Ο Σπάικ Λι κάνει το σωστό με την «Παρείσφρηση»

Χωρίς να τον πάρει κανείς χαμπάρι. Και χωρίς κανείς να τον σκοτώσει! Η ιστορία του Στόλγουορθ αποτέλεσε την τέλεια ευκαιρία για τον Λι για να υπογραμμίσει τα αγαπημένα του ζητήματα: τον ρατσισμό και την προκατάληψη, τις φυλετικές διακρίσεις και τις διακρίσεις φύλου, την ιστορία του μαύρου κινήματος και την αντιπαράθεσή του με τις δυνάμεις εξουσίας. Η ταινία διατηρεί όλη την πολεμική και πολεμόχαρη διάθεση του Αμερικανού, αλλά και όλη την παιχνιδιάρικη τόλμη του. Το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής που κέρδισε στις Κάνες του άξιζε και με το παραπάνω. Με αφορμή την ταινία έδωσε πριν λίγο καιρό συνέντευξη στο περιοδικό Rolling Stone, απ’ όπου σας μεταφέρουμε μερικά από τα πολλά ωραία που λέει με το μοναδικό του τρόπο, ανάμεσά τους και για το πως βρήκε ένα κορυφαίο άγνωστο κομμάτι του Prince που ακούγεται σε μια καίρια σκηνή.

Ο Ρον Στόλγουορθ ήταν ο πρώτος μαύρος αστυνομικός του αστυνομικού τμήματος του Κολοράντο Σπρινγκς και ο πρώτος, όπως λέει ο Λι, που πήγε ως μυστικός πράκτορας στην ΚΚΚ. Στην ουσία συνεργάστηκε με έναν λευκό συνάδελφό του: ο Στόλγουορθ ανέλαβε την τηλεφωνική επικοινωνία και ο Εβραίος (!) Φλιπ Ζίμερμαν χειριζόταν τις δια ζώσης συναντήσεις. Η ιδέα για την ταινία όμως δεν ήταν εξαρχής του Λι. Ο Τζόρνταν Πιλ («Get Out») και οι συμπαραγωγοί του είχαν αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου και τον προσέγγισαν. «Ένιωθαν ότι χρειαζόταν “χαρακτήρα”. Αυτό έβαλα εγώ. Είμαι ευγνώμων για την ευκαιρία γιατί δεν είχα ακούσει ποτέ για τον Στόλγουορθ. Δεν ήξερα την ιστορία του. Ο κόσμος λέει ότι είναι πολύ τρελό για να είναι αληθινό. Αυτό είναι που το κάνει τόσο τρομερή ιστορία».

Κοιτώντας στο παρελθόν, ο Λι αδράττει την ευκαιρία για να σχολιάσει τη σημερινή κατάσταση στην Αμερική. «Απλά είπαμε την αλήθεια για την εξουσία. Ξέρεις. Έπρεπε να είναι εποχής που σχολιάζει όμως όσα συμβαίνουν σήμερα με αυτόν τον τύπο στο Λευκό Οίκο. Η όλη φάση με [τους παίκτες του NFL] και τον εθνικό ύμνο, το χτίσιμο του τείχους, το «Οι Μεξικάνοι είναι βιαστές», είναι όλο τρελό. «Επικίνδυνα χρόνια» [αναφέρεται στην ταινία «The Year of Living Dangerously» του Πίτερ Γουίαρ με τον Μελ Γκίμπσον] - σ’ αυτά βρισκόμαστε».

Τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά ο Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον – γιος του φοβερού και τρομερού Ντενζέλ, με τον οποίο ο Λι έχει συνεργαστεί σε τέσσερις ταινίες («Malcolm X», «Inside Man», «He Got Game», «Mo’ Better Blues»). «Ο Τζον Ντέιβιντ είναι καταπληκτικός στην ταινία», λέει ο Λι. «Υπάρχει λόγος για τη φράση «το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει». Είναι ο πρωτότοκος γιος του Ντενζέλ. Αυτό είναι ένα μεγάλο, μεγάλο φορτίο. Αλλά έχει τη δική του προσωπικότητα. Έχουμε και το δικό μας παρελθόν. Η πρώτη του ταινία ήταν ο «Malcolm X». Στο τέλος της ταινίας, όταν τα παιδιά λένε «Το όνομά μου είναι Malcolm X!», είναι ένα από τα παιδιά. Ήταν έξι περίπου χρονών».

Παραδίδοντάς του το βραβείο στις Κάνες, η Κέιτ Μπλάνσετ ανέφερε πως η ταινία αφορά μια κατεξοχήν αμερικανική κρίση. «Ναι, αλλά κοίτα τι γίνεται», σημειώνει ο Λι. «Πιστεύω πως είναι φοβερή ηθοποιός. Της είπα ότι θέλω να δουλέψω μαζί της μετά το φεστιβάλ. Αυτό που πιστεύω ότι της ξέφυγε, όπως ξέφυγε και σε άλλες κριτικές επιτροπές – και δεν το λέω αυτό επειδή δεν κέρδισα το Χρυσό Φοίνικα – είναι ότι η ταινία δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ. Αυτό συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη: Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, η άνοδος των νέο-Ναζί στη Γερμανία. Θέλω ο κόσμος να το καταλάβει αυτό. Η άνοδος των ακροδεξιών φασιστικών ομάδων δεν είναι μόνο αμερικανικό φαινόμενο. Θέλω παρ’ όλ’ αυτά όμως να δουλέψω μαζί σου Κέιτ! Μη μου θυμώσεις!»

Χωρίς να κάνουμε σπόιλερ, η ταινία χρησιμοποιεί εικόνες από την επίθεση στο Σάρλοτσβιλ, όπου ένας λευκός τρομοκράτης έπεσε με το αμάξι του πάνω σε πλήθος που διαδήλωνε ειρηνικά απέναντι σε μια συγκέντρωση νεο-ναζί, σκοτώνοντας τελικά την 32χρονη Χέδερ Χάιερ. «Αρχίσαμε τα γυρίσματα τον Σεπτέμβριο. Όταν συνέβη η επίθεση στο Σάρλοτσβιλ ήξερα αμέσως ότι θα την έβαζα στο τέλος της ταινίας. Έπρεπε πρώτα να ζητήσω άδεια από τη Σούζαν Μπρο, μητέρα της Χέδερ Χάιερ. Μιλάμε για μια γυναίκα που η κόρη της δολοφονήθηκε σε αμερικανική τρομοκρατική επίθεση – ντόπια, μηλόπιτα, χοτ-ντογκ, μπέιζμπολ Αμερικάνα. Η κυρία Μπρο δεν έχει πια την κόρη της γιατί ένας Αμερικανός τρομοκράτης οδήγησε αυτό το αμάξι στον συνωστισμένο δρόμο. Ακόμα κι όταν οι θεατές γνωρίζουν τι πρόκειται να ακολουθήσει, όταν το βλέπουν είναι πολύ, πολύ σιωπηλοί. Κάθονται και ακούνε τον Prince να τραγουδάει το «Mary don’t you weep».

Ποια είναι η ιστορία με το κομμάτι του Prince; «Ήξερα ότι χρειαζόμασταν ένα τραγούδι για τους τίτλους τέλους. Ο Τρόι Κάρτερ, στέλεχος στο Spotify (και σύμβουλος για τη διαχείριση της περιουσίας του Prince) ήρθε σε μια πριβέ προβολή και μου είπε μετά: «Σπάικ, έχω το τραγούδι». Το είχε ηχογραφήσει ο Prince σε κασέτα στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Δε με νοιάζει τι θα πείτε, ο Prince ήθελε να έχω αυτό το τραγούδι. Ο αδερφός μου, ο Prince, ήθελε να έχω εγώ αυτό το τραγούδι. Για αυτήν την ταινία. Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση. Η κασέτα είναι στα βάθη των αρχείων του. Στο Πέιζλι Παρκ. Και ξαφνικά, από το πουθενά, κάποιος την ανακαλύπτει; Τσου. Όχι. Αυτό δεν είναι σύμπτωση!»