα της Νομικής, κατάλαβα ότι θα μείνω μέσα για αρκετή ώρα. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που έβλεπα αστυνομικούς να αποκλείουν την πόρτα μιας πανεπιστημιακής σχολής.

Ασυναίσθητα κοίταξα δύο πράγματα. Το ένα βασικό για τη δουλειά μου, το άλλο κάκιστη συνήθεια, αποκτηθείσα εν τω στρατεύματι, που λένε... Την μπαταρία στο κινητό μου και τα τσιγάρα μου. Τελείωναν και τα δύο. Αργά, αλλά σταθερά. Το πρώτο πρόβλημα ρυθμίστηκε σχετικά εύκολα, καθώς τα ευγενέστατα μέλη της επιτροπής αλληλεγγύης μου υπέδειξαν πως στον πρώτο όροφο υπάρχει υπολογιστής όπου μπορώ να φορτίσω το κινητό μου. Το δεύτερο λύθηκε επίσης εύκολα, καθώς οι ανταλλαγές τσιγάρων μας έφεραν όλους πιο κοντά, αλλά έκαναν και τους λαιμούς μας να προσεγγίζουν τάχιστα τη φαρυγγίτιδα.

Η κατάσταση όσο νύχτωνε γινόταν όλο και πιο δύσκολη για τους μετανάστες, αν υπολογίσει κανείς πως επί τρεις μέρες δεν είχαν βάλει μπουκιά στο στόμα τους. Το κρύο ήταν ανυπόφορο και οι ελάχιστες σόμπες δεν αρκούσαν να «σπάσουν» την παγωνιά. Μια τηλεόραση με μια πρόχειρη κεραία έδειχνε την «κατακραυγή της κοινωνίας για τα έκτροπα της Νομικής». Το κοντομάνικο που φορούσα είχε ήδη διατελέσει το ρόλο του. Τα πόδια μου έτρεμαν από το κρύο, χωρίς να μπορώ να τα ελέγξω. Ένας μετανάστης με πλησίασε και μου έδωσε ένα υπόστρωμα, από αυτά που βάζουμε κάτω από το sleeping bag, για να μην κάθομαι στο παγωμένο μάρμαρο.

Ανεβαίνω προς την ταράτσα της Νομικής και το θέαμα που βλέπω με αφήνει ενεό. Αστυνομία, κυριολεκτικά παντού. Κλούβες παρατεταγμένες να δημιουργούν σημεία ελέγχου, διμοιρίες των ΥΜΕΤ να έχουν κυκλώσει το κτίριο και άνδρες της ομάδας ΔΕΛΤΑ που θυμίζουν τον «Robocop» -τότε θυμήθηκα τι μου θυμίζουν- δημιουργούσαν ένα σκηνικό εμπόλεμης ζώνης. Όσο και αν η κατάληψη ενός κτιρίου για τη φιλοξενία μεταναστών είναι κάτι που αντιβαίνει στη λογική των περισσότερων, το θέμα μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας γεμάτης από οπλισμένους άνδρες της τάξεως είναι το ίδιο ανησυχητικό. Το κρύο είναι πραγματικά αφόρητο. Ξαπλωμένος σε κάποιο αμφιθέατρο, προσπαθώ να σταματήσω τα πόδια μου να τρέμουν. Το ό,τι έχω να φάω 24 ώρες μου φαίνεται εν τέλει αστείο, μπροστά σε ανθρώπους που διανύουν την τρίτη μέρα απεργίας πείνας. Νερό, μόνο από τη βρύση της τουαλέτας και ελάχιστες σόμπες να αδυνατούν να ζεστάνουν περισσότερους από 300 ανθρώπους.  

«Αλήτη, ρουφιάνε δημοσιογράφε, δεν έχεις θέση εδώ»...

Χωρίς να έχω κρατήσει την ταυτότητά μου κρυφή, έχοντας μάλιστα συστηθεί και επωνύμως με αρκετούς, αντιλαμβάνομαι και στην πράξη πως το επάγγελμα του δημοσιογράφου δεν έχει και την καλύτερη δυνατή απήχηση σε αρκετούς συνανθρώπους μας. Μια ομάδα αναρχικών με πλησίασε ευγενέστατα και μου «πρότεινε» να φύγω από το χώρο, καθώς «ένας αλήτης ρουφιάνος, δημοσιογράφος» δεν έχει θέση στο χώρο. Κάποιο μέλος της επιτροπής αλληλεγγύης ήταν αυτός που επενέβη και γλύτωσα τα χειρότερα, καθώς οι «σύντροφοι» του αναρχικού χώρου, με είδαν σαν κάποιον που αντιπροσωπεύει τη μούργα που στηλιτεύει το χώρο μας.

Έξω από τη Νομική το κρύο είναι αφόρητο. Σχεδόν πονάει. Οι συνάδελφοι με ενημερώνουν για ένα μπαράκι, που σερβίρει καφέδες. Τρέχω. Στην πόρτα του μπαρ, ο άνθρωπος που περιμένει ενισχύει το σουρεαλισμό της βραδιάς. Ο Γιάννης Στάνκογλου, ένας από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς του θεάτρου, με βάζει μέσα. Αντί για καφέδες βγαίνουν τα αλκοολούχα. Η ζέστη έρχεται σχεδόν ευεργετική. Μου δίνει το πακέτο με τα τσιγάρα του, καθώς τόσες ώρες ατσίγαρος έχω να μείνω από τον στρατό. Δεν προλαβαίνω να τσουγκρίσουμε το δεύτερο και να μάθω την επόμενη θεατρική του παράσταση, όταν οι φωνές από τη Νομική με καλούν και πάλι εκεί.

Σε ένα καινούργιο κτίριο, σε μια καινούργια πατρίδα (;)

Ξεκινά η εκκένωση. Ζεστός και ανανεωμένος, βλέπω τους ανθρώπους με τους οποίους πέρασα περισσότερες από έξι ώρες, να μεταφέρονται σε ένα καινούργιο κτίριο. Σε μια καινούργια προσωρινή πατρίδα. Την οποία όλοι θα στηλιτεύσουν. Την οποία όλοι θα θεωρήσουν λάθος. Μια προσωρινή κατοικία περίπου 300 ανθρώπων που, ανεξαρτήτως αν τους θέλουμε ή όχι, οφείλουμε να δείξουμε την προσήκουσα ευαισθητοποίηση. Δεν έχει σημασία, στο παρόν ρεπορτάζ, το πώς ήρθαν στην Αθήνα. Ήρθαν. Και παραμένουν εδώ. Σημασία έχει πως πρέπει σαν άνθρωποι να βοηθήσουμε άλλους 300 συνανθρώπους μας να περάσουν ένα, έστω, βράδυ. Αλήθεια… Διαφωνείτε;