Θίγονται όλοι από το ασφαλιστικό

Βάσει του κυβερνητικού νομοσχεδίου δεν εξαιρείται κανείς εργαζόμενος από την μείωση των συντάξεων, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Γιάννης Παναγόπουλος, στο www.protothema.gr και αναφέρεται στα τρία «Δεν» τα οποία σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ: Δεν τη γλιτώνει κανείς ασφαλισμένος από την αύξηση των ορίων ηλικίας! Δεν διαφεύγει κανείς από την αύξηση των εισφορών και του Φ.Π.Α. Δεν τη γλιτώνει κανείς από τη μείωση των επικουρικών συντάξεων.  

Αναφερόμενος στα μέτρα της κυβέρνησης ο κ. Παναγόπουλος  τονίζει ότι αυτές οι «μεταρρυθμίσεις» ελάχιστα διορθώνουν την κατάσταση του ελλείμματος και της βιωσιμότητας του συστήματος. Αντιθέτως το απορυθμίζουν πλήρως! Μόνο η είσπραξη του 20% της εισφοροδιαφυγής θα επέφερε όφελος βιωσιμότητας κατά 7,5 χρόνια!

Στη μελέτη κόστους- ωφέλειας, σε βάθος  30ετίας μόνο 6% είναι το κέρδος με βάσει το μεγάλο αναλογιστικό έλλειμμα το οποίο υπάρχει, ενώ αυτό διορθώνεται κατά 7% το μεγάλο ασφαλιστικό έλλειμμα, εάν έχουμε προβολή πενήντα ετών!  Το δε ύψος του αναλογιστικού ελλείμματος του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης ανέρχεται πολύ πάνω από 150 δισ. ευρώ...  

Γενικές παρατηρήσεις 

Ταυτόχρονα δημοσιοποιεί 15 παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου, που επεξεργάστηκε ο επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, κ. Γιώργος Ρωμανιάς, σύμφωνα με τις οποίες υπάρχει:

1. Η ανισομέρεια των ρυθμίσεων:  Το νομοσχέδιο χαρακτηρίζεται από την ανισομέρεια των επιχειρούμενων αλλαγών. Το μέγιστο τμήμα του (139 από ένα σύνολο 154 άρθρων) αναφέρεται σε ζητήματα «Οργανωτικής και Διοικητικής μεταρρύθμισης» των Φορέων ενώ μόλις 13 άρθρα του περιλαμβάνουν ρυθμίσεις ουσιαστικού ασφαλιστικού περιεχομένου ασφαλιστικές διατάξεις.

2. Δραματική μεταβολή όρων, προϋποθέσεων, ύψους και είδους των παροχών των ενοποιούμενων φορέων.  Σελίδα 4 της Εισηγητικής Έκθεσης αναφέρεται, ως οιονεί «διακήρυξη», ότι, με τη δημιουργία νέων Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης και με τις επιχειρούμενες ενοποιήσεις η εντάξεις Φορέων και Κλάδων «δεν μεταβάλλονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, το ύψος και το είδος των παροχών των υπό ενοποίηση Φορέων και Κλάδων». Αναλυτικότερη, όμως, προσέγγιση των επί μέρους διατάξεων τουνομοσχεδίου οδηγεί στην ανατροπή της «διακήρυξης» αυτής, αφού διαπιστώνεται, ότι, σε πολλές περιπτώσεις, αλλοιώνονται  δραματικά, οι σημερινές αντίστοιχες ρυθμίσεις των επί μέρους Καταστατικών, σε σχέση με «τους όρους, τις προϋποθέσεις, το ύψος και το είδος των παροχών των υπό ενοποίηση Φορέων και Κλάδων». 

Ως ενδεικτικά, παραδείγματα της διαπίστωσης η ΓΣΕΕ κατέγραψε:

• Τις ρυθμίσεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 143 με τις οποίες αναπροσαρμόζονται, επί το δυσμενέστερο οι ισχύουσες καταστατικές προβλέψεις συνταξιοδότησης, λόγω 35ετίας, των ασφαλισμένων τόσο των Ειδικών Ταμείων (που εντάσσονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ), όσο και των ασφαλισμένων των πρώην Ταμείων Τύπου (που εντάσσονται στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ). Αποκαλυπτική, άλλωστε, εν προκειμένω, είναι και η ρητή «ομολογία» της Εισηγητικής Έκθεσης (σελ. 104) του ν.σχ. που αναφέρει, ότι, η προτεινόμενη ρύθμιση χειροτέρευσης των όρων συνταξιοδότησης, λόγω 35ετίας, «επιβάλλεται τόσο για την ενιαία αντιμετώπιση όλων των από 1.11983 μέχρι 31.12.1992 ασφαλισμένων στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ όσο και για την ίση μεταχείριση των κατ’ αντιστοιχία ασφαλισμένων των πρώην Ειδικών Ταμείων Μισθωτών με τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ –ΕΤΑΜ στο οποίο εντάσσονται οι Κλάδοι Σύνταξής τους».
  
• Τις ρυθμίσεις της παρ. 3 του άρθρου 144 με τις οποίες επιδεινώνονται σταδιακά, στα πρώην Ταμεία Τύπου που εντάσσονται στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΕΤΑΠ – ΜΜΕ, ως Τομείς Σύνταξης και Ασφάλισης, τόσο τα όρια ηλικίας όσο και ο συντάξιμος χρόνος που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων τους μητέρων ανηλίκων τέκνων από 1.1.1983 μέχρι 31.12.1992. Επισημαίνεται, ότι και στην περίπτωση αυτή η Εισηγητική Έκθεση του ν.σ. είναι εξόχως αποκαλυπτική (σελ. 108-109).
  
• Με τη ρύθμιση του άρθρου 38 του ν.σ., προβλέπεται η έκδοση Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (σε είδος και σε χρήμα) για το σύνολο των ασφαλισμένων του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητων Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ), με τον οποίο καθορίζεται (δηλαδή ανακαθορίζεται έναντι των οικείων ρυθμίσεων των επί μέρους καταστατικών των εντασσόμενων Ταμείων) «η έκταση, το ύψος των παροχών αυτών, ο τρόπος και η διαδικασία χορήγησής τους». Η ρητή μνεία στην ίδια διάταξη, ότι, της έκδοσης του Κανονισμού αυτού θα προηγηθεί οικονομική μελέτη προκαθορίζει και τη δυσμενέστερη  κατεύθυνση των τροποποιήσεων που θα επιχειρηθούν.
  
• Με τη ρύθμιση του άρθρου 103 παρ. 3 του ν.σ. προβλέπεται η δυνατότητα, έπειτα από Απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και με βάση σχετική οικονομική μελέτη, τροποποίησης των καταστατικών διατάξεων των Κλάδων Επικουρικής Ασφάλισης, Πρόνοιας και Υγείας του ΤΕΑΠΑΣΑ  η και ενοποίησης των κλάδων αυτών. 

Συνεπώς, ο ισχυρισμός, ότι, οι ενοποιήσεις και εντάξεις έχουν καθαρώς διοικητικό χαρακτήρα χωρίς να θίγουν τα υφιστάμενα δικαιώματα των ασφαλισμένων των υπό ενοποίηση Ταμείων, είναι ανακριβής και παραπλανητικός: αντιθέτως, με τις ενοποιήσεις και τις εντάξεις πλήττονται και τα ήδη υφιστάμενα ασφαλιστικά δικαιώματα των ασφαλισμένων των υπό ενοποίηση Ταμείων και κλάδων. 

Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι, η υποκρυπτόμενη αληθής στόχευση του ν.σ. βαίνει ακόμη μακρύτερα: οι διοικητικές αλλαγές φαίνεται, ότι, αποτελούν το προστάδιο μέλλουσας, σε δεύτερο φάση (και σε ευθετότερο, προφανώς, χρόνο), ασφαλιστικής προσαρμογής (δηλαδή επιδείνωσης) του συνόλου των υφιστάμενων ασφαλιστικών δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των εργαζομένων.

3.     Έλλειψη προκαταρκτικών μελετών για την εφαρμογή της επιχειρούμενης διοικητικής «μεταρρύθμισης». Οι επιχειρούμενες  διοικητικές αλλαγές επαπειλούν να οδηγήσουν σε διοικητικό χάος και λειτουργικά αδιέξοδα, μετά την ψήφιση και θέση σε ισχύ των ρυθμίσεων του ν.σ. Ειδικότερα, επαπειλείται επαύξηση της γραφειοκρατίας και των φαινομένων δυσλειτουργίας των νέο-δημιουργούμενων Φορέων και συνεπώς, κίνδυνοι κατά-ταλαιπώρησης των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων.(Τρανό παράδειγμα η ενοποίηση του ΟΑΕΕ).

4.     Ανατροπή των όρων θεμελίωσης του  συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Με τη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 143 ανατρέπονται οι υφιστάμενες ρυθμίσεις του άρθρου 10 παρ. 3 του Ν. 1902/1990 και του άρθρου 9 παρ. 2 του Ν. 1976/1991, με τις οποίες ορίζεται, ότι, η θεμελίωση του ασφαλιστικού δικαιώματος ολοκληρώνεται με τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση απαιτούμενου συντάξιμου χρόνου. Η αρχή αυτή ανατρέπεται με τη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 143 του νομοσχεδίου που ορίζει, ότι, δεν αρκεί η συμπλήρωση του συντάξιμου χρόνου αλλά απαιτείται και η σωρευτική συνδρομή και του κατά περίπτωση απαιτούμενου αντίστοιχου ορίου ηλικίας οπότε και μόνον θεμελιώνεται το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Ο στόχος για τους ασφαλισμένους είναι προφανής αφού μέχρι τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας είναι ενδεχόμενο να έχει αυξηθεί ο αναγκαίος κατά περίπτωση συντάξιμος χρόνος.

5.     Άρθρο 2 παρ. 3: απαράδεκτη επιμήκυνση του χρόνου έναρξης και ολοκλήρωσης της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών των ασφαλισμένων των εντασσόμενων Ταμείων στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. 

Με την επιχειρούμενη μεταβολή των όρων του Ν. 3029/2002 τα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών ασφαλισμένου και εργοδότη των εντασσόμενων Ταμείων στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μειώνονται ισόποσα και σταδιακά κάθε τρία χρόνια και μέσα σε μια 10ετία, αρχής γενομένης από 1.1.2013. Η μείωση αυτή δηλαδή θα απαιτήσει την παρέλευση 15 ετών (!) μέχρι να επέλθει η εξίσωση με τα ισχύοντα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

6.     Άρθρο 2 παρ. 4: αγνόηση των μετά το 1992 οργανικών ελλειμμάτων των Τραπεζών Ελλάδος και Εθνικής (αντιφατική η Εισηγητική Έκθεση σε σχέση με το ύψος του οφειλομένου οργανικού ελλείμματος). Ειδικότερα στην Εθνική Τράπεζα μένει ακάλυπτο το οργανικό έλλειμμα του Ταμείου Συντάξεων του έτους 2005 που ξεπέρασε τα 25 εκ ευρώ και που αν δεν καλυφθεί από την Τράπεζα θα μεταφερθεί σε βάρος του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

7.     Άρθρο 52 σε συνδυασμό με άρθρο 53 παρ. 6 του ν.σχ.: έλλειψη οικονομικής βιωσιμότητας του ΕΤΕΑΜ. Προβλέπεται η ένταξη στο ΕΤΕΑΜ του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Ηλεκτροτεχνιτών (ΤΕΑΗΕ), του Ταμείου Πρόνοιας και Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Ιπποδρομιών (ΤΑΠΕΑΠΙ) και του Κλάδου Σύνταξης του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Τσιμέντων (ΤΕΑΠΕΤ), χωρίς προηγούμενη οικονομική εξυγίανση του ΕΤΕΑΜ. Υπενθυμίζεται, ότι, σύμφωνα με την τελευταία αναλογιστική μελέτη, το ΕΤΕΑΜ εμφανίζει μακροχρόνιο αναλογιστικό έλλειμμα 48 δις ευρώ, με συνέπεια να κρίνεται ως μη βιώσιμο οικονομικά. 

Εξάλλου, η προβλεπόμενη με την παρ. 6 του άρθρου 53 του ν.σχ. μακροχρόνια (15ετής) διαδικασία εξόφλησης της οφειλής του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ προς το ΕΤΕΑΜ (2,5 δις ευρώ) είναι αυθαίρετη (η 15ετία δε στηρίζεται σε οποιαδήποτε σχετική αναλογιστική μελέτη) και πάντως, αδυνατεί να καλύψει την έλλειψη βιωσιμότητας του ΕΤΕΑΜ: το μακροχρόνιο αναλογιστικό έλλειμμα των 48 δις ευρώ θα βελτιωθεί ελάχιστα, ακόμη και αν η  οφειλή του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ εξοφληθεί στο σύνολό της αμέσως. Έτσι οδηγείται σε χρεοκοπία το ΕΤΕΑΜ.

8.     Οι στοχευμένες παρεμβάσεις των άρθρων 143 και 144 και η επιλογή ως στόχων συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων για τη μείωση των ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων. 

Παραμένουν αδιευκρίνιστα τα κριτήρια επιλογής των συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων (γυναίκες, μητέρες, ασφαλισμένοι με 35ετία, υπαγόμενοι στα ΒΑΕ, ασφαλισμένοι με 37ετία κλπ) για την επιδείνωση των ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων. Το μόνο καθαρό είναι ότι περικόπτονται δραματικά. Επισημαίνεται, άλλωστε, ότι, οι πληθυσμιακές αυτές ομάδες εμφανίζουν αυξημένο κοινωνικό ενδιαφέρον σε βαθμό που να είναι σκόπιμη η μεγιστοποίηση της προς τις ομάδες αυτές οφειλόμενης μέριμνας και προστασίας.

9. Άρθρο 143 παρ. 9 σε συνδυασμό με άρθρο 2 παρ. 11 του ν.σχ. Η ρύθμιση αφήνει συνταξιοδοτικώς ακάλυπτους τους ασφαλισμένους που απολύονται χωρίς δική τους υπαιτιότητα.( Μακροχρόνια άνεργοι).

10. Η μείωση των επικουρικών συντάξεων.  Η επιχειρούμενη μείωση είναι απαράδεκτη, ενώ εξάλλου δεν συνεκτιμάται η διαπίστωση ότι την ευθύνη για την εξέλιξη των αποθεματικών των επικουρικών ταμείων την φέρει το κράτος.

11. Ο διπλασιασμός των προϋποθέσεων παροχής υγειονομικής περίθαλψης (άρθρο 148). Η τυχόν προβολή του ισχυρισμού ότι με το διπλασιασμό των απαιτουμένων ημερών εργασίας αντιμετωπίζεται η εισφοροδιαφυγή πάσχει αφού δεν λαμβάνεται οποιαδήποτε ειδικότερη μέριμνα προστασίας για την κάλυψη των ανέργων και των περιοχών με αυξημένα προβλήματα ανεργίας.

12. Η σύσταση του ΑΚΑΓΕ (άρθρο 149). Η ιδέα δημιουργίας του «ασφαλιστικού κουμπαρά» αποτελεί κακή αντιγραφή αντίστοιχης δικής μας πρότασης, αφού η πρόβλεψη χρηματοδότησής του μέσω του ΦΠΑ λειτουργεί ως προπέτασμα καπνού για την αύξηση του ΦΠΑ κατά 2 – 3 ποσοστιαίες μονάδες, προοπτική που απορρίπτουμε απολύτως και κατηγορηματικά.

13. Εισφοροδιαφυγή (άρθρο 151). Η αντιμετώπισή της δυσχεραίνεται με τις προβλέψεις του ν.σχ. Αντιθέτως, η ισχύουσα νομοθεσία είναι πλήρης, το πρόβλημα, όμως, είναι, ότι, η νομοθεσία αυτή δεν εφαρμόζεται γιατί λείπει η αναγκαία πολιτική βούληση.

14. ΑΜΚΑ (άρθρο 153) – θέμα εφαρμογής ισχύουσας νομοθεσίας. Με τη διατύπωση της παρ. 2 του άρθρου 153 μεταφέρεται η ανικανότητα και η αδυναμία του κράτους, σε βάρος των εργαζομένων και των ασφαλισμένων (ενώ είναι οι μόνοι που δεν έχουν ευθύνη – αυτή ανήκει στο κράτος και τους ΦΚΑ).

15. Άρθρο 138 παρ. 1– Γενικά Θέματα – εξουσιοδότηση Υπουργού για τροποποίηση αρμοδιοτήτων Διοικητικών Συμβουλίων κλπ. 

Εξαιρετικά επικίνδυνη η παρεχόμενη δυνατότητα στον εκάστοτε Υπουργό Απασχόλησης να τροποποιεί με Απόφασή του  (κατά την κρίση του και άνευ ορίων) όλες τις διατάξεις που προβλέπουν τις αρμοδιότητες των Προέδρων, των Διοικητικών Συμβουλίων, των Διοικουσών Επιτροπών του ΕΤΑΑ κσι των Τοπικών Διοικητικών Επιτροπών του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και του ΟΑΕΕ.

Μια παρόμοια ρύθμιση καθιστά ασταθείς και εξαρτά τις αρμοδιότητες των οργάνων των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης από τις εκάστοτε πολιτικές επιλογές και σκοπιμότητες και αναιρεί την αναγκαία σταθερότητα δικαίου και πλαισίων λήψης των αποφάσεων που αποτελεί ουσιώδες προ-απαιτούμενο για την αποτελεσματική και πέραν των σκοπιμοτήτων της εκάστοτε πολιτικής συγκυρίας λειτουργία των Οργάνων αυτών.