Ν. Καραμούζης: Γιατί είναι αναγκαιότητα οι μεγάλες τράπεζες

Η δημιουργία μεγαλύτερων τραπεζικών σχημάτων είναι μια αναγκαιότητα, διότι θα αποπληρωθεί η κρατική βοήθεια και δεύτερον οι νέες τράπεζες θα αντλούν χρήματα διεθνώς με χαμηλότερο κόστος, τόνισε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank κ. Νικόλαος Καραμούζης μιλώντας σε πελάτες και στελέχη της Τράπεζας στη Λεμεσό.

Ειδικότερα, όπως πρόσθεσε με τις συγχωνεύσεις δημιουργείται εσωτερικό πλεόνασμα κεφαλαίων. Ο κ. Καραμούζης ανέλυσε διεξοδικά την κατάσταση της χώρας και των τραπεζών αιτιολογώντας της άποψη του. Αναλυτικά η ομιλία έχει ως εξής:

« Θα ήθελα και εγώ με τη σειρά μου να σας ευχαριστήσω θερμά για την παρουσία σας στη σημερινή μας εκδήλωση, που μας τιμά ιδιαιτέρως.Σε μια ιστορικά κρίσιμη περίοδο για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και για την Ευρωζώνη, είναι σημαντικό να μοιραστούμε απόψε με εσάς τις απόψεις μας, τις ευκαιρίες, προοπτικές, προκλήσεις και κινδύνους, που χαρακτηρίζουν την πορεία της ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας.Θα ήθελα να τονίσω ότι, η Τράπεζά μας είχε πάντα ξεκάθαρη θέση, δηλαδή ότι η μοναδική αξιόπιστη διέξοδος της Ελλάδας από την κρίση είναι η παραμονή μας στην Ευρωζώνη και η ταυτόχρονη υλοποίηση ενός επιτυχούς προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, παραγωγικής ανάπτυξης και μεταρρυθμιστικής ανασυγκρότησης της οικονομίας και των θεσμών, στο πλαίσιο πάντα της ευρωπαϊκής οικογένειας.  Οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική εγκυμονεί υψηλότερο κόστος και σοβαρούς και, πιθανά, μη διαχειρίσιμους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς και εθνικούς κινδύνους, που θα ήταν ολέθριο για όλους μας να υποτιμηθούν.  Άρα, η μάχη για τη δημιουργία μιας παραγωγικής και ανταγωνιστικής ελληνικής οικονομίας πρέπει να δοθεί μέσα και όχι έξω από την Ευρωζώνη.Θα ήθελα να αναφερθώ πρώτα στις εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα.Ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν ήταν η αιτία αλλά ένα από τα μεγάλα θύματα της δημοσιονομικής εκτροπής στην Ελλάδα.  Οι ελληνικές τράπεζες και οι μέτοχοί τους έχουν υποστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια σοβαρές ζημιές από τρεις, κυρίως, παράγοντες, που συνδέονται με τη δημοσιονομική κρίση και την ύφεση: α) το υπερβολικά υψηλό κόστος χρήματος και τον αποκλεισμό των τραπεζών από τις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου, β) τις αυξανόμενες προβλέψεις για επισφαλή δάνεια και γ) τις σημαντικές ζημιές από το PSI καθώς και από την πολύ χαμηλή αποτίμηση των νέων ομολόγων του Δημοσίου που λάβαμε στην ανταλλαγή. Μετά την ολοκλήρωση της διαγνωστικής άσκησης που ανέλαβε η εταιρεία Blackrock, καλούμαστε να διατηρούμε σήμερα υπεραπόθεμα κεφαλαίων, να είμαστε, δηλαδή, από τις πιο ισχυρά κεφαλαιοποιημένες τράπεζες στην Ευρώπη με βάση το δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας EBA Core Tier I.  Δηλαδή να διαμορφώσουμε εντός του πρώτου εξαμήνου του 2013 δείκτη ιδίων κεφαλαίων ΕΒΑ Core Tier I τουλάχιστον στο 9% (αρχικά είχε καθοριστεί στο 10%), ενώ παράλληλα να δημιουργήσουμε σήμερα επαρκή buffers κεφαλαίων, ώστε λαμβάνοντας υπόψη και τις μελλοντικές εκτιμώμενες ζημιές την επόμενη τριετία κάτω από ένα δυσμενές μακροοικονομικό σενάριο, ο παραπάνω δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας να είναι τουλάχιστον στο 7% το 2014.Άρα, έχει προκύψει σήμερα σοβαρή ανάγκη για σημαντική ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, η οποία θα γίνει, κυρίως, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.Όπως, ίσως, όλοι γνωρίζετε, στο Μνημόνιο έχουν προβλεφθεί 50 δις Ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.  ‘Έχουν, ήδη, εκταμιευθεί στις 4 μεγάλες τράπεζες, που κρίθηκαν συστημικές, 18 δις Ευρώ, περίπου, με τη μορφή προκαταβολής και προεγγραφής έναντι της μελλοντικής αύξησης κεφαλαίου, ενώ €7 δισεκ. χρειάστηκαν για να καλύψουν τις ζημιές της Αγροτικής Τράπεζας σύνολο  €25 δισεκ.Με βάση τα παραπάνω, εκτιμώ ότι οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες θα χρειαστούν άλλα 9 δις Ευρώ, περίπου, που θα καταβληθούν όταν εκταμιευθεί η επόμενη δόση του Μνημονίου ύψους 31,8 δις Ευρώ, ενώ άλλα €15 δισεκ. θα αξιοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των μικρότερων τραπεζών και την κάλυψη ζημιών που θα προκύψουν. Έχει προβλεφθεί στη νομοθεσία ότι στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου, που θα γίνουν το πρώτο τρίμηνο του 2013 , εάν οι τράπεζες μπορέσουν να προσελκύσουν από ιδιωτικά κεφάλαια το 10% της συνολικής αυξήσεως μετοχικού κεφαλαίου, τα ιδιωτικά αυτά κεφάλαια θα έχουν πιθανά μία σειρά προνομίων, τα οποία θα εξηγήσω παρακάτω.  Εκκρεμεί όμως  ακόμα, η ανακοίνωση του τελικού πλαισίου ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.Με βάση ό,τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, το, προς έγκριση, πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης συμπεριλαμβάνει:

Πώς θα γίνει η ανακεφαλοποίηση των τραπεζών

Πρώτον, συμμετοχή των ιδιωτών μετόχων στην αύξηση κεφαλαίου στην ίδια τιμή και με τους ίδιους όρους που θα συμμετάσχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Το βασικό μειονέκτημα είναι ότι οι ιδιώτες μέτοχοι  θα κληθούν ν’ απορροφήσουν τμήμα των υφιστάμενων ζημιών των ελληνικών τραπεζών (αρνητική καθαρή θέση). Δεύτερον, για κάθε ιδιώτη μέτοχο που θα συμμετάσχει στην αύξηση κεφαλαίου θα του προσφέρονται κατά πάσα πιθανότητα 9 warrants, δηλαδή, θα έχει το δικαίωμα αλλά όχι την υποχρέωση, να αγοράσει στο μέλλον από το Ταμείο ολόκληρη τη συμμετοχή του Ταμείου στην τράπεζα, σε μία προκαθορισμένη τιμή αγοράς, το ύψος της οποίας δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη, αλλά αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ελκυστικότητα της επένδυσης. Τρίτον, ένα σημαντικό κομμάτι της αυξήσεως κεφαλαίου που μπορεί να φθάσει και το 35% των συνολικών κεφαλαιακών αναγκών, θα καλυφθεί με την έκδοση μετατρέψιμων ομολογιακών (CoCos), με όρους (διάρκεια, επιτόκιο) οι οποίοι θα καθοριστούν τις επόμενες εβδομάδες.  Η παραπάνω πρωτοβουλία υπό προϋποθέσεις είναι θετική για τους μετόχους διότι μειώνει το dilution των παλαιών ιδιωτών μετόχων στην επικείμενη αύξηση κεφαλαίου (η αύξηση γίνεται μικρότερη).Επιπροσθέτως, εξετάζονται δύο ακόμα πρωτοβουλίες οι οποίες, αν εφαρμοστούν, είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για τους ιδιώτες μετόχους.  α) Η ανταλλαγή μέσω του Ταμείου των υφισταμένων ομολόγων του Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών με ομόλογα EFSF στην τιμή 100, δηλαδή, χωρίς έκπτωση από την ονομαστική αξία.  Αυτό θα μειώνει τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών κατά 9 δις Ευρώ, θα βελτιώνει την καθαρή θέση των τραπεζών ισόποσα και θα μείωνε επίσης σημαντικά το dilution των σημερινών μετόχων.β) Συζητείται, επίσης, να αναγνωριστεί ως κεφάλαιο το αποθεματικό αναβαλλόμενου φόρου που προκύπτει, λόγω των ζημιών των τραπεζών από το PSI (deferred tax asset) με θετικές επίσης επιπτώσεις για τους μετόχους.Εκτιμώ ότι, η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα ολοκληρωθεί, πλήρως, στο τέλος του πρώτου 4μηνου ή 5μηνου του 2013, ενώ κάθε τράπεζα υποχρεούται να υποβάλει στο ΤΧΣ,   την Τράπεζα της Ελλάδος και την Τροϊκα λεπτομερές πλάνο αναδιάρθρωσης της τράπεζας με στόχο την επιστροφή της τράπεζας στη χρηματοοικονομική ευρωστία και την απεξάρτησή  της από την κρατική στήριξη τα επόμενα χρόνια. Να τονίσω ότι το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας οφείλει να πουλήσει όλα τα περιουσιακά του στοιχεία όχι αργότερα από την ολοκλήρωση μιας πενταετίας, άρα η ιδιωτικοποίηση των τραπεζών θα ολοκληρωθεί πριν την παρέλευση πενταετίας.Δημιουργία Ισχυρών Τραπεζικών Σχημάτων Η δεύτερη μεγάλη εξέλιξη στον τραπεζικό τομέα είναι η διαδικασία δημιουργίας ισχυρότερων τραπεζικών σχημάτων, μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών.  Επί της ουσίας, θα καταλήξουμε στην Ελλάδα με τρεις μεγάλους ομίλους, την Εθνική - μετά τη συγχώνευση με την Eurobank - , την Alpha και την Πειραιώς και όλες οι μικρότερες ελληνικές τράπεζες και η πλειοψηφία των ξένων τραπεζών διαφαίνεται ότι θα υποχρεωθούν, εκ των πραγμάτων, να συγχωνευθούν ή να απορροφηθούν από τους τρεις παραπάνω Ομίλους στο εγγύς μέλλον. Η δημιουργία μεγαλύτερων τραπεζικών σχημάτων στην Ελλάδα είναι μία αναγκαιότητα, διότι πρώτον δημιουργούνται σημαντικές συνέργειες, που τροφοδοτούν τη δημιουργία εσωτερικού πλεονάσματος κεφαλαίων (internal capital generation), με τα οποία οι τράπεζες θα επιταχύνουν την αποπληρωμή της κρατικής βοήθειας και δεύτερον, εκτιμάται ότι τα ισχυρότερα και μεγαλύτερα τραπεζικά σχήματα, θα έχουν ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου και θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν καλύτερα, πιθανές οικονομίες κλίμακος και σκοπού.  Συνοπτικά εκτιμούμε ότι, μέσω των συγχωνεύσεων επιταχύνεται η απαγκίστρωση των τραπεζών από τα επίσημα, κρατικά κεφάλαια καθώς και η απεξάρτησή τους από το Ευρωσύστημα και την ΕΚΤ για χρηματοδότηση (οφείλουμε σήμερα 130 δις Ευρώ). Στο πλαίσιο αυτό, οι μέτοχοι της Eurobank έλαβαν πριν δύο εβδομάδες, περίπου, μία προσφορά από την Εθνική Τράπεζα, να ανταλλάξουν τις μετοχές της Eurobank με μετοχές της Εθνικής Τράπεζας, με ποσοστά συμμετοχής των μετόχων στη νέα τράπεζα 25% Eurobank προς 75% Εθνική τράπεζα.Το Δ.Σ. της Eurobank μελετά και αξιολογεί την παραπάνω πρόταση σε θετικό κλίμα και θα λάβει τις αποφάσεις του περίπου στα μέσα Δεκεμβρίου.Η πιθανή αποδοχή της παραπάνω πρότασης από τους μετόχους της Eurobank δημιουργεί μία μεγάλη και ισχυρή τράπεζα, ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες της Ευρώπης,  με ενεργητικό κοντά στα 180 δις Ευρώ, 53.000 εργαζόμενους, με σημαντική παρουσία σε πολλές χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ηγετική παρουσία σε όλες τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα. Θα συνδυάζει την παράδοση με το δυναμισμό, την πελατοκεντρική προσέγγιση με την εμπιστοσύνη, το σύγχρονο προσανατολισμό με την ιστορία και τις αξίες της χώρας.Είμαι βέβαιος ότι η νέα Τράπεζα θα πρωταγωνιστήσει στην επανεκκίνηση  της ελληνικής οικονομίας, στη χρηματοδότηση των πελατών και στην έξοδο της Ελλάδας από την κρίση.  Στην Κύπρο, όπου η Eurobank διαθέτει μια ισχυρή, πελατοκεντρική, κερδοφόρα και δυναμική τράπεζα, η πιθανή μελλοντική συγχώνευσή της με την τοπική Εθνική Κύπρου, θα διευρύνει περαιτέρω τις δυνατότητες παροχής ολοκληρωμένων και σύγχρονων τραπεζικών υπηρεσιών στους εγχώριους και διεθνείς πελάτες.Η διαδικασία αποδοχής της πρότασης της Εθνικής Τράπεζας από τους μετόχους της Eurobank θα ολοκληρωθεί μέχρι τέλους του έτους και η Eurobank θα γίνει τότε θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας, αλλά θα εξακολουθεί να είναι εισηγμένη στο Χ.Α. με μετόχους μειοψηφίας.  Θα ακολουθήσει εν συνεχεία η συγχώνευση των δύο τραπεζών και θα χρειαστούν αρκετοί μήνες για την ολοκλήρωσή της .

Μακροοικονομική κατάσταση

Θα ήθελα, κλείνοντας, να αναφερθώ λίγο στη μακροοικονομική  κατάσταση στην Ελλάδα και να παραθέσω μία σειρά από συμπεράσματα που  μπορεί να είναι χρήσιμα και για  τον κυπριακό ελληνισμό, στις διαπραγματεύσεις που, ήδη, κάνει για τη σύναψη συμφωνίας  με την Τρόικα.Η κεντρική θέση της παρέμβασής μου είναι ότι , αν είχαμε ενεργήσει στην Ελλάδα με μεγαλύτερη ταχύτητα, διορατικότητα,   αποφασιστικότητα και αποελεσματικότητα βάσει ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου , θα είχαμε αποφύγει τα χειρότερα, θα είχαμε μειώσει το κόστους προσαρμογής.Πρώτον, η χώρα καθυστέρησε να αναγνωρίσει το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετώπιζε, ενώ τα μέτρα και οι πρωτοβουλίες που ελήφθησαν ήταν σε σοβαρή αναντιστοιχία με τις απαιτήσεις επίλυσης του προβλήματος και δεν έπεισαν ούτε τις αγορές ούτε τους εταίρους, τραυματίζοντας καίρια τη διεθνή μας αξιοπιστία.Δεύτερον, δεν διαμορφώσαμε ποτέ συλλογικά ένα ολοκληρωμένο και εμπεριστατωμένο εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας, το δικό μας σχέδιο που θα κινητοποιούσε και θα στράτευσε τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, με αποτέλεσμα να μην έχουμε την ευκαιρία να συνδιαμορφώνουμε με τους Ευρωπαίους εταίρους μας και το ΔΝΤ το δικό μας μέλλον.Τρίτον, αποτύχαμε να συνδυάσουμε στα δύο Μνημόνια τις αναγκαίες πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, με ουσιαστικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, διατήρηση της ρευστότητας στην αγορά και εμπροστοβαρείς μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, στο κράτος και στους θεσμούς και τις αγορές, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούσαμε το αναπόφευκτο κόστος προσαρμογής της οικονομίας.  Σημειώθηκαν σοβαρές υστερήσεις σε 4 κυρίως τομείς: Ιδιωτικοποιήσεις, φορολογική μεταρρύθμιση     και περιορισμό της φοροδιαφυγής , άνοιγμα των αγορών στον ανταγωνισμό και ανασυγκρότηση ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού κράτους.Αποτέλεσμα, η χώρα να βρίσκεται στον 5ο χρόνο ύφεσης (σχεδόν παγκόσμιο ρεκόρ), το ΑΕΠ να έχει μειωθεί σωρευτικά 19.4% την περίοδο 2007 – 2012 (και αναμένεται αρνητικό -4% το 2013), η ανεργία να καλπάζει κοντά στο 25% και η οικονομία να έχει εμπλακεί σε μια επικίνδυνη οικονομική και κοινωνική περιδίνηση και φαύλο κύκλο απαξίωσης.Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα, η πιο κρίσιμη πρόκληση της οικονομικής πολιτικής είναι να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν τη  χώρα  από μια 5ετία βαθειάς οικονομικής ύφεσης και ανεργίας, σε ένα αναπτυξιακό περιβάλλον προοπτικής, θετικών ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ και ευνοϊκών προσδοκιών.   Με δεδομένη τη δομή της ελληνικής οικονομίας και την υποχρέωση του Μνημονίου να περιορίσουμε την κατανάλωση, η μοναδική αναπτυξιακή διέξοδος είναι να διαμορφώσουμε μια παραγωγική βάση προσανατολισμένη στην ολόπλευρη ενίσχυση των επενδύσεων και της οικονομικής εξωστρέφειας. Χρειάζεται αμέσως να πνεύσει στην Ελλάδα ένας ισχυρός άνεμος οικονομικής ελευθερίας,  παραγωγικής δημιουργικότητας και αναβάθμισης των θεσμών, που θα «σαρώσει» τον οικονομικό και πολιτικό κρατισμό, την εσωστρέφεια και το αναποτελεσματικό και φαύλο κράτος. Αυτή πρέπει να είναι η κεντρική στόχευση του Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου. Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται μια βελτίωση του κλίματος στις αγορές αναφορικά με την Ελλάδα.  Αυτό οφείλεται , αφενός στη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στην προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας , που θα παρουσιάσει ο καθηγητής κύριος Γκίκας Χαρδούβελης, αφετέρου  στη φιλικότερη στάση των ευρωπαίων εταίρων μας. Οι τιμές των ομολόγων του Δημοσίου έχουν υπερδιπλασιαστεί και ο ημερήσιος τζίρος έχει προσεγγίσει και τα €400 εκατ., έναντι €10 – 20 εκατ. στο παρελθόν, οι διεθνείς διατραπεζικές συναλλαγές των ελληνικών τραπεζών έχουν αυξηθεί (π.χ. repos), τα διεθνή διατραπεζικά όρια συναλλαγών των ελληνικών τραπεζών έχουν διευρυνθεί (π.χ. swaps), οι καταθέσεις αυξάνονται με αργούς ρυθμούς, το Χρηματιστήριο ακολουθεί ανοδική τροχιά και το ενδιαφέρον ξένων θεσμικών επενδυτών, κυρίως, restructuring & real estate funds για τη χώρας έχει αυξηθεί σημαντικά. Έχουμε, ωστόσο, μπροστά μας ένα κρίσιμο δίμηνο.  •Να ψηφιστούν τα μέτρα στη Βουλή, χωρίς κλυδωνισμούς για το συνασπισμό των τριών κομμάτων, •να περάσουν τα μέτρα στην κοινωνία χωρίς ανατροπές και ατυχήματα και να πάρουμε τη δόση των €31.8 δισεκ. σε συνδυασμό με ένα ευρωπαϊκό πακέτο αφενός ευνοϊκών ρυθμίσεων και ελαφρύνσεων του δημόσιου χρέους και αφετέρου αναπτυξιακών χρηματοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.Αν συμβούν όλα τα παραπάνω, που αποτελεί το ευνοϊκό σενάριο, θα έχουμε μπει σε ένα δύσκολο αλλά ενάρετο δρόμο βραδείας, επίπονης επιστροφής στην ομαλότητα, που θα διαρκέσει χρόνια, με την οικονομία να βγαίνει από την ύφεση το 2014, θα έχουμε κερδίσει χρόνο για να συμμετάσχουμε ισότιμα στη θεσμική ανασυγκρότηση της Ευρωζώνης, που βρίσκεται σε εξέλιξη.