Ν. Γιοβανίδης, γραφίστας, θεολόγος και baywatcher

Φανταστείτε μια επιχείρηση όπου οι προσλήψεις γίνονται με κριτήριο τις τεχνικές της κολύμβησης. Οπου ακόμα και ο οικονομικός διευθυντής έχει δίπλωμα ναυαγοσώστη και το dress code επιβάλλει σορτς και αθλητικά φανελάκια. Μια επιχείρηση όπου καλλίγραμμες νεαρές και γυμνασμένοι νεαροί προσφέρουν καφέ στους επισκέπτες, απαντούν στα τηλέφωνα και είναι εκπαιδευμένοι να δαμάζουν τα κύματα και να προσφέρουν το φιλί της ζωής…

Οσο και αν η εικόνα παραπέμπει σε virtual reality, η ασυνήθιστη αυτή εταιρεία δεν βρίσκεται σε κάποια από τις ειδυλλιακές παραλίες της Καραϊβικής. Τα γραφεία της στεγάζονται στην πλατεία Δαβάκη στην Καλλιθέα και το προσωπικό της (περίπου 300 άτομα) είναι διασκορπισμένο σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, έχοντας ως αποστολή την πρόληψη και την αντιμετώπιση των θαλάσσιων ατυχημάτων.

Πρόκειται για τη Ελληνική Ναυαγοσωστική Ακαδημία (ΕΝΑΚ), το μεγαλύτερο εκπαιδευτικό κέντρο εκμάθησης κολύμβησης στην Ελλάδα, που τα τελευταία 12 χρόνια έχει μετατραπεί σε φυτώριο εκατοντάδων «θαλασσόλυκων» και δεκάδων ναυαγοσωστών.

«Γέννημα» ενός 37χρονου επιχειρηματία από τον Πειραιά, ο οποίος σπούδασε γραφίστας, πέρασε από τους πρώτους στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης και πριν από λίγους μήνες βρέθηκε στα extension schools του Χάρβαρντ για να παρακολουθήσει μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης. Ο κ. Νίκος Γιοβανίδης δεν είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Μεγαλωμένος στη θάλασσα και εκπαιδευμένος στις τεχνικές της ναυαγοσωστικής στο εξωτερικό, ο ιδρυτής της ΕΝΑΚ θα εγκαταλείψει το όνειρο του πατέρα του να γίνει γιατρός και θα κάνει επάγγελμα ένα χόμπι που κάθε χρόνο σώζει δεκάδες ζωές.

«Είμαι νερό και τέχνη»

Η γνωριμία του με τον κ. Λουκά Μπισταράκη, ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της ναυαγοσωστικής, και η αγάπη του για την ιστιοπλοΐα θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του και θα τον «δέσουν» με τη θάλασσα. Οι ανησυχίες του όμως είναι πολύ μεγαλύτερες από τις τεχνικές πρόληψης και διάσωσης και καθώς το επάγγελμα του ναυαγοσώστη είναι εποχικό ο κ. Γιοβανίδης θα βρει τρόπο να γεμίσει με πολλά ενδιαφέροντα τον ελεύθερο χρόνο του.

«Είμαι νερό και τέχνη», λέει χαμογελώντας για τον εαυτό του και εξηγεί ότι στη γραφιστική ανακάλυψε την ιστορία της τέχνης και τη φωτογραφία (στη συλλογή του υπάρχουν 70.000 φωτογραφίες από τη νησιωτική Ελλάδα και το εξωτερικό) και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης τη βυζαντινή τέχνη, την οποία συνεχίζει να εξερευνά ακόμα και σήμερα στις σχολές του Χάρβαρντ.

Σε ηλικία 25 ετών αποφασίζει να ανοίξει την ΕΝΑΚ, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί μαθήματα στη Θεολογική Σχολή. Το 2000 θα γνωρίσει στην Ακαδημία τη σύζυγό του Τζένη Κατσαρού, επίσης ναυαγοσώστρια, με την οποία πριν από λίγους μήνες απέκτησαν το πρώτο τους παιδί.  

Εσωσε τον φίλο του όταν ήταν πιτσιρικάς

Προικισμένος με το χάρισμα της επικοινωνίας, θρησκευόμενος αλλά όχι θρησκόληπτος και ταξιδεμένος ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες ελληνικές βραχονησίδες, ο businessman του νερού είναι ο Ελληνας που έκανε πραγματικότητα στη χώρα μας τη μαγεία του «Baywatch». «Η τηλεοπτική σειρά μάς βοήθησε να κάνουμε το επάγγελμα γνωστό και να το αναπτύξουμε. Πρόκειται για ένα λειτούργημα, αλλά ελάχιστοι αναγνωρίζουν την προσφορά του», λέει ο κ. Γιοβανίδης και προσθέτει ότι, ενώ οι σχολές είναι αναγνωρισμένες από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, το υπουργείο Απασχόλησης εντάσσει τους ναυαγοσώστες στους ανειδίκευτους εργάτες.

Ακροβατώντας ανάμεσα στα κύματα, στη γνώση και στη φιλοσοφία, ο ιδρυτής της Ακαδημίας Ναυαγοσωστών είναι από εκείνους που γνωρίζουν καλά πώς να κολυμπά κάποιος στα βαθιά νερά και πώς είναι να ξαναδίνεις ζωή σε περισσότερους από 220 συνανθρώπους μας.

Την πρώτη του διάσωση την έκανε πριν από 20 χρόνια και δεν θα την ξεχάσει ποτέ. Ηταν μικρό παιδί, στους ναυτοπροσκόπους, όταν ένας φίλος του έχασε την ισορροπία του και έπεσε στη θάλασσα. Ο μικρός Νίκος βούτηξε στο νερό και τον έσωσε. Ηταν μια συγκλονιστική εμπειρία που θα μείνει βαθιά χαραγμένη στο μυαλό του.

600 πύργοι περιμένουν τον ναυαγοσώστη τους

Σε μια χώρα όπου η ακτογραμμή καλύπτει μήκος 16.000 χιλιομέτρων, από τα οποία τα 3.000 χιλιόμετρα είναι παραλίες, το θλιβερό ρεκόρ που καταγράφει η Ελλάδα σε θαλάσσιους πνιγμούς αποδεικνύει ότι τα μέτρα πρόληψης δεν επαρκούν.

Η χώρα μας κατατάσσεται πρώτη πανευρωπαϊκά και δεύτερη διεθνώς σε κρούσματα πνιγμών (πρώτη είναι η Ιαπωνία), αφού υπολογίζεται ότι το 60% των Ελλήνων δεν γνωρίζει να κολυμπά.

Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος για τον οποίο την τελευταία διετία τα κρούσματα πνιγμών αυξήθηκαν κατά 45%, ενώ φέτος από τις αρχές του καλοκαιριού θρηνούμε, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, 112 θύματα. Στην πλειονότητά τους είναι ηλικιωμένοι (70-80 ετών), που αψηφούν τους κινδύνους της θάλασσας, αλλά και μικρά παιδιά (κάτω των 12 ετών), που ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου.

«Με την ίδια ευκολία που ο κόσμος χάνει τη ζωή του στους δρόμους από τροχαία δυστυχήματα πνίγεται, γιατί δεν γνωρίζει να κολυμπά και δεν τηρεί τους κανόνες ασφαλείας που απαιτεί η έκθεση στη θάλασσα. Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα που δίνει στη χώρα μας άλλη μία αρνητική πρωτιά. Πρώτη στα τροχαία, δεύτεροι στους πνιγμούς», αναφέρει ο κ. Γιοβανίδης και υπογραμμίζει τις ευθύνες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θεωρεί πρόσθετο έξοδο την πρόσληψη επαγγελματιών ναυαγοσωστών, «παρά το γεγονός ότι η ασφάλεια στις παραλίες προάγει και αναπτύσσει τον τοπικό τουρισμό και αποτελεί δείγμα ποιότητας του τουριστικού μας προϊόντος».

Η αλήθεια φυσικά βρίσκεται κάπου στη μέση. Με τα ταμεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία έχει την ευθύνη της ναυαγοσωστικής κάλυψης στις παραλίες, να είναι άδεια, ο μισθός αλλά και η συντήρηση μιας μονάδας πρόληψης και διάσωσης φαντάζουν περιττά. Υπάρχουν πολυσύχναστες  παραλίες στην Αττική, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα, όπου οι ναυαγοσώστες είναι είδος προς εξαφάνιση. Οχι μόνο λόγω της αδυναμίας των δημάρχων να καλύψουν το κόστος, αλλά και λόγω της περιορισμένης προσφοράς από τους επαγγελματίες του είδους.

«Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν περίπου 600 πύργοι ναυαγοσωστών κενοί από δήμους, που θα ήθελαν να φιλοξενήσουν αντίστοιχες υποδομές, αλλά δεν υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό για να τις στελεχώσει», αναφέρει ο κ. Γιοβανίδης, ο οποίος υποστηρίζει ότι η νεολαία προτιμά τις ξένοιαστες καλοκαιρινές διακοπές ή απασχολείται σε άλλα εποχικά επαγγέλματα. Σήμερα ο μισθός ενός ναυαγοσώστη ξεκινά από τα 1.200 ευρώ και στο πακέτο περιλαμβάνεται δωρεάν διανομή και σίτιση. Παρ’ όλα αυτά, όλο και πιο λίγοι είναι εκείνη που ενδιαφέρονται να πιάσουν τη… σανίδα. Οσο για τις ωραίες γυναίκες, ο κ. Γιοβανίδης υποστηρίζει ότι δεν μένουν στον χώρο παραπάνω από δύο - τρία χρόνια. Οι περισσότερες είναι φοιτήτριες, γι’ αυτό και όταν τελειώνουν τις σπουδές τους εγκαταλείπουν το σπορ για να ασχοληθούν με ένα πιο σταθερό επάγγελμα.  

Τα γκαρσόνια και η Πάμελα Αντερσον

Από το 2000, οπότε η νομοθεσία επιβάλλει ναυαγοσωστική κάλυψη σε παραλίες με πάνω από 500 επισκέπτες, το επάγγελμα του ναυαγοσώστη άρχισε να αναπτύσσεται δυναμικά, με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν στην ελληνική αγορά 17 σχολές εκπαίδευσης. Η εικόνα της εκρηκτικής ξανθιάς του «Baywatch» Πάμελα Αντερσον, η οποία έκανε πολλούς να «σκηνοθετήσουν» τον πνιγμό τους, χάρισε στο επάγγελμα ένα εντυπωσιακό περιτύλιγμα με απαραίτητο συστατικό το ακαταμάχητο σεξ απίλ.

Μέχρι το 2000 το θεσμικό πλαίσιο υποχρέωνε με νόμο του 1973 την ύπαρξη επόπτη ασφαλείας μόνο σε κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες) και έτσι οι επαγγελματίες ναυαγοσώστες ήταν ελάχιστοι και ως επί το πλείστον υπάλληλοι ξενοδοχείων, η βασική δουλειά των οποίων ήταν γκαρσόνια ή μπάρμαν.

Η εικόνα αυτή θα αλλάξει όσο οι απαιτήσεις θα μεγαλώσουν και το επάγγελμα -αν και εποχικό- θα αποκτήσει (πάντα χάρη και στην τηλεοπτική σαπουνόπερα) πιο επαγγελματική διάσταση, στην οποία όμως ενδίδουν όλο και λιγότερα Ελληνόπουλα. «Οσοι αποφασίζουν να μάθουν να κολυμπούν βλέπουν την Ακαδημία ως ένα εξτρίμ  σπορ και ως μια ευκαιρία να ζήσουν κάποιες πιο έντονες στιγμές. Μόνο το 10% όσων αποφοιτούν από τη σχολή θέλουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του ναυαγοσώστη», λέει ο ιδρυτής της ΕΝΑΚ, που εκτός από υπηρεσίες εκπαίδευσης δραστηριοποιείται στο εμπόριο ειδών διάσωσης (ναυγοσωστικός εξοπλισμός, σωσίβια, σκάφη, πύργοι κ.ά.) με πελάτες δήμους και ξενοδοχεία. Τελευταία μάλιστα έχει επεκταθεί και σε εργολαβίες συντήρησης και λειτουργίας παραλιών.