Αθ. Ορφανίδης, ο ατίθασος Κύπριος που κοντράρει τον Τρισέ

Είθισται όσοι γίνονται δεκτοί σε ένα κατά βάση κλειστό κλαμπ να είναι, στην αρχή τουλάχιστον, προσεκτικοί στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται, στις εκφράσεις τους και στην κριτική τους. Δύσκολα εξάλλου καταφέρεται κανείς εναντίον του «οικοδεσπότη» του.

Αυτό όμως είναι κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση του κ. Αθανάσιου Ορφανίδη, του επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Κύπρου και νεόκοπου συνδαιτυμόνα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν Κλοντ Τρισέ. Ο Κύπριος τραπεζίτης δεν δίστασε να ορθώσει το ανάστημά του και να διαφωνήσει ευθέως και ανοιχτά με το «ευαγγέλιο» της κατά Τρισέ νομισματικής πολιτικής που πρέπει να ακολουθεί απαρέγκλιτα η Ευρωζώνη!

Δεν δίστασε να γίνει ο πρώτος από το κλαμπ των μελών του Δ.Σ. της ΕΚΤ, ο οποίος μίλησε για μηδενικά επιτόκια και για «εναλλακτικές» πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης, ουσιαστικά κατά τα πρότυπα που ασκεί ήδη η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα - στην οποία ήταν και ο ίδιος στέλεχος μέχρι το 2007!

Ο κ. Ορφανίδης μόνο μια απλή περίπτωση ανθρώπου -και πρωτίστως τραπεζικού στελέχους- δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Γεννημένος πριν από 47 χρόνια στην τότε Τσεχοσλοβακία από Κύπριο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, ο mr Orphanides -όπως τον ξέρουν στην άλλη όχθη του Ατλαντικού- είναι αυτό που θα έλεγε κανείς «άνθρωπος του κόσμου». Μεγάλωσε στη Λευκωσία και έζησε την τουρκική εισβολή στο νησί του. Μετακόμισε στις ΗΠΑ και σπούδασε στο περίφημο ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology), όπου έκανε το διδακτορικό του στα Οικονομικά με καθηγητή τον κ. Ρούντιγκερ Ντόρνμπουχ.

Ηταν τότε ένας από τους πιο επιφανής οικονομολόγους του πλανήτη και αυτός που προειδοποίησε τη μεξικανική κυβέρνηση για την κρίση του πέσο το 1994, λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας και την υποτίμηση του νομίσματός της. Για την ακρίβεια, αυτό ήταν και το αντικείμενο του διδακτορικού του κυρίου Ορφανίδη.

Ο τελευταίος, με την υποστήριξη του μέντορα-καθηγητή του, αρνήθηκε προτάσεις συνεργασίας από αρκετές εταιρείες της Wall Street, για να ενταχτεί στην ομάδα οικονομολόγων της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας - όπου και θα σταδιοδρομούσε τελικά για 17 συναπτά έτη: από το 1990 έως το 2007. Ο mr Orphanides έγινε γρήγορα διάσημος στους κόλπους της FED, κυρίως για ένα γνώρισμα του χαρακτήρα του: έλεγε ευθέως όσα πίστευε και δεν δίσταζε να διαφωνήσει με τους προϊσταμένους του για θέματα άσκησης νομισματικής και οικονομικής πολιτικής.

Αυτό έπραττε σχεδόν από την πρώτη ημέρα της καριέρας του, ερχόμενος σε σύγκρουση με τον πρώτο του διευθυντή, τον τότε γενικό διευθυντή νομισματικής πολιτικής της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας κ. Βινς Ράινχαρτ. Ο τελευταίος εκτίμησε τις δυνατότητες του «ατίθασου» υφισταμένου του και τον προώθησε στην ιεραρχία της τράπεζας.

Ενδεικτικό της σχέσης τους ήταν ένα περιστατικό που διηγείται ο ίδιος ο Ράινχαρτ, το οποίο συνέβη το 2006: είχε διορίσει τότε τον κ. Ορφανίδη ως ειδικό σύμβουλό του στο τμήμα εισηγήσεων για τη νομισματική πολιτική της αμερικανικής τράπεζας. Στηρίχτηκε κυρίως στο γεγονός πως το 2003 και το 2004 ο νεαρός οικονομολόγος είχε διαφωνήσει μαζί του αναφορικά με το κατά πόσο η άσκηση νομισματικής πολιτικής εκ μέρους της FED με άξονα τις πληθωριστικές πιέσεις ήταν σωστή.

Συγκεκριμένα, ο «Κύπριος νεαρός» διαφωνούσε και υποστήριζε πως τα μεγέθη του πληθωρισμού συχνά δεν αντανακλούν την κατάσταση στην πραγματική οικονομία. Αποδείχτηκε -και πολύ περισσότερο τώρα, οπότε ξέσπασε η κρίση του αιώνα- σωστός. Ο μίστερ Ράινχαρτ τον διόρισε βοηθό του και κλήθηκε να δικαιολογήσει την επιλογή του στον τότε αντιπρόεδρο της FED κ. Ντόναλντ Κον. Απάντησε πως χρειάζεται τον Κύπριο στο πλάι του γιατί: «Συχνά έχω τόση αυτοπεποίθηση που πρέπει να έχω κοντά μου κάποιον τόσο έξυπνο και τόσο θρασύ ώστε να μου επισημαίνει πως έχω άδικο».

Το 2007 ήρθε η ώρα της πατρίδας του mr Orphanides να προστρέξει σε αυτόν. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου για την Κύπρο να ενταχτεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση υιοθετώντας το ευρώ. Η χώρα χρειαζόταν έναν κεντρικό τραπεζίτη με εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων και κυρίως με διεθνή ακτινοβολία.

Εξάλλου, η Κύπρος υιοθετούσε για πρώτη φορά στην ιστορία της ένα νόμισμα «κοινής χρήσης» με τρίτες χώρες και δεν θα μπορούσε εφεξής να χαράσσει αυτόνομη νομισματική πολιτική. Ηταν η ώρα του κ. Ορφανίδη να επιστρέψει στο νησί και να αναλάβει το τιμόνι της κεντρικής τράπεζας της Κύπρου. Χωρίς να ξεχάσει όμως τις… αγαπημένες συνήθειές του. Χρειάστηκε μόλις λίγους μήνες έως ότου δημοσιοποιήσει τις διαφωνίες του για τη νομισματική πολιτική που ακολουθεί ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Τρισέ.

Μιλώντας στις 28 Ιανουαρίου σε εκδήλωση της κεντρικής τράπεζας της Κύπρου, ο κ. Ορφανίδης δεν δίστασε να χαρακτηρίσει την άποψη που είχε εκφράσει πολλάκις στο παρελθόν ο μεσιέ Τρισέ περί αναποτελεσματικότητας των μηδενικών επιτοκίων στην αντιμετώπιση της τωρινής νομισμαστικής κρίσης ως «επικίνδυνη και παραπλανητική»!

Είχε προηγηθεί μια πληθώρα δημοσιευμάτων σχετικών με τις ρηξικέλευθες για τα ευρωπαϊκά δεδομένα απόψεις του νεαρού Κυπρίου τραπεζίτη, ο οποίος εδώ και μερικούς μήνες αποτελεί μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με την ιδιότητα του κεντρικού τραπεζίτη χώρας-μέλους του ευρώ.

Δημοσιεύματα που ήθελαν τον κ. Ορφανίδη να έχει δηλώσει σε προηγούμενες συνεδριάσεις της νομισματικής επιτροπής της ΕΚΤ πως η «δυσκαμψία» που επιδεικνύει στις αποφάσεις της για μείωση του κόστους δανεισμού είναι ανεξήγητη, όπως ανεξήγητες είναι οι απόψεις των επικεφαλής της τράπεζας ότι μια δραστική μείωση των επιτοκίων του ευρώ θα περιόριζε τις δυνατότητες παρέμβασής της, δεν είχαν αρχικά τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ενώ προκάλεσαν τριγμούς στην Ευρωζώνη.

Τώρα όμως τα δημοσιεύματα του ευρωπαϊκού Τύπου διίστανται. Αρκετοί αρθρογράφοι και αναλυτές επιμένουν πως ο mr Orphanides δεν μπορεί να κατανοήσει, ίσως και λόγω της μακρόχρονης εμπειρίας του από τον τρόπο λειτουργίας της αμερικανικής FED, τις ιδιαιτερότητες της ευρωπαϊκής οικονομικής και νομισματικής πολιτικής που καλείται να συγκεράσει στις δικές του αποφάσεις ο κ. Τρισέ.

WEIRD VOODOO ECONOMICS

Ολοένα και περισσότεροι αναλυτές, χρηματιστές και παράγοντες της αγοράς «αγκαλιάζουν» σιγά-σιγά τις απόψεις που εκφράζει ο «ατίθασος» τραπεζίτης. Δηλώνουν πως ό,τι έχει προβλέψει όλα αυτά τα χρόνια αναφορικά με την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας ήταν σωστό, εκτιμούν πως με βάση τα δεδομένα της στιγμής η «παραδοσιακή» προσέγγιση της νομισματικής πολιτικής και τα «εργαλεία» παρελθόντων ετών αποδεικνύονται άχρηστα και προσυπογράφουν τις αιρετικές -μέχρι πρότινος- απόψεις του 47χρονου Αθανάσιου Ορφανίδη για «φωτιά στη φωτιά» της κρίσης.

Απόψεις για δραστικές περικοπές επιτοκίων, άμβλυνση των κριτηρίων που απορρέουν από τα συμφωνηθέντα στο Σύμφωνο Σταθερότητας αλλά και από τις συνθήκες της ΟΝΕ και ψηφίζουν τελικά την επιθετική προσέγγιση που στη διάρκεια της θητείας του πρωταγωνιστή μας στη FED αποκαλούσαν «weird voodoo economics». Λένε πως ακριβώς αυτά τα «εργαλεία» ρίχνει πλέον στη μάχη η αμερικανική πλευρά, οπότε ανάλογη στάση πρέπει να τηρήσει και η Ευρωζώνη, η οποία ούτως ή άλλως έχει βυθιστεί στην ύφεση. Μία μάχη δείχνει ήδη κερδισμένη για την «πλευρά Ορφανίδη».

Επισήμως από τα 22 μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ μόλις τα 7 τάσσονται αναφανδόν υπέρ της «άποψης Τρισέ». Τα άλλα είτε διστάζουν να τοποθετηθούν είτε περιμένουν να δουν τις εξελίξεις. Το σίγουρο, πάντως, είναι ένα: κανείς τραπεζίτης-μέλος της ΕΚΤ δεν έκανε τόσο «ντόρο» αμέσως μόλις εισήλθε στους κόλπους της. Ο mr Orphanides όμως…