Eurobank: "Έξοδος από το ευρώ οδηγεί σε αχαρτογράφητα νερά"

Η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank EFG εξέδωσε σήμερα - Πέμπτη το δέκατο όγδοο τεύχος της τριμηνιαίας της έκδοσης «Global Economic & Market Outlook». Σκοπός του είναι η ανάλυση της κατάστασης και των προοπτικών της διεθνούς οικονομίας και των αγορών. 

Συγγραφείς της μελέτης είναι ο Σύμβουλος Οικονομικών Μελετών της Eurobank και Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος και οι Οικονομικοί Αναλυτές Όλγα Κοσμά, Μαρία Πρανδέκα και Βασίλης Ζάρκος.

Η βελτίωση του παγκόσμιου οικονομικού κλίματος το δεύτερο εξάμηνο του 2012 λόγω της αναμενόμενης υποχώρησης των εντάσεων στην Ευρωζώνη, εκτιμούμε ότι θα επιτρέψει στην παγκόσμια οικονομία να αναπτυχθεί με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο. Ωστόσο, η αβεβαιότητα από τη συνεχιζόμενη κρίση χρέους θα συνεχίζει να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα. Στις αναπτυγμένες οικονομίες, η απομόχλευση του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα καθώς και το αδύναμο τραπεζικό σύστημα περιορίζει την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Οι αναδυόμενες οικονομίες θα συνεχίσουν να επηρεάζονται αρνητικά από την μειωμένη παγκόσμια ζήτηση και τις περιορισμένες κεφαλαιακές εισροές. 

Ο ρυθμός ανάπτυξης στις ΗΠΑ επιβραδύνθηκε κατά το πρώτο ήμισυ του 2012, ως αποτέλεσμα της μείωσης της συνεισφοράς των ιδιωτικών επενδύσεων και των αποθεμάτων στην οικονομική δραστηριότητα. Εκτιμούμε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας για το 2012 θα είναι χαμηλότερος από το δυνητικό ρυθμό (γύρω στο 2% από 1,7% το 2011), δεδομένου ότι η ασθενής αύξηση της απασχόλησης αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά το προσωπικό εισόδημα και, κατ’ επέκταση, την κατανάλωση των νοικοκυριών κατά τους επόμενους μήνες. Η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη αποτελούν τους δύο βασικούς παράγοντες αβεβαιότητας για τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας. 

Ύστερα από μια σύντομη περίοδο ανακούφισης λόγω των έκτακτων μέτρων παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ, η ανησυχία των αγορών για τη διατηρησιμότητα του δημόσιου χρέους των χωρών της Ευρωζώνης επέστρεψε, ενώ η αβεβαιότητα για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη εντάθηκε μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Λόγω της ραγδαίας επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος, αναμένουμε η οικονομία της ευρωζώνης να συρρικνωθεί το δεύτερο τρίμηνο το 2012 και να ανακάμψει σταδιακά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, με την προϋπόθεση ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα λάβουν μέτρα ώστε να περιοριστούν οι ανησυχίες για την κρίση χρέους. Το διεθνές εμπόριο αναμένεται να είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης. Ωστόσο, η ανάπτυξη κατά πάσα πιθανότητα θα είναι ισχνή λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης και άνιση, με τη Γερμανία να αποτελεί την ατμομηχανή της οικονομικής δραστηριότητας. Συνολικά, προβλέπουμε η οικονομία της ευρωζώνης να βρεθεί σε διπλή ύφεση το 2012, συρρικνωμένη κατά 0,3%. 

Η αβεβαιότητα για την ικανότητα της Ελλάδας να παραμείνει στην ζώνη του ευρώ αναζωπυρώθηκε ύστερα από την ενίσχυση πολιτικών δυνάμεων στις εκλογές του Μαΐου που αντιτίθενται στην εφαρμογή του μνημονίου. Θεωρούμε πως η παραμονή της Ελλάδας στην νομισματική ένωση είναι προς όφελος τόσο της ίδιας της χώρας όσο και της Ευρωζώνης, ενώ ενδεχόμενη αποχώρηση από τη νομισματική ένωση θα οδηγούσε τη χώρα σε αχαρτογράφητα νερά. Η επιστροφή σε ένα εθνικό νόμισμα δε θα έλυνε τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, των οποίων η αντιμετώπιση θα εξακολουθούσε να απαιτεί επίπονες διαρθρωτικές αλλαγές σε ένα δυσμενέστερο οικονομικό περιβάλλον. Από την άλλη, η αποχώρηση της Ελλάδας δεν θα επέλυνε το πρόβλημα της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, καθώς η τελευταία έχει ανάγκη από ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης. 

Η δημοσιονομική προσαρμογή και οι διαρθρωτικές αλλαγές μπορούν να αυξήσουν το δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ενώ βραχυπρόθεσμα συρρικνώνουν την οικονομική δραστηριότητα. Κατά συνέπεια, η επιμονή στην αυστηρή δημοσιονομική εξυγίανση φαίνεται πως επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς οδηγεί τις οικονομίες των υπερχρεωμένων χωρών σε βαθειά ύφεση, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνονται οι δημοσιονομικοί στόχοι. Για τον λόγο αυτό, θεωρούμε ενδεδειγμένη μια πιο ισορροπημένη πολιτική προσαρμογής που να περιέχει πρωτοβουλίες για άμεση ανάπτυξη. Τα αναπτυξιακά σχέδια για έργα υποδομής χρειάζεται να χρηματοδοτηθούν από τις κεντρικές χώρες της Ευρωζώνης. Επιπλέον, οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες μπορούν να καταστήσουν πιο εφικτές τις διαρθρωτικές αλλαγές τόσο από πολιτική όσο και από κοινωνική σκοπιά. 

(α) Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία θεωρούμε ότι προέρχεται από μια πιθανή έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ και από μια ενδεχόμενη αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών να αποτρέψουν την επιδείνωση της κρίσης. Εκτός από εξωτερική βοήθεια προς τις τράπεζές της, η Ισπανία είναι πιθανόν να χρειαστεί ένα πακέτο διάσωσης και για το δημόσιο χρέος της. Η Ιταλία κινδυνεύει επίσης από απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Ένα πακέτο διάσωσης για κάθε μια από τις δύο χώρες θα δοκίμαζε τα όρια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. 

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χρειάζεται να κάνουν γενναία βήματα προς την οριστική επίλυση της κρίσης χρέους. Κατά την γνώμη μας, μια μόνιμη λύση της κρίσης που θα εξαλείψει τις αμφιβολίες των αγορών για την βιωσιμότητα του ευρώ εμπεριέχει κάποια μορφή δημοσιονομικής και τραπεζικής ενοποίησης. Ωστόσο, αυξημένη δημοσιονομική αλληλεγγύη προϋποθέτει ενισχυμένη οικονομική διακυβέρνηση, την οποία ζητούν οι πιστώτριες χώρες έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική πειθαρχία. Από την άλλη, αυξημένη οικονομική διακυβέρνηση σημαίνει απώλεια μέρους της εθνικής κυριαρχίας. Κατά συνέπεια, μια λύση στην ευρωπαϊκή κρίση χρειάζεται ένα συμβιβασμό μεταξύ των χωρών του κέντρου και των χωρών της περιφέρειας. Σε ένα θετικό σενάριο, η εξάπλωση της κρίσης σε μια οικονομία του μεγέθους της Ισπανίας θα μπορούσε να επισπεύσει την λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, δεδομένου των αργών ευρωπαϊκών πολιτικών διαδικασιών, θεωρούμε πως τέτοιος συμβιβασμός απαιτεί αρκετό χρόνο για να επιτευχθεί. 

(β) Κρίση χρέους στις ΗΠΑ. Στο τέλος του 2012 τίθενται σε ισχύ ορισμένα δημοσιονομικά μέτρα (αυξήσεις στη φορολογία λόγω λήξης φοροαπαλλαγών και μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες) που ξεπερνούν τα $600 δισ, δηλαδή πάνω από 4% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εάν το Κογκρέσο δεν εγκρίνει νέα νομοθεσία μέχρι το τέλος του έτους έτσι ώστε να παρατείνει κάποιες φοροαπαλλαγές για το 2013, τότε η απότομη αύξηση της φορολογίας και η μείωση των δημοσίων δαπανών κατά το πρώτο ήμισυ του 2013 θα μπορούσε να προκαλέσει βαθειά ύφεση στην οικονομία των ΗΠΑ, με αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και τις αγορές. Πιστεύουμε ότι το Κογκρέσο θα επεκτείνει ορισμένα από τα δημοσιονομικά μέτρα που λήγουν έτσι ώστε να αποφευχθεί μια ύφεση. Η δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να αφαιρέσει τουλάχιστον 1 ποσοστιαία μονάδα από το ρυθμό ανάπτυξης στις ΗΠΑ για το 2013.