Επιχείρηση "Έλληνες, αδειάστε μας τη γωνιά και συμμαζευθείτε!"

Οι επιπτώσεις της δημοσιονομικής κρίσης για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αποτυπώθηκαν μέχρι στιγμής κυρίως σις ασφυκτικές πιέσεις που δέχονται οι τράπεζες για την άντληση ρευστότητας και την επάρκεια κεφαλαίων.

Το πρόβλημα αυτό, ωστόσο, δεν περιορίζεται στην αδυναμία χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας. Αφορά παράλληλα και τη δυνατότητα των ελληνικών τραπεζών να στηρίξουν  τις επενδύσεις τους στο εξωτερικό, επενδύσεις που ξεκίνησαν την προηγούμενη δεκαετία και έκαννα τις ελληνικές τράπεζες ισχυρούς περιφερειακούς πάικτες με σημαντική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή.

Επιτυχημένη παρουσία

Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2011,  οι διεθνείς δραστηριότητες των τεσσάρων μεγάλων ελληνικών τραπεζών (Εθνική, Eurobank, Alpha, Πειραιώς) απαριθμούσαν περισσότερα από 3000 καταστήματα, ή 2500 αν εξαιρεθεί η θυγατρική της Εθνικής τουρκική Finansbank λόγω του μεγάλου μεγέθους της. Από το δίκτυο αυτό, η Eurobank διαθέτει 780 καταστήματα (εξαιρουμένου του δικτύου της Πολωνίας μετά τη συμφωνία πώλησης της Polbank στην αυστριακή Raiffeisen),  η Εθνική με 682 (συν άλλα 502 καταστήματα της Finansbank), η Alpha με 559 και η Πειραιώς με 512.

Το σύνολο των χορηγήσεων των τεσσάρων τραπεζών στις διεθνείς δραστηριότητές τους ξεπερνούσε τα 51 δισ. ευρώ, ή τα 37 δισ. ευρώ αν δεν συνυπολογιστεί η Finansbank. Η Eurobank και η Alpha είχαν χορηγήσεις από περίπου 10 δισ. ευρώ η καθεμία και η Πειραιώς με την Εθνική από περίπου 8 δισ. ευρώ (συν 14 δισ. ευρώ για την Εθνική με την Finansbank).

Στο ίδιο τρίμηνο η συμβολή των διεθνών δραστηριοτήτων στην κερδοφορία ήταν σημαντική για όλες τις τράπεζες με την εξαίρεση της Alpha. Ο λόγος των δανείων προς καταθέσεις ήταν από 117% για την Eurobank έως 155% για την Alpha, που θεωρείται φυσιολογικός και εντός της διεθνούς πρακτικής να χρηματοδοτείται η επέκταση σε ξένες αναδυόμενες οικονομίες μέσω των διεθνών κεφαλαιαγορών, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο της επέκτασης. Το συνολικό έλλειμμα καταθέσεων σε σχέση με τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί φτάνει τα 13 δισ. ευρώ για τις τέσσερις ελληνικές τράπεζες (1,5 δισ. ευρώ για την Eurobank, 2,3 δισ. ευρώ για την Πειραιώς, 3,6 δισ. ευρώ για την Alpha και 5,7 δισ. ευρώ για την Εθνική).

Πλέον όλες έχουν στραφεί στην αυτόνομη προσέλκυση κεφαλαίων από τις θυγατρικές τους τόσο λόγω των δυσκολιών στην Ελλάδα όσο και λόγω της ωρίμανσης των θυγατρικών τους που είναι σε θέση να δανειοδοτούνται αυτόνομα.

Σε ορισμένες χώρες των Βαλκανίων, οι θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών ελέγχουν γύρω στο 25% των αγορών αυτών, οι οποίες θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την τρέχουσα περίοδο που η ελληνική οικονομία βυθίζεται στην ύφεση, εκείνες ανακάμπτουν και έχουν μπροστά τους θετικές προοπτικές ανάπτυξης.

Σε αγορές με σημαντικό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης, η ανάπτυξη των τραπεζών και η βελτίωση των μεριδίων αγοράς, απαιτεί κεφάλαια και επαρκή ρευστότητα που αυτή τη στιγμή οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να διαθέσουν και κατά συνέπεια τις υποχρεώνει σε αναδιάταξη δυνάμεων και αλλαγή της στρατηγικής.

Αυτό σημαίνει πως η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος ξεκινά από το δίκτυο του εξωτερικού.  Η κρίση στην Ελλάδα και οι επιπτώσεις της στο τραπεζικό σύστημα, διευκολύνει τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό να «χτυπήσει» τις ελληνικές επενδύσεις σε καλή τιμή και παρέχει στις ελληνικές τράπεζες την ευκαιρία να αντλήσουν κεφάλαια και ρευστότητα μέσω της πώλησης θυγατρικών τους.

Οι πρώτες ανακοινώσεις

H Eurobank ανακοίνωσε την προηγούμενη Πέμπτη ότι βρίσκεται σε αρχικές συζητήσεις για τη διάθεση του πλειοψηφικού μεριδίου της στην τοπική θυγατρική της στην Τουρκία, Eurobank Tekfen.

Όπως επεσήμανε στην ανακοίνωσή της η τράπεζα, «στις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες, η κίνηση αυτή στην Τουρκία θα επιτρέψει την ανακατανομή πόρων για την ανάπτυξη και ενίσχυση των υφιστάμενων διεθνών δραστηριοτήτων της σε χώρες όπου κατέχει σημαντική παρουσία και παράλληλα θα ενισχύσει περαιτέρω τη ρευστότητα και την κεφαλαιακή της θέση». Υπενθυμίζεται ότι η Eurobank  έχει ήδη διαθέσει πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της θυγατρικής της στην Πολωνία, Polbank, έναντι 490 εκατ. ευρώ τους προηγούμενους μήνες.

Λίγες ώρες αργότερα  η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσε οτι βρίσκεται  σε συζητήσεις με την Standard Chartered PLC για την πώληση της θυγατρικής της στην Αίγυπτο Piraeus Bank Egypt.

Οι παραπάνω κινήσεις επιβεβαιώνουν πως η αναδιάταξη έχει ξεκινήσει και επιβάλλεται για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των ελληνικών ομίλων, όπως αποδείχθηκε και από τα αποτελέσματα των stress tests.

Η στρατηγική της ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών στο εξωτερικό, αποτελεί άλλωστε επιταγή και της Τρόικας, όπως άλλωστε και οι παραινέσεις της προς το ελληνικό σύστημα να επιταχύνει τις κινήσεις αναδιάρθρωσης και στο εσωτερικό. Την ίδια «συμβουλή» έχει επαναλάβει αρκετές φορές μέχρι τώρα τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και η κυβέρνηση, προφανώς και υπό την πίεση των εταίρων μας. Η ένταση των πιέσεων μάλιστα που ασκούνται προς αυτή την κατεύθυνση δεν μπορεί να είναι τελείως ανεξάρτητη από τις προθέσεις των αυστριακών ή των άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών που μπορούν να επωφεληθούν ώστε να επιτύχουν -φθηνότερα σήμερα- την είσοδό τους σε αγορές που θεωρούσαν φυσική συνέχεια των δικών τους, όπως για παράδειγμα οι Αυστριακοί στις αγορές της κεντρικής Ευρώπης.

Μια τέτοια εξέλιξη επίσης, υποβοηθείται και από τις αρχές των τοπικών αγορών που λόγω της βαθειάς κρίσης, θεωρούν σήμερα ο,τιδήποτε ελληνικό «τοξικό» και άρα προτιμούν να απαλλαγούν στην παρούσα φάση από την ελληνική παρουσία.

Ολοι οι παραπάνω λόγοι, οδηγούν σε συρρίκνωση της επιτυχημένης πράγματι ελληνικής παρουσίας στο εξωτερικό αφενός και αφετέρου, η συνεχώς αυξανόμενη πίεση, όπως καταδείχθηκε και από τα stress tests, επιταχύνει τις εξελίξεις στο εσωτερικό με συγχωνεύσεις που όπως όλα δείχνουν θα έχουν τον χαρακτήρα του επείγοντος.