James Dean: Ο λιγομίλητος περιθωριακός επαναστάτης

Ένας όμορφος ξανθός άντρας, με μισόκλειστα μάτια, τσιγάρο ανάμεσα στα χείλη και σηκωμένο τον γιακά του δερμάτινου σακακιού του.

Εξήντα χρόνια μετά τον θάνατο του, ο James Dean παραμένει το απόλυτο αρσενικό, ένα πρότυπο στυλ, ανδρισμού αλλά και υποκριτικής τέχνης.

Γεννήθηκε το 1931 σε μια φτωχή αγροτική οικογένεια, στο Μάριον της Ιντιάνα. Οι γονείς του είχαν Σκοτζέζικη και Ιρλανδική καταγωγή και ο πατέρας του Γουίντον θέλοντας να δώσει μια καλύτερη ζωή στον μοναχογιό του, άφησε την αγροτιά για να γίνει οδοντοτεχνίτης και μετακόμισε την οικογένεια στην Καλιφόρνια.

Δυστυχώς η μητέρα του Dean έφυγε από τη ζωή χτυπημένη από καρκίνο λίγα χρόνια αργότερα, όταν ο Dean ήταν μόλις εννέα ετών και εκεί ήταν που ξεκίνησαν και τα πρώτα προβλήματα για το James, καθώς ο πατέρας του τον έστειλε να ζήσει με την θεία του. Χωρίς μια πατρική φιγούρα και με μια θεία στραμμένη στη εκκλησία, ο Dean στράφηκε και αυτός στην εκκλησία και βρήκε ανδρικό πρότυπο στον παπά της ενορίας με τον οποίο είχε πολύ στενή σχέση. Σύμφωνα με βιογράφους του αλλά και την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, ο Dean της είχε εκμυστηρευτεί οτι είχε βιαστεί στα 11 του από τον παπά.

Παρ' όλα αυτά τα τόσα τραυματικά για την παιδική ψυχή του, ο νεαρός αγρότης ήταν μαθητής του άριστα και πολύ καλός αθλητής, καθώς και πολύ δημοφιλής με τους συμμαθητές του.

Ο Dean με το που τελείωσε το Λύκειο, μετακόμισε στην Καλιφόρνια όπου ξαναβρέθηκε με τον πατέρα του που είχε παντρευτεί, κυρίως γιατί είχε από παιδί όνειρο την υποκριτική τέχνη. Σπούδασε νομική και υποκριτική και παρά τα προβλήματα της παιδικής και οικογενειακής ζωής, ξεχώρισε για τις υποκριτικές του ικανότητες από πολύ νωρίς, καθώς και για την εξωτερική του εμφάνιση που του άνοιξε πόρτες ήδη από τα πρώτα του βήματα.

Ξεκίνησε με μικρούς ρόλους στο θέατρο και η πρώτη του κινηματογραφική εμπειρία ήταν το 1951 με το Fixed Bayonettes όπου έπαιξε ένα στρατιώτη. Ακολούθησε ένας μικρός ρόλος μποξέρ στο Sailor Bewre στο πλάι του κωμικού Dean Martin, μέχρι που μπήκε στο διάσημο Actor's Studio με συμμαθητές τον Μάρλον Μπράντο και την Julie Harris.

Για πρώτη φορά ο Dean ένιωσε τη ευτυχία. Ο ίδιος είχε δηλώσει για εκείνη την περίοδο της ζωής του "Η καλύτερη σχολή του θεάτρου. Είμαι ο νεώτερος εδώ μέσα. Νιώθω πολύ περήφανος και τυχερός πολύ λίγοι καταφέρνουν να μπουν εδώ μέσα".

Ξεκινούν οι προτάσεις από την τηλεόραση και ενώ ο Dean είναι αφοσιωμένος στο σινεμά, αποφασίζει να παίξει σε ένα επεισόδιο της σειράς Omnibus. Εκεί θα παίξει το τραυματισμένο, προβληματικό νεαρό -έναν ρόλο που θα εξελίξει με μαγεία στο Επαναστάτης χωρίς Αιτία.



Το 1953, ο Ηλίας Καζάν, ο Έλληνας σκηνοθέτης, ψάχνει αντικαταστάτη για έναν από τους ρόλους του στην ταινία Ανατολικά της Εδέμ. Για το ρόλο του Καλ, ο σκηνοθέτης ζητούσε "Έναν Μπράντο" από τους συνεργάτες του και κάποιος του πρότεινε τον άσημο ως τότε Dean. Ένας μύθος γεννήθηκε με τον πρώτο αυτόν ρόλο του James Dean που φανέρωσε επιτέλους το εύρος και τη σπανιότητα της υποκριτικής του ικανότητας. Όπως αποκάλυψαν αργότερα συνεργάτες του Καζάν, το μεγαλύτερο κομμάτι του ρόλου του Καλ, που υποδύεται ο Dean είναι εκτός σεναρίου. Η σκηνή όπου χορεύει στα χωράφια, η σκηνή όπου αγκαλιάζει κλαίγοντας τον πατέρα που τον απορρίπτει (η κανονική σκηνή υποδείκνυε στον Dean να φύγει) δείχνουν πως ο ηθοποιός αυτός ζούσε τον ρόλο απόλυτα. (ο Dean κέρδισε το πρώτο Όσκαρ μετά θάνατον που δόθηκε σε ηθοποιό)

Και όμως ο "Καλ", ήταν μια πρόγευση του τι θα ακολουθούσε στον Επαναστάτη Χωρίς Αιτία, όπου θα δώσει μια καθηλωτική ερμηνεία-ταύτιση για όλους του νέους εκείνης της εποχής. Θα ακολουθήσει το Giant στο οποίο θα λάβει δεύτερο ρόλο, ζητώντας να ξεφύγει από την ταυτοποίηση με τον "τραυματισμένο απροσάρμοστο νέο", που δυστυχώς θα ολοκληρωθεί μετά τον θάνατο του. Είναι 1954, και η φήμη έχει φέρει χρήμα και πολλά φλερτ, τα οποία μετέπειτα βιογράφοι λένε πως ήταν διαφημιστικά κόλπα, καθώς ο Dean φλέρταρε εξίσου με άνδρες αλλά και γυναίκες.



Μέσα στη φήμη, το αλκοόλ και την άστατη ζωή, σιγά-σιγά σχηματίζεται ο θρύλος του Dean. Φοράει ρούχα που θα αφήσουν εποχή και θα δημιουργήσουν στυλ, αλλά που για εκείνη την περίοδο θεωρούνταν υπερβολικά πρόχειρα και "άκομψα". Λευκά t-shirts, στενά τζιν και φθαρμένα δερμάτινα σακάκια, μαλλί "κοκοράκι" με τζελ και ένα τσιγάρο μονίμως στα χείλη. Και όλα αυτά καβάλα σε μια μηχανή ή ένα γρήγορο αυτοκίνητο. Ο Dean λατρεύει την ταχύτητα και αποφασίζει οτι η δεύτερη καριέρα του θα είναι οι αγώνες ταχύτητας. Προσπαθεί ίσως να ξεφύγει από τους δαίμονες του παρελθόντος του.

Και στις 30 Σεπτεμβρίου, στην Καλιφόρνια, θα συγκρουστεί με ένα άλλο αυτοκίνητο ενός μεθυσμένου φοιτητή που μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και θα φύγει από την ζωή με τον ίδιο ξαφνικό τρόπο που μπήκε στην μεγάλη οθόνη. Δυνατά, εκρηκτικά και με ένταση.

Ο James Dean πέθανε σε ηλικία μόλις 24 ετών, έχοντας ελάχιστη αλλά ιδιαιτέρως σημαντική παρουσία, στο χώρο της υποκριτικής και του κινηματογράφου. Επιπλέον, κατάφερε να δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομα του και να παραμένει μέχρι και σήμερα μια από τις σπουδαιότερες και πιο αινιγματικές μορφές της αμερικανικής κουλτούρας και ένα icon του 20ου αιώνα.



Φέτος με την συμπλήρωση των εξήντα ετών από τον θάνατο του, βγαίνει μια ταινία για την ζωή του, με τίτλο LIFE, στην οποία ξεδιπλώνεται μια διαφορετική πτυχή του θρυλικού ηθοποιού από τα τα πρώτα υποκριτικά βήματά του, όταν ήταν ακόμα ένας νέος, ευαίσθητος και ντροπαλός άνδρας, μια πλευρά όχι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό, ίσως όμως πιο κοντινή στην πραγματική του διάσταση.