Energy Greeks: Ουδείς προφήτης στον τόπο του…

ΝΙΚ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, National Grid

«Να κάνουμε τις ενεργειακές εταιρείες … Google και Microsoft και να δούμε τη Γουατεμάλα»

«Ειλικρινά σας μιλάω, είναι η πρώτη φορά που επισκέπτομαι την Ελλάδα και πραγματικά ντρέπομαι γι’ αυτό»: η εξομολόγηση έρχεται από έναν άνθρωπο που είναι αυτή τη στιγμή διευθύνων επιχειρησιακός σύμβουλος (COO) στη National Grid, τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία διανομής φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού στις ΗΠΑ με 3,5 εκατομμύρια πελάτες και πρώτη στη Μεγάλη Βρετανία με 11 εκατομμύρια πελάτες και με επενδύσεις 700 εκατ. δολαρίων ετησίως.

Ο Νικ Σταυρόπουλος ανήκει στην τρίτη γενιά οικογένειας μεταναστών στη Χώρα της Ευκαιρίας. Οι γονείς του γεννήθηκαν στις ΗΠΑ, αλλά ο παππούς του στη Μεσσηνία, στο Νεοχώρι. Εχει φτιάξει οικογένεια με μιαν ιρλανδικής καταγωγής Αμερικανίδα η οποία πλέον «εύχεται να ήταν Ελληνίδα»... Και ο ίδιος δεσμεύεται: «Θα έρχομαι συχνότερα, σίγουρα θα γίνει ένα δεκαήμερο ταξίδι με την οικογένεια τους επόμενους μήνες»!

Τι μπορεί, όμως, να πει για τα ελληνικά ενεργειακά δρώμενα ένα «αμερικανάκι»; «Η “National Grid”», εξηγεί, «πουλά και σε ευκατάστατους και σε φτωχούς. Στη Νέα Υόρκη πουλάμε στο Χάρλεμ και στο Μπρούκλιν, αλλά και στη Μάντισον σκουέαρ, στη Βοστόνη πουλάμε στο Ρόκ σταρ αλλά και στο Κέμπριτζ. Επειτα, οι αγορές μας μοιάζουν γιατί και στις ΗΠΑ τις μεγάλες δυνατότητες επιλογής προμηθευτή τις έχουν οι μεγάλες επιχειρήσεις και όχι τα νοικοκυριά».

Αρα ο κ. Σταυρόπουλος έχει μια πρόταση για την Ελλάδα: πρέπει να ακολουθήσουμε το βρετανικό μοντέλο. Θεωρεί ότι «είναι πολύ καλύτερα και για τους καταναλωτές ο πλήρης διαχωρισμός της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής ενέργειας», βλέποντας προφανώς ως παρωχημένο το μοντέλο του ενεργειακού δεινόσαυρου σε στυλ ΔΕΗ.

Ο ίδιος πάντως δήλωσε εντυπωσιασμένος από τους ειδικούς της Γουατεμάλας! «Παρουσίασαν στο συνέδριο ένα μοντέλο κατά το οποίο οι ρυθμιστικές αρχές μελετούν διεξοδικά ποια είναι τα πραγματικά κόστη για τους διανομείς ενέργειας», αναφέρει. Και θεωρεί ότι είναι το πρώτο μοντέλο στον ενεργειακό χώρο που κοιτά μπροστά.

«Για να λειτουργήσει, βέβαια, κάτι τέτοιο σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, θα πρέπει να υπάρχει πρώτα αγορά!» προσθέτει ο κ. Σταυρόπουλος. Και για να γίνει αυτό θα πρέπει οι εταιρείες να μάθουν τους καταναλωτές τους.

«Η Microsoft, η Google, οι εταιρείες που πουλάνε ρούχα, αυτοκίνητα και άλλα καταναλωτικά αγαθά δεν σου επιβάλλουν τι να αγοράσεις. Εχουν κάνει την έρευνά τους για τα προϊόντα που έχουν πέραση, αυτά που έχουν ανάγκη οι καταναλωτές και τα λανσάρουν», εξηγεί.

Προφανώς στην ενέργεια δεν γίνεται έτσι. Η ΔΕΗ και η κάθε ΔΕΗ σου πουλά κάτι το δεδομένο, χωρίς να έχει ψάξει τι ακριβώς έχεις ανάγκη.

«Πρέπει να φτιάξουμε αναλυτικά προφίλ για κάθε καταναλωτή», υποστηρίζει με έμφαση, «και ο μόνος τρόπος να γίνει αυτό είναι να συλλέγουμε πληροφορίες για κάθε καταναλωτή. Πότε βρίσκεται σπίτι, πότε συνηθίζει να χρησιμοποιεί ηλεκτρικές συσκευές, ποιες από αυτές δουλεύουν περισσότερο κ.λπ. κ.λπ.».

Και ο Νικ Σταυρόπουλος, λοιπόν, επιμένει στο «έξυπνο δίκτυο». Και κλείνει, λέγοντας, ότι «η επιτυχημένη συνταγή για την ενεργειακή αγορά είναι ο εύστοχος συνδυασμός των διαφορετικών “χρόνων” που επηρεάζουν τη διαμόρφωσή της. Ο πολιτικός (4 χρόνια), ο ενεργειακός χρόνος (οι εταιρείες σχεδιάζουν σε ορίζοντα δεκαετίας) και ο χρόνος των ρυθμιστικών αρχών (κάτι το ενδιάμεσο) είναι παράμετροι που πρέπει πάντα να συνυπολογίζονται».

 

ΠΟΛ ΒΛΑΧΟΣ , Ontario Energy Board

«Το μοντέλο του Καναδά έχει κρατήσει σχεδόν αμετάβλητες επί επτά χρόνια τις τιμές του ηλεκτρικού»

Ηταν λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα του Απριλίου του 1967 που ένας πατέρας από τη Λάρισα αποφάσιζε ότι θα ήταν πολύ καλύτερα για τον μικρό του γιο -τα βράδια μαθητή της Ε’ Γυμνασίου, τότε, και τα πρωινά στο μεροκάματο- να έπαιρνε τον δρόμο για τα ξένα, όπως είχε πράξει και μερικά χρόνια νωρίτερα η μεγάλη του αδελφή.

Ο -16χρονος τότε- Παύλος τέλειωσε το σχολείο στο Οντάριο, σπούδασε και μπήκε και στην ακαδημαϊκή κοινότητα, διδάσκοντας για δύο χρόνια στο πανεπιστήμιο του Νιου Μπράουνσβαϊκ. Αλλά η δουλειά τον έφερε πίσω στο Οντάριο, σε μια τοπική εταιρεία διανομής φυσικού αερίου στην πρώτη του γνωριμία με τον μαγικό κόσμο της ενέργειας.

Εδώ και 15 χρόνια, ο Πολ Βλάχος είναι στη διοίκηση της ρυθμιστικής αρχής του Οντάριο, «το μακροβιότερο μέλος στην ιστορία», όπως λέει με αρκετή περηφάνια ο ίδιος.

Και πώς να μην περηφανεύεται, άλλωστε; «Η ρυθμιστική αρχή της ενεργειακής αγοράς στο Οντάριο δεν έχει μόνο συμβουλευτικό ή εισηγητικό χαρακτήρα, αλλά παίρνει αποφάσεις για τη λειτουργία της αγοράς τις οποίες εφαρμόζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Τα μέλη της επιλέγονται μεν από τις κυβερνήσεις, αλλά με μέσο όρο παραμονής στις θέσεις τους τα έξι χρόνια σαφώς δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για πολιτικά πρόσωπα».

Αλλος κόσμος, προφανώς! Και ο ίδιος προσθέτει ότι οι ρόλοι και οι κανόνες είναι ξεκάθαροι. Η αρχή του Οντάριο κληρονόμησε περί τις... 300 ενεργειακές εταιρείες -πιο παλιά ήταν και 800!!!- για μια πελατεία της τάξης των 4,5 εκατομμυρίων κατοίκων. Το ξεσκαρτάρισμα οδήγησε στον περιορισμό τους σε ενενήντα...

Επιπλέον, «δεν υπάρχει ταύτιση μεταξύ της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής ηλεκτρισμού», λέει με έμφαση, «ενώ οι παραγωγοί παίρνουν συμβόλαια με σταθερούς όρους για 20 χρόνια και οι διανομείς έχουν ένα προφίλ που αναπροσαρμόζεται κάθε τρία χρόνια βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων».

Αν όλα αυτά σας φαίνονται -και είναι- κάπως τεχνικά, θα πρέπει να πούμε ότι τα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος έχουν σχετικά μικρές μεταβολές από το 2002 και μετά! Τα δικά μας έχουν αυξηθεί περισσότερο από 20% μέσα σε δυόμισι χρόνια και ο κ. Βλάχος καλείται να μας πει το «μυστικό»!

«Δεν θα μπορούσα να πω ότι όσα ισχύουν στον Καναδά μπορούν να εφαρμοστούν και στην Ελλάδα», απαντά. «Ωστόσο, νομίζω πως έχει τη σημασία του το ότι έχουμε κρατήσει με έναν συγκεκριμένο τεχνικό μηχανισμό τις εταιρείες διανομής μακριά τόσο από το ρίσκο όσο και από το κέρδος, μακριά από τη μεταβλητότητα των τιμών των εμπορεύσιμων στα χρηματιστήρια καυσίμων».

Προφανώς, έτσι, περνούν πολύ λιγότεροι κραδασμοί από τις μεταβολές των τιμών στους καταναλωτές, οι οποίοι κατά καιρούς βλέπουν και τις χρεώσεις του ρεύματος από τις εταιρείες διανομείς να μειώνονται.

Στα χαρακτηριστικά, δε, του Οντάριο ο κ. Βλάχος αναφέρει και το ότι οι υπό επαρχιακό και δημοτικό έλεγχο εταιρείες τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή ηλεκτρισμού ελέγχουν περί το 90% της αγοράς.

Η πορεία του Πολ Βλάχου στον χώρο οδεύει στη δύση της, καθώς ο ίδιος συνταξιοδοτείται τους επόμενους μήνες και θα μπορεί, πλέον, να περάσει περισσότερες στιγμές με την επίσης ελληνικής καταγωγής αλλά γεννημένη στον Καναδά σύζυγό του και με την 22χρονη κόρη και τον 18χρονο γιο τους.

«Θα ήθελα επίσης να περνώ περισσότερο χρόνο στην πατρίδα, ας πούμε έξι μήνες κάθε χρόνο», μας εξομολογείται. «Αλλά, πιστέψτε με, είναι πολύ πιο φθηνό ένα σπίτι στη Φλόριντα σε σχέση με την Αθήνα»!

 

ΑΛΕΞ ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ, ECCO

Το μυστικό της εξοικονόμησης ενέργειας για να μη γίνει η Ελλάδα Καλιφόρνια

O Αλεξ Παπαλεξόπουλος είναι ένα σύγχρονο παράδειγμα του πώς κάποιος συμπατριώτης μας μπορεί να ζήσει το αμερικάνικο όνειρο, για το οποίο πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες δυο και τρεις γενιές πίσω!

Στη δική του περίπτωση τα πράγματα ήταν πιο απλά: γεννημένος στην Πάτρα από βιοτέχνη πατέρα και μεγαλωμένος στα Καλάβρυτα, μετά την Γ’ τάξη του Γυμνασίου βρέθηκε οικογενειακώς στην Αθήνα και αφού τέλειωσε το 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου, σπούδασε στο Πολυτεχνείο και στη συνέχεια έφυγε για μεταπτυχιακά και διδακτορικό στο διάσημο αμερικανικό πανεπιστήμιο Georgia Institute of Technology.

Και ήταν το 1981 η χρονιά που η οικογένειά του τον περίμενε να επιστρέψει, αλλά εκείνος ταξίδεψε ακόμη πιο δυτικά, στην Καλιφόρνια. Εκεί όπου γνώρισε την ιταλικής καταγωγής σύζυγό του και απέκτησε μαζί της δύο παιδιά, τον Αλέξη και την Αριάννα με τους οποίους επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι το σπίτι στις παρυφές του Χελμού.

Είχε έτσι την ευκαιρία να δουλέψει και σταδιακά να γίνει διευθυντικό στέλεχος της «Pacific Gas and Electric Company», ζώντας την ακμή αλλά και την κατάρρευση των ενεργειακών εταιρειών, λόγω στρεβλώσεων στην αγορά ενέργειας.

«Αυτές οι στρεβλώσεις υπάρχουν και με το παραπάνω στην εγχώρια αγορά», μας λέει από το μετερίζι της δικής του εταιρείας, πλέον, της ECCO, η οποία δραστηριοποιείται στον σχεδιασμό ενεργειακών αγορών ανά τον κόσμο. «Η ΔΕΗ αγοράζει στη χονδρική από τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς για να πουλήσει ρεύμα στους καταναλωτές σε τιμές που δεν συμβαδίζουν με τα τιμολόγια του ηλεκτρικού», εξηγεί.

Πρακτικά, η ΔΕΗ θα μπορούσε να οδηγηθεί σε χρεοκοπία όταν λόγω υψηλών τιμών στα καύσιμα διεθνώς ή άλλων εξωγενών παραγόντων αυξάνονται σημαντικά οι τιμές χονδρικής! «Στην Καλιφόρνια έφτασαν να χάνουν 1 εκατομμύριο δολάρια την ημέρα και τελικά διαλύθηκαν!» θυμίζει ο κ. Παπαλεξόπουλος.

Και επειδή αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατό να υπάρξουν, για πολιτικούς λόγους, αποφάσεις μεγάλης αύξησης των τιμολογίων, ο ίδιος βλέπει ως ιδανικό εργαλείο για τη χώρα μας την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλα τα επίπεδα, με έμφαση στα νοικοκυριά.

«Αν ρίξουμε σε ώρες αιχμής, όπως οι θερμές καλοκαιρινές περίοδοι, κατά 2%-3% την κατανάλωσή μας, το όφελος θα είναι πολύ σημαντικό στον λογαριασμό μας, εφόσον η αγορά λειτουργεί με το κατάλληλο πλαίσιο και τις κατάλληλες παρεμβάσεις, όπως λ.χ. η τοποθέτηση σύγχρονων καταμετρητών, η συγκέντρωση πληροφοριών για το προφίλ του κάθε καταναλωτή, η χορήγηση κινήτρων για ουσιαστική εξοικονόμηση και οι οικονομικές ποινές για σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας», επισημαίνει.

Αυτό που περιγράφει ο κ. Παπαλεξόπουλος είναι το λεγόμενο διεθνώς «έξυπνο δίκτυο» (smart grid), η λειτουργία του οποίου όχι μόνο θα ρίξει τα κόστη για τους καταναλωτές, αλλά θα βοηθήσει να εμφανιστούν ιδιώτες προμηθευτές ηλεκτρισμού και για εκείνους. Επίσης θα μειώσει την ανάγκη για πολυδάπανες επενδύσεις σε εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής αλλά και θα ενισχύσει την παρουσία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

«Εξοικονόμηση και ανανεώσιμες πηγές σημαίνει “πράσινη ανάπτυξη”», τονίζει με σημασία ο κ. Αλεξ Παπαλεξόπουλος, ο οποίος θεωρεί ότι υπάρχει και στην Ελλάδα η δυνατότητα να στηθούν βιομηχανικές μονάδες παραγωγής ανεμογεννητριών αλλά και η εμπειρία για να αποφευχθούν και οι παρενέργειες μιας ανάλογης πολιτικής. «Εχουμε το παράδειγμα της Ισπανίας όπου οι ανανεώσιμες μετέχουν με 30% στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι κάθε νέα θέση εργασίας στην πράσινη ενέργεια ίσως έχει στερήσει 2,2 θέσεις εργασίας από άλλους παραδοσιακούς τομείς. Αυτό έχουμε τον τρόπο πλέον να το αποφύγουμε», εξηγεί ο επικεφαλής της ECCO.

Οσο για το τι σημαίνει για κάποιον Ελληνα που εδώ και σχεδόν 30 χρόνια είναι πολίτης Καλιφόρνιας να κάνει δουλειές στην πατρίδα, ο κ. Παπαλεξόπουλος το εξηγεί... με κάποια μελαγχολία: «Από την  Καλιφόρνια ξεκινούν τα πάντα, πολλές νέες ιδέες στο επιχειρείν και στην επιστήμη και έτσι υπάρχουν και αποτυχίες. Κάνοντας μπίζνες στην Ελλάδα, συχνά χάνεις λεφτά, αλλά το θέμα είναι σίγουρα και γοήτρου και συναισθηματικό». Για αυτό και ο ίδιος περνά περίπου μία εβδομάδα ανά τρίμηνο για δουλειές στα μέρη μας...

 

ΝΙΚΟΛΑΣ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, Unido Ichet

«Φτιάχνουμε στην Τένεδο το νησί υδρογόνου που δεν μας άφησαν να κάνουμε στη Μήλο»!

«Γνωρίζοντας την Πόλη είναι όντως σαν να συναντάς μια παλιά αγαπημένη σε άλλη αγκαλιά. Δεν θα πω σε “ξένη αγκαλιά”, όπως λέει το τραγούδι, γιατί πραγματικά δεν μπορείς να πεις σε ποιον ανήκει αυτή η Πόλη. Μάλλον της ανήκουμε εμείς».

Ο Νικόλας Λυμπερόπουλος, με εμπειρία στις τεχνολογίες ενσωμάτωσης υδρογόνου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τόσο σε πανεπιστημιακό όσο και σε εταιρικό επίπεδο, είναι ένας Ελληνας που εργάζεται στην Τουρκία πέντε μέρες την εβδομάδα και επιστρέφει στην Αθήνα για το Σαββατοκύριακο!

Κάτι οι ρίζες (παππούδες και γιαγιάδες κατάγονταν από Κουσάντασι, Αϊδίνι, Τούζλα και Προύσα), κάτι το ενδιαφέρον project, κάτι η διασφαλισμένη από την τουρκική κυβέρνηση χρηματοδότηση με 40 εκατ. δολάρια του φιλόδοξου έργου της «Unido» και ο κ. Λυμπερόπουλος στην Τένεδο που αριθμεί πια 8 Ελληνες κατοίκους φτιάχνει το νησί υδρογόνου το οποίο έχει οραματιστεί και δεν ήταν εφικτό να στηθεί στη Μήλο!

«Θα συνδυάσουμε κάθε δυνατή ανανεώσιμη πηγή, τον άνεμο, τον ήλιο και με τη χρήση του υδρογόνου, θα προχωρούμε σε μια ηλεκτρόλυση που θα μας επιτρέπει να αποθηκεύουμε ενέργεια σε κυψέλες καυσίμου και να τη χρησιμοποιούμε σε περιόδους που οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούν την παραγωγή από τις ανεμογεννήτριες ή από τα φωτοβολταϊκά», μας εξηγεί.

Με αυτή την τεχνολογία είναι εφικτό να προκύψει ισχύς της τάξης των 2 μεγαβάτ και να καταστήσει ένα τέτοιο νησί ενεργειακά αυτόνομο. «Η ιδέα για το project αφορούσε αρχικά τη Μήλο και παρόλο που η κοινή γνώμη ήταν σύμφωνη η υλοποίηση κόλλησε δυστυχώς και στα εσωτερικά της πανεπιστημιακής κοινότητας», θυμάται ο ίδιος.

Θεωρεί πάντως ο κ. Λυμπερόπουλος ότι, παρόλο που έχουμε να κάνουμε με μια ακριβή τεχνολογία, στην Ελλάδα υπάρχουν οι τρόποι για να εφαρμοστεί, με αρκετά νησιά να φαντάζουν -όπως ο Αϊ-Στράτης- ιδανικοί τόποι εγκατάστασης.

«Οπως η πώληση της παραγόμενης ενέργειας από ανεμογεννήτριες και από φωτοβολταϊκά έχει ειδική ευνοϊκή τιμολόγηση για τους επενδυτές, κάτι ανάλογο θα μπορούσε να θεσπιστεί και για τα υβριδικά συστήματα», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Και, πιστέψτε με, το σύστημα δουλεύει», προσθέτει και φυσικά έχει δίκιο!

Εφαρμογές της χρήσης υδρογόνου και των κυψελών καυσίμου υπάρχουν, άλλωστε, πολλές, έστω και αν δεν μας είναι και τόσο οικείες. Τα συστήματα UPS σε μονάδες κινητής τηλεφωνίας, τα περονοφόρα οχήματα που δουλεύουν σε κλειστούς χώρους και για να μην εκπέμπουν καυσαέρια φορτίζονται μέσω συστημάτων μπαταρίας, τα υποβρύχια, αλλά και οι διαστημικοί σταθμοί!

Και βεβαίως, αρκετή δουλειά θα μπορούσε να γίνει και στις μεταφορές. Ο Νικόλας Λυμπερόπουλος προσθέτει ότι το υδρογόνο υπάρχει παντού! «Στο πετρέλαιο, στο φυσικό αέριο, στον άνθρακα, το πολύτιμο στοιχείο είναι διαθέσιμο. Αλλά προφανώς, η πλέον φιλική για το περιβάλλον λύση είναι αυτή στην Τένεδο».

Ο ίδιος χαρακτηρίζει πάντως την πολίτικη εμπειρία ως ένα «σχολείο» το οποίο δείχνει να το διασκεδάζει, πόσο μάλλον που είναι επικεφαλής ενός σχεδιασμού για εφαρμογές ΑΠΕ και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Και απαντά απερίφραστα «ναι» στην ερώτηση για το εάν θα έπαιρνε την καθηγήτρια σύζυγό του και τα δύο του παιδιά, 14 και 12 ετών, για να μείνουν μόνιμα στην Πόλη!

Αν και, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Λυμπερόπουλος, «όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, η Αθήνα είναι πιο ανθρώπινη».