Πόσο ανησυχούν οι τραπεζίτες για Ρουμανία και Βουλγαρία

Η πρόσφατη υποβάθμιση της ικανότητας των δύο χωρών να δανείζονται είναι μία εξέλιξη που αφορά και τις ελληνικές τράπεζες, που έχουν σημαντική παρουσία στις συγκεκριμένες αγορές.

Από τα μέσα του 2007, οι οικονομικοί αναλυτές χαρακτήριζαν το 2008 ως χρονιά αυξημένης αβεβαιότητας για τις οικονομίες της λεγόμενης Νέας Ευρώπης, σημειώνοντας όμως ότι οι θετικές προοπτικές των οικονομιών αυτών αντισταθμίζουν τους αυξημένους επενδυτικούς κινδύνους.

Ωστόσο, όλοι συμφωνούν οτι οι μακροοικονομικοί κίνδυνοι έχουν επιδεινωθεί σημαντικά στις χώρες της Νέας Ευρώπης. Τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών κυρίως στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σερβία -χώρες στις οποίες υπάρχει σημαντική ελληνική επιχειρηματική παρουσία- έχουν μεγεθυνθεί σε σημαντικό βαθμό. Ωστόσο, οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων καλύπτουν τα ελλείμματα σε Βουλγαρία, Πολωνία, Ουκρανία, ενώ αντιθέτως στη Ρουμανία και τη Σερβία οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν επιβραδυνθεί.

Τα προβλήματα των χωρών της Νέας Ευρώπης, τα οποία εγκαίρως έχουν επισημανθεί, συνεχίζουν να απασχολούν τους αναλυτές και τις αγορές. Ο οίκος πιστοληπτικών αξιολογήσεων FITCH υποβάθμισε την προοπτική του για τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Λετονία και τη Ρουμανία σε αρνητική από σταθερή, επικαλούμενος τα μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
«Τα ελλείμματα στα κράτη της Βαλτικής, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έχουν αυξηθεί σε τέτοια επίπεδα που φαντάζουν υπερβολικά διογκωμένα σε σχέση με τα διεθνή ή τα ιστορικά πρότυπα», δήλωσε ο Εντουαρντ Πάρκερ, επικεφαλής του τμήματος πιστοληπτικών αξιολογήσεων αναδυόμενης Ευρώπης του Fitch.

Στην Ρουμανία το πρόβλημα

Από όλες αυτές τις χώρες, η Ρουμανία συγκεντρώνει τα περισσότερα «πυρά», λόγω ενός εκρηκτικού συνδυασμού των μακροοικονομικών προβλημάτων και της πολιτικής αβεβαιότητας που δημιουργεί η αδύναμη κυβέρνηση μειοψηφίας στη χώρα και τις προοπτικές της. Σημειώνεται οτι πριν από τον Fitch, είχε προηγηθεί η υποβάθμιση της χώρας από την Standard and Poor’s στην κλίμακα αξιολόγησης των οικονομικών προοπτικών για δεύτερη φορά σε έξι μήνες, κίνηση που αν κλιμακωθεί θα οδηγήσει στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας.
Η εφαρμογή από την κυβέρνηση μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής οδηγεί στην ισχυρή αύξηση των πραγματικών μισθών, η οποία μεταφράζεται σε ενίσχυση της εσωτερικής καταναλωτικής ζήτησης. Η ισχυρή ζήτηση σε συνδυασμό με τη μη δυνατότητα ικανοποίησής της από αντίστοιχη προσφορά της εγχώριας οικονομίας οδηγεί μοιραία στην αύξηση του πληθωρισμού και τη διόγκωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών που έφτασε το 13,4% του ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του 2007.

Οι ελληνικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη ρουμανική αγορά, Εθνική, Alpha Bank, Eurobank και Πειραιώς, παρακολουθούν από κοντά  τις εξελίξεις λαμβάνοντας υπόψη και άλλους παράγοντες που συνδέονται με τις τραπεζικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί οτι στη Ρουμανία οι προσδοκίες των νοικοκυριών για τα μελλοντικά τους εισοδήματα διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, σε «μη-ρεαλιστικά» επίπεδα, όπως εκτιμούν, κάτι που οδηγεί σε αύξηση του δανεισμού τους και σημαντική άνοδο των τιμών των κατοικιών. Η υποτίμηση του εγχωρίου νομίσματος τον περασμένο Ιούλιο, η άνοδος στις τιμές των τροφίμων και η ισχυρή αύξηση των μισθών επιτάχυναν τον πληθωρισμό στο 6,7% τον Νοέμβριο, γεγονός που οδήγησε την Κεντρική Τράπεζα σε αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50% στο 7,5%, κίνηση επιβεβλημένη μεν, επιβαρρυντική όμως για τα νοικοκυριά.

Παράλληλα, οι εξελίξεις στην αγορά συναλλάγματος και ο έντονος ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα προκάλεσαν επιτάχυνση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης κατά 58,7% τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ενας άλλος παράγοντας που επιτείνει τις ανησυχίες είναι ο αυξανόμενος συναλλαγματικός κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά, λόγω του συνδυαμού από την  υποτίμηση του νομίσματος και του μεγάλου όγκου δανείων σε ξένο νόμισμα. Σημειώνεται ότι τα δάνεια των νοικοκυριών σε ξένο νόμισμα, τον Σεπτέμβριο του 2007, αποτελούσαν το 48% περίπου του συνολικού δανεισμού.

«Παρακολουθούμε»…

Τα παραπάνω στοιχεία, καθώς και ο δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις που βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο στη Ρουμανία, όπου παρατηρείται στροφή από την αποταμίευση στα επενδυτικά και χρηματιστηριακά προϊόντα, δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση.

Στις ελληνικές τράπεζες, αναγνωρίζουν πως η Ρουμανία είναι ίσως πιο ευάλωτη από άλλες οικονομίες της περιοχής, ακριβώς λόγω των σύνθετων οικονομικών προβλημάτων, των δυσοίωνων προβλέψεων για επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας και της ασθενούς κυβέρνησης, ωστόσο επισημαίνουν ότι σε επίπεδο νομισματικών αρχών υπάρχει συτεταγμένη πολιτική και η Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται σε επαγρύπνηση, γεγονός που αποτελεί μια σχετική «εγγύηση» για το πιστωτικό σύστημα της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνουν στελέχη που γνωρίζουν τη ρουμανική αγορά, οι ελληνικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται εκεί δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, λόγω του σχετικά περιορισμένου μεγέθους, όμως σε κάθε περίπτωση «έχουμε τα μάτια μας ανοικτά»….

Αντίθετα η Βουλγαρία, παρά τα προβλήματα που επίσης αντιμετωπίζει με το υψηλό έλλειμμα, αντισταθμίζει το πρόβλημα με την σημαντική εισορή ξένων άμεσων επενδύσεων. Επιπλέον, η ισχυρή πολιτική βούληση όσο και η αναγκαία υποστήριξη της Κεντρικής Τράπεζας για τη διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος της σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας και η ορθή δημοσιονομική πολιτική που στοχεύει σε δημοσιονομικά πλεονάσματα, αφήνουν περιθώρια για μεγαλύτερη αισιοδοξία.