Χρήστος Λούλης: «Όλη η ζωή είναι ένα λάθος κι αυτό είναι το ωραίο»

Να πούμε αλήθειες. Οι συνεντεύξεις δεν είναι η παιδική χαρά του δημοσιογράφου. Να βρεις, να κλείσεις, να μιλήσεις, να μοιραστείς κοινό χρόνο με έναν άνθρωπο που θα συναντήσεις μια-δυο φορές στη ζωή σου ή μπορεί και ποτέ - υπάρχει και η από τηλεφώνου επικοινωνία. Κι ύστερα, να ακούσεις όλα αυτά που σου έχει πει ξανά και ξανά, να τα καταγράψεις, να τα αξιολογήσεις και να συμπυκνώσεις το νέκταρ τους σε ένα κείμενο συνήθως εξωφρενικά μεγαλύτερο ή εξευτελιστικά μικρότερο απ’ όσο θα ταίριαζε στον εκάστοτε συνεντευξιαζόμενο. Προς τι η αυτοαναφορικότητα; Για να καταλήξουμε στο αδιάσειστο γεγονός ότι ο Χρήστος Λούλης είναι από τους ανθρώπους που απολαμβάνεις να συνομιλείς μαζί τους. Ή ίσως απλώς να τον ακούς. Ακόμα και στο repeat. Γιατί και έχει κάτι να πει και κυρίως ξέρει τι είναι αυτό το κάτι.

Στα μάτια τα δικά μου -και μάλλον όσων γνωρίζουν για εκείνον περισσότερα από το τηλεοπτικό του καθρέφτισμα- ο 45χρονος ηθοποιός είναι ένας αφοσιωμένος εργάτης του θεάτρου. Ενας άνθρωπος που δεν σμίλεψε μόνο το ταλέντο στις πολλές και απαιτητικές δουλειές του, αλλά κυρίως το πνεύμα και την ψυχή του. Και να σκεφτεί κανείς ότι με το θέατρο ασχολήθηκε τυχαία. Οπως όμως λέει κι ο ίδιος, «η τύχη σού φέρνει αυτά που βαθιά μέσα σου θέλεις. Εστω για να σε ξεκουνήσει από τις βεβαιότητές σου». Παρεμβαίνοντας στη μικρή πρωινή καθημερινή ιεροτελεστία του, που περιλαμβάνει τη συνοδεία των παιδιών του στο σχολείο, τη γυμναστική και το διάβασμα, μιλάμε για όσα περισσότερα μπορεί να ρωτήσει κανείς τον ταλαντούχο ηθοποιό, λίγες ώρες μετά την πρεμιέρα του «Προμηθέα» σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, που παίζεται στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών έως τις 30 του μήνα.

Gala: Ποιο αίσθημα κυριαρχεί μετά από μια πρεμιέρα, της ανακούφισης ή της ματαίωσης;
Χρήστος Λούλης: Ματαίωση δεν νιώθω. Ανακούφιση έχω γιατί πέρασε ειδικά η τελευταία περίοδος των προβών που ψάχνεις να βρεις τη «θερμοκρασία». Ειδικά με τις παραστάσεις του Νίκου Καραθάνου αυτό συμβαίνει κατά κόρον. Τις βρίσκουμε το τελευταίο διβδόμαδο. Περιτριγυρίζουμε διεξοδικά το κείμενο για να δώσουμε ένα «μπραφ» τις τελευταίες μέρες και να φτιάξουμε μια παράσταση. Εχει μια μεγάλη κούραση πνευματική, ψυχική και σωματική. Οταν γίνεται η πρεμιέρα, ειδικά όταν έχει καλή υποδοχή, όπως έγινε τώρα, είναι ανακουφιστικό. Υπάρχει όμως και ένα άλλο αίσθημα. Με το που τελείωσε η πρεμιέρα ήταν σαν να άνοιξαν μια πόρτα και ένας δρόμος μεγάλος μπροστά μου και να σκεφτόμουν πόσο βαθιά μπορώ να το πάω και να κινηθώ σε αυτό που βρήκα. Οπότε υπάρχουν και προβληματισμός και ευθύνη.

G.: Το γεγονός ότι οι παραστάσεις είναι λίγες είναι πιεστικό;
Χ.Λ.: Οταν έχουμε μπροστά μας πολλούς μήνες, υπάρχει μικρότερη πίεση. Αφήνεις τον χρόνο να κυλήσει και να εξελιχθεί το πράγμα από μόνο του. Λέμε εμείς οι ηθοποιοί ότι μετά τις πρώτες 20 μέρες βρίσκει μια παράσταση τον πραγματικό της χαρακτήρα. Αλλά εδώ δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Με την εμπειρία του ο καθένας και όλοι μαζί ξέρουμε ότι έχουμε 14 μέρες και προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο.

G.: Είναι σαν να μην έχεις περιθώριο λάθους;
Χ.Λ.: Φυσικά και έχεις περιθώριο λάθους. Ετσι κι αλλιώς, όλη η ζωή ένα λάθος είναι. Αυτό είναι το ωραίο. Δεν μπορείς να τα κάνεις όλα σωστά. Από τα λάθη είναι που μαθαίνεις, αυτά σε κάνουν καλύτερο, σου αποκαλύπτουν πράγματα για τον χαρακτήρα σου. Τα λάθη είναι ο δάσκαλος, όχι τα σωστά.

G.: Ζούμε όμως σε έναν κόσμο όπου όλα πρέπει να φαίνονται τέλεια.
Χ.Λ.: Αυτή είναι η καταπίεση που έχουμε όλοι. Οτι πρέπει να είμαστε κι εμείς τέλειοι, κι αυτά που λέμε να είναι τέλεια, και το σώμα μας να είναι τέλειο, να ντυνόμαστε φανταστικά, να κάνουμε φανταστικές παραστάσεις και ταινίες. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι τυχεροί, με την έννοια ότι ακολουθώντας την καρδιά τους κάνουν κάτι το οποίο εντυπωσιάζει τους άλλους και δεν χρειάζεται να αναρωτηθούν ποτέ τι κάνουν λάθος. Και υπάρχουν και άνθρωποι πιο κανονικοί, που τρώνε τα μούτρα τους και μαθαίνουν να γίνονται καλύτεροι.

G.: Ανήκες πάντα στη δεύτερη κατηγορία;
Χ.Λ.: Είχα μια πολύ μεγάλη ορμή, πίστη και αυταπάρνηση στη δουλειά, δίψα για μάθηση και για βελτίωση. Αλλά οι αντικειμενικές μου δυνατότητες ήταν σκατά. Ειδικά όταν ήμουν μικρότερος, είχα πολύ μεγάλα περιθώρια για βελτίωση, για να το θέσουμε ευγενικά. Οπότε μου έκανε καλό αυτή η θεώρηση. Η φιλοπεριέργεια και η αυτοταπείνωσή μου μαζί με το γεγονός ότι δεν ήμουν -ευτυχώς εκ των υστέρων- ένα από εκείνα τα παιδιά που κάνανε δέκα αριστουργήματα στα πρώτα τους πέντε χρόνια στον χώρο με έκαναν να πιστεύω πολύ στην αξία της δουλειάς. Εκεί είμαι προσανατολισμένος: στην πολύ σκληρή δουλειά. Και μου βγαίνει σε καλό.

G.: Πώς κατάφερες να μην υποδουλωθείς στην ωραία σου εικόνα;
Χ.Λ.: Από ψώνιο το έκανα, όχι από ταπεινότητα. Οταν είσαι 25 χρόνων και γίνεσαι γνωστός από την τηλεόραση, μπορεί να λες ότι «είμαι ο ωραίος της φάσης». Ωστόσο, καταλαβαίνεις ότι μπορείς να το κάνεις για άλλα 10 ή 15 χρόνια. Ξέροντας ότι μεγαλώνεις και θα έρθει ένας άλλος πιο ωραίος από σένα, λες ότι κάτι πρέπει να κάνω, κάπως πρέπει να εφοδιαστώ και με άλλα όπλα για να κάνω τη δουλειά που μ’ αρέσει, όπως μ’ αρέσει. Εκεί προσμετράς και το προσωπικό ζήτημα έκφρασης. Τι θέλει καθένας να πάρει από αυτή τη δουλειά. Κατάλαβα νωρίς στη ζωή μου ότι μ’ αρέσει να ασχολούμαι με αυτά τα κείμενα, με γοητεύουν πιο πολύ απ’ ό,τι με γοητεύει η εικόνα μου. Ηξερα ότι, εάν πάρω πολύ σοβαρά τον εαυτό μου, θα έχανα όλη αυτή τη θαυμαστή χώρα της γνώσης. Οπότε διάλεξα να κάνω το δύσκολο θέατρο, με δύσκολους δασκάλους, σκηνοθέτες και ανθρώπους.

G.: Θέατρο γιατί;
Χ.Λ.: Από μικρός το να βρω κάτι που μ’ αρέσει είχε την ίδια βαρύτητα με το να βρω κάτι στο οποίο θα είμαι ή τουλάχιστον θα μπορέσω να είμαι καλός στο μέλλον. Και το βρήκα. Ζούμε σε μια κοινωνία όπου ακούμε τους γύρω μας να λένε: «Βρείτε το πάθος σας και κάντε το». Συνήθως αυτοί που το λένε είναι κάτι δισεκατομμυριούχοι που έχουν λύσει τα προβλήματα της ζωής τους. Αυτό είναι ένα κενό γράμμα.

G.: Φοβήθηκες καθόλου όταν μπήκες σε έναν εντελώς άγνωστο κόσμο;
Χ.Λ.: Οταν πηγαίνεις κάπου που δεν ξέρεις υπάρχει ένα ποσοστό φόβου. Καμιά φορά όμως θέλουμε να δείξουμε ότι φοβόμαστε χωρίς να φοβάστε πραγματικά. Κάνουμε την τρίχα τριχιά. Σε μια κουβέντα, λοιπόν, με έναν φίλο μου, τότε που πήγα στη δραματική σχολή, παραπονιόμουν ότι πάω σε έναν χώρο άγνωστο, δεν ξέρω κανέναν, δεν ξέρω τίποτα. Και μου λέει: «Ωραία! Θα πας και θα το μάθεις». Ηταν τόσο απλό. Το μεγαλύτερο ταξίδι ξεκινάει με ένα βήμα. Κάν’ το και σιγά-σιγά θα μάθεις. Οι άλλοι που είναι εκεί μέσα το ξέρανε από τα γεννοφάσκια τους; Κάπως ξεκίνησαν και το έμαθαν. Είναι τόσο απλό, που είναι δύσκολο τελικά κανείς να το κάνει.

G.: Είσαι ευχαριστημένος από την καριέρα σου;
Χ.Λ.: Ναι, γιατί ακόμα έχω φιλοδοξίες. Στα 45 μου μπορώ να λέω ότι δεν έχω κάνει όλα όσα έχω ονειρευτεί. Δεν νιώθω ότι έχω τελειώσει και δεν έχω τίποτε άλλο να κάνω.

G.: Εχεις κουραστεί ποτέ; Είπες: «Δεν θέλω άλλο»;
Χ.Λ.: Οταν έκανα τον «Αμλετ», πάλι στη Στέγη, με τον Γιάννη Χουβαρδά. Οταν τελείωσε όχι απλώς ήθελα να κάτσω για κάποιους μήνες, αλλά και να βγω στη σύνταξη! Ο συγκεκριμένος ρόλος σε αναγκάζει να επισκεφτείς περιοχές της ψυχής και του μυαλού σου που είναι δύσκολες. Σε ξετινάζει.

G.: Ποια είναι η θέση σου για το #MeToo στο θέατρο;
Χ.Λ.: Είμαι πολύ ευχαριστημένος με όλους τους ανθρώπους που βγήκαν μπροστά και μίλησαν. Νιώθω ότι πέρασε πια η εποχή των γκουρού που οι νέοι άνθρωποι φοβούνταν ακόμα και τη σκιά τους και δεν έβγαιναν ποτέ να πουν τίποτα. Γενικά, δεν πιστεύω στις αυθεντίες. Δηλαδή, αν είσαι αυθεντία, πρέπει να μου πιάσεις τον κώλο; Δεν είμαι όμως καθόλου ευχαριστημένος για όλα αυτά που άκουσα, τα οποία ξεπερνούν κατά πολύ εκείνα που όλοι ξέραμε, ότι δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι κακότροποι, ψώνια, άρρωστοι και κομπλεξικοί. Το να υπάρχουν αυτές οι καταγγελίες δεν είναι κάτι που τιμά το θέατρο.

G.: Θεωρείς ότι η προσωπική συμπεριφορά ενός καλλιτέχνη ακυρώνει την καλλιτεχνική αξία του; Για παράδειγμα, ο Κέβιν Σπέισι είναι λιγότερο καλός ηθοποιός επειδή έχει κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση;
Χ.Λ.: Δεν είμαι καθόλου του cancel culture. Θα σε βοηθούσε σε τίποτα αν μάθαινες ότι η Σωτηρία Μπέλλου είχε ρίξει βιτριόλι σε έναν πρώην σύντροφό της; Θα την έκανε χειρότερη τραγουδίστρια στα μάτια σου; Μη σου πω, βλέποντας τα πράγματα από την απόσταση του χρόνου, καταλαβαίνεις ότι ένας μεγάλος καλλιτέχνης δεν αντλεί μόνο από μια απολλώνια αρμονία και καλή ηθική που υποτίθεται πως πρεσβεύουν η τέχνη, ο χριστιανισμός ή η πολιτική ορθότητα. Ο μεγάλος καλλιτέχνης αντλεί και από τα σκοτάδια του, από τα πιο χαμερπή του αισθήματα. Είμαστε άνθρωποι και έχουμε και το ένα και το άλλο κομμάτι. Οτι κάποιοι δεν μπορούν να τα ελέγξουν αυτά στη ζωή τους δεν σημαίνει ότι όλα αυτά δεν τους κάνουν τους συγκλονιστικούς καλλιτέχνες που είναι. Ετσι κι αλλιώς, η ηθική είναι κάτι που αλλάζει. Βλέπουμε κάτι με τα μάτια τού τώρα σε σχέση με το τι γινόταν παλιά και ανατριχιάζουμε, αλλά ξεχνάμε ότι η ηθική τού τώρα δεν έχει καμία σχέση με την ηθική τού τότε.

G.: Το γεγονός ότι συχνά τα κοινωνικά δίκτυα πέφτουν να σε φάνε για τις τοποθετήσεις σου σε κάνει να σκέφτεσαι δύο και τρεις φορές τι θα πεις; Νιώθεις εύκολο θύμα;
Χ.Λ.: Δεν νιώθω καθόλου θύμα. Ούτε εύκολο ούτε δύσκολο.

G.: Τι έχεις κερδίσει από τα 25 χρόνια στη δουλειά;
Χ.Λ.: Είναι τόσο πολύ η ζωή μου μέσα στη δουλειά και τόσο πολύ η δουλειά μέσα στη ζωή μου! Να απαριθμήσω τη ζωή μου; Τον χαρακτήρα μου; Τα όνειρά μου; Τους φόβους μου; Με έχει καθορίσει, είμαι εγώ. Με τα καλά μου και τα κακά μου. Για να κάνουμε αυτή την κουβέντα, κανονικά πρέπει να ξαπλώσω σε ντιβάνι και μετά να σου δώσω 250 ευρώ...

G.: Γιατί τώρα ο «Προμηθέας»;
Χ.Λ.: Ο «Προμηθέας» είναι ένα από τα μνημεία της ανθρώπινης διάνοιας και της ανθρώπινης ψυχής, ένα κείμενο που πιάνει τα πράγματα από τον σκληρό πυρήνα τους, από την εποχή που εκείνος έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά και τη γνώση. Δεν μπορώ να απαντήσω γιατί ο «Προμηθέας» τώρα. Γιατί ο «Προμηθέας» πάντα. Και βέβαια, μιλάμε για μια ιστορία για τον άνθρωπο, όχι για τον Θεό. Πάμε να κάνουμε ένα πράγμα πιο εξομολογητικό παρά μια παράσταση με ρόλους. Προσπαθούμε να χωρέσουμε τους εαυτούς μας σε αυτό για το οποίο μιλάει ο «Προμηθέας» ή να χωρέσουμε τον Προμηθέα τον ίδιο στους εαυτούς μας. Οπως και να το δεις, είναι το ίδιο δύσκολο, σχεδόν αδύνατο να γίνει. Η παράστασή μας δεν έχει να κάνει με τον Καύκασο και τους θεούς που μαλώνουν, αλλά με ένα μικρό σπίτι που θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε στον κόσμο. Εχει να κάνει με τη φυλακή του ανθρώπου, με τις σχέσεις με τους συγγενείς του, με τη σχέση με τον χρόνο, με το αναπόφευκτο.

G.: Εσένα ποια είναι η φυλακή σου;
Χ.Λ.: Καταρχάς, το σώμα μου, η βαρύτητα. Θα ήθελα να μπορώ να πετάω, να νιώθω το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια μου και να ακουμπάω τα σύννεφα. Πολλά πράγματα είναι φυλακή. Και η δουλειά καμιά φορά γίνεται. Οι άνθρωποι, οι φίλοι, η οικογένεια, όλα μπορούν να γίνουν φυλακή. Αυτά που σε ανυψώνουν και αυτά που σε απελευθερώνουν όταν έρθει μια κάτω βόλτα ή όταν φυσήξει ένας πιο δυνατός άνεμος μπορεί να γίνουν η φυλακή σου ◆

Φωτογράφος Πάνος Γιαννακόπουλος