Le Monde: Η λιτότητα στην Ελλάδα ήταν το ίδιο βίαιη με άλλες χώρες

Το χρέος δεν είναι το μόνο μήλον της έριδος μεταξύ της Αθήνας και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Υπάρχει και η λιτότητα, την οποία εφαρμόζει η χώρα από το 2010 και απέρριψε ο ελληνικός λαός με το πρόσφατο δημοψήφισμα. «Η χώρα μου έγινε εργαστήριο της λιτότητας και το πείραμα απέτυχε», δήλωσε την Τετάρτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Αλέξης Τσίπρας.

Γιατί το πείραμα πέτυχε στις χώρες της Βαλτικής, όπως και στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, ενώ απέτυχε στην Ελλάδα; Ποιος έχει κάνει περισσότερες θυσίες; Η απάντηση είναι λιγότερο απλή απ'ό,τι φαίνεται, σημειώνει η Marie Charrel στη γαλλική Le Monde. Πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του μια σειρά κριτηρίων, που είναι συχνά πολύ υποκειμενικά.

Όλες αυτές οι χώρες γνώρισαν μια τεράστια ύφεση στη διάρκεια της κρίσης: το ΑΕΠ των χωρών της Βαλτικής μειώθηκε κατά 15% το 2009, το ΑΕΠ της Ιρλανδίας κατά 6,4%, της Ισπανίας κατά 3,6%, της Πορτογαλίας κατά 3%, ενώ το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε κατά 8,9% το 2010. Στη συνέχεια, οι χώρες αυτές εφάρμοσαν μια πολιτική λιτότητας. «Τα μέτρα που έλαβαν έχουν πολλά κοινά σημεία», σημειώνει η Celine Antonin, οικονομολόγος από το Γαλλικό Παρατηρητήριο Οικονομικών Συγκυριών (OFCE). Τα μέτρα αυτά περιλάμβαναν μεταξύ άλλων μείωση των μισθών, περιορισμό των δαπανών, αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης…

Αποτέλεσμα: από το 2009 ως το 2014, το ελληνικό δημόσιο έλλειμμα μειώθηκε από 15,2% σε 2,7%, δηλαδή 12,5 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. «Πρόκειται για μια κολοσσιαία προσαρμογή», σχολιάζει ο Ludovic Subran, ένας οικονομολόγος από το ίδρυμα Euler Hermes. Την ίδια περίοδο, η Ισπανία σημείωσε μείωση 5,1 μονάδων, η Λιθουανία 8,6, η Λετονία 6,1 και η Εσθονία 2,3.

Η ανάλυση είναι κάπως διαφορετική σε ό,τι αφορά τις δημόσιες δαπάνες. Με μια πρώτη ματιά, η χώρα που έσφιξε περισσότερο το ζωνάρι είναι η Ιρλανδία, που μείωσε τις δαπάνες από 47,6% του ΑΕΠ το 2009 σε 36,1% σήμερα (11,5 μονάδες). Ακολουθεί η Ελλάδα με 9,7 μονάδες (από 53,9% σε 44,2%), η Λιθουανία με 9,6 μονάδες (από 43,7% σε 34,1%) και η Λετονία με 7 μονάδες (από 43,4% σε 36,4%).

«Προσοχή: οι αριθμοί αυτοί δεν αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές προσπάθειες της Ελλάδας, αφού την ίδια περίοδο το ΑΕΠ της μειώθηκε κατά 25%, ποσοστό που αποτελεί ένα θλιβερό ρεκόρ», σχολιάζει ο κ. Subran. Η Ελλάδα μείωσε τις δημόσιες δαπάνες της κατά 47 δισεκατομμύρια ευρώ, έναντι 10 δισεκατομμυρίων για την Ιρλανδία και 12,8 δισεκατομμυρίων για τη Λιθουανία.

Μετά το σοκ του 2009, οι χώρες της Βαλτικής προχώρησαν σε δραστικές περικοπές στους μισθούς και τον δημόσιο τομέα. Στη Λετονία, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε κατά 20% και οι μισθοί τους κατά 25%. Το ίδιο συνέβη και στη Λιθουανία. Οι απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων στην Ισπανία μειώθηκαν κατά 5% το 2010 και στη συνέχεια πάγωσαν, ενώ η Πορτογαλία κατάργησε τον 13ο μισθό. Η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που μείωσε τον ελάχιστο μισθό (από 680 σε 586 ευρώ). Και οι απολαβές στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν κατά 25%. «Η Ελλάδα είναι επίσης μια από τις χώρες που προχώρησε σε μεγαλύτερη απελευθέρωση της αγοράς εργασίας», λέει η κ. Antonin. Από το 2009 ως το 2014, το κόστος της εργασίας μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 9%. Είναι λιγότερο από το ποσοστό της Λιθουανίας (10%), αλλά περισσότερο από τα ποσοστά της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας (8%), της Ισπανίας (7%), της Λετονίας (6%) και της Εσθονίας (3%).

Η Αθήνα ανήκει λοιπόν στις χώρες που έκαναν τις μεγαλύτερες θυσίες από το 2009, σχολιάζει η Le Monde. Πώς εξηγείται κατά συνέπεια η οργή των Λιθουανών και των Ισπανών; Ισως αυτό να έχει σχέση με το χρονοδιάγραμμα. «Η Ελλάδα βρίσκεται σε μόνιμη λιτότητα από το 2009, ενώ οι άλλες χώρες στάθηκαν στα πόδια τους πιο γρήγορα», υπογραμμίζει ο κ. Subran. «Κάναμε τις ίδιες προσπάθειες με τους Έλληνες, αλλά τις συγκεντρώσαμε σε μια χρονιά», τονίζει ο Zygimantas Mauricas, οικονομολόγος από την τράπεζα Nordea του Βίλνιους.

Ύστερα από μια μεγάλη αιμορραγία, οι χώρες της Βαλτικής γνώρισαν και πάλι την ανάπτυξη. Το ίδιο συνέβη και με τις άλλες τρεις χώρες. Η Ελλάδα, αντίθετα, αφού γνώρισε ένα φωτισμένο διάλειμμα στα μέσα του 2014, βυθίστηκε και πάλι στην ύφεση. «Αυτή είναι η ελληνική ιδιαιτερότητα: η λιτότητα δεν είχε καμιά θετική επίπτωση στην οικονομία, ενώ αλλού επέτρεψε την αύξηση των εξαγωγών», σημειώνει ο Patrick Artus από το ίδρυμα Natixis.

Ο ελληνικός βιομηχανικός ιστός δεν επωφελήθηκε από τη μείωση του κόστους εργασίας ώστε να αυξήσει τις πωλήσεις του στο εξωτερικό. «Το μάθημα που αποκομίζουμε είναι ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται περισσότερη λιτότητα: το πείραμα δεν λειτουργεί πλέον», λέει ο κ. Artus. Η προτεραιότητα τώρα πρέπει να δοθεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις.