Οικολογία και τρυφερές ιστορίες στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Το Φεστιβάλ, όπως έχουμε πει αυτές τις ημέρες επανειλημμένως, έχει μια εκπληκτική ποικιλία απο  θεματικές. Τρίτη και Τετάρτη  είδαμε ταινίες που μας μετέφεραν  σε γωνιές του κόσμου που δεν γνωρίζαμε  αλλά και μας αποκάλυψαν ιστορικά γεγονότα και νέες πολιτικές διαδρομές  που παίρνουν κοινωνικές ομάδες σε κοντινές σε μας κοινωνίες. Και φυσικά πάντα, ανθρώπινες ιστορίες  από  αφανείς ήρωες που συγκινούν.

Το ντοκιμαντέρ “Βασίλης Ζαχάρωφ, ο μυστηριώδης Έλληνας  της Ευρώπης” του απόδημου έλληνα σκηνοθέτη, Άγγελου Αμπάζογλου, (στον οποίο γίνεται όπως έχουμε αναφέρει αφιέρωμα) ήταν μια πολυ ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή σε μια τρομερά  αινιγματική προσωπικότητα. Η ταινία επικεντρώνεται στο εμπόριο όπλων στην αρχή του 20ου αιώνα, μέσα από την εκπληκτική ιστορία του ελληνικής καταγωγής «βασιλιά της πολεμικής βιομηχανίας», σερ Μπάζιλ Ζαχάρωφ. Τα συμφέροντα του Ζαχάρωφ επεκτάθηκαν σε τράπεζες, πετρέλαια, μέσα μαζικής ενημέρωσης και, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρήθηκε ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου. Το σύστημα πώλησης όπλων που δημιούργησε, γνωστό ως «σύστημα Ζαχάρωφ», αποτελεί το επικρατέστερο σύστημα μέχρι σήμερα. Βασίζεται στη διαφθορά, στην προπαγάνδα και σ’ ένα εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριών, σε κυβερνητικούς και διπλωματικούς κύκλους. Οθωμανός υπήκοος, Έλληνας υπήκοος, Άγγλος υπήκοος, Γάλλος υπήκοος, ο σερ Μπάζιλ Ζαχάρωφ παρασημοφορήθηκε 298 φόρες για την ειρηνιστική του δράση. Στο τέλος της ζωής του, παντρεύτηκε μια εξαδέλφη του βασιλιά της Ισπανίας και πέθανε στο Μόντε Κάρλο, όπου το καζίνο ήταν επίσης ιδιοκτησία του.

 

Η Χρύσα Τζελέπη και η Τάνια  Χατζηγεωργίου μέσα από το ντοκιμαντέρ 25ος μεσημβρινός παρουσιάζουν την  νήσο Ίμβρο το διάστημα 2005-2009. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει ζωές, φωνές, στιγμές που έφυγαν, που ζουν, που υπάρχουν ακόμα. Όνειρα που οι άνθρωποι συνεχίζουν να κάνουν για μια πατρίδα που τους τη στέρησαν. Την άρπαξαν βίαια. Την ερήμωσαν. Οι θύμησες, τα όνειρα, η αγωνία, η νοσταλγία, η θυσία, η ζωή. Όλα ξεδιπλώνονται μέσα από τις ιστορίες των «ηρώων». Είναι η πατρίδα αυτό που ψάχνουν μες στα χαλάσματα. Είναι οι ζωές τους που θέλουν να ξαναστήσουν. Είναι τα όνειρά τους που θέλουν να ξαναζωντανέψουν.

Το συγκηνιτικό Καρδιά του Ουρανού, Καρδιά της Γης μας καθήλωσε. Η ταινία με ποιητική φωτογραφία που σε μαγεύει, μας ταξιδεύει στην Γουατεμάλα και το Μεξικό για να γνωρίσουμε τους απόγονους των Μάγια, αλλά και να μάθουμε τις βιαιότητες που διαπράττονται εις βάρος τους εδώ και χρόνια. Ο μεγάλος κύκλος του αρχαίου ημερολογίου των Μάγια θα κλείσει στις 21 Δεκεμβρίου του 2012. Πώς τελειώνει η ιστορία; Θα καταρρεύσουν οι ωκεανοί; Θα πέσει ο ουρανός καθώς κόβεται το τελευταίο δέντρο; Οι πατρίδες των σημερινών Μάγια, στο Μεξικό και στη Γουατεμάλα, αποτελούν έναν τέλειο μικρόκοσμο, που δείχνει πώς η απρόσκοπτη παγκοσμιοποίηση ήδη καταστρέφει τον πλανήτη και πώς οι αυτόχθονες πολιτισμοί πολιορκούνται απ’ όλες τις μεριές για τους φυσικούς τους πόρους. Το Καρδιά του ουρανού, καρδιά της γης παρουσιάζει μια άλλη κοσμοθεώρηση, ακολουθώντας έξι νεαρούς Μάγια στην καθημερινότητα και στις τελετές τους, και αναδεικνύοντας την απόφασή τους ν’ αντισταθούν στην καταστροφή του πολιτισμού και του περιβάλλοντός τους. Οι αφηγήσεις των προσωπικών εμπειριών των νεαρών εναλλάσσονται με εικόνες για την εύθραυστη ομορφιά της φύσης και τον ιερό κοσμογονικό μύθο του Πόπολ Βου. Οι ιστορίες και η κοσμοθεωρία των Μάγια πρωταγωνιστών αντιπαρατίθενται με τη δική μας, κοντόφθαλμη εκμετάλλευση της Γης.

Η Τοξική Κρίση του Όμηρου Ευαγγελινού  είναι ένα ντοκιμαντέρ που  μιλάει για τα δικά μας προβλήματα, για την κρίση που όλοι βιώνουμε εστιάζοντας όμως σε κάτι που…οι περισσότεροι απο μας δεν έχουμε σκεφτεί. Ενώ η κατάσταση στην Ελλάδα είναι επείγουσα και χρήζει άμεσης αντίδρασης απ’ όλες τις πλευρές, όλα αυτά όχι μόνο μένουν στην αφάνεια λόγω της υπερ-προβολής της οικονομικής δυσπραγίας της χώρας, αλλά διαιωνίζονται και προωθούνται οι τακτικές που δημιούργησαν όλη αυτή την κατάσταση, πολλές φορές μάλιστα υπό το πρόσχημα μιας - πανάκριβης - πράσινης ανάπτυξης, δυσχεραίνοντας χωρίς λόγο την έξοδο από την κρίση. Όλα αυτά τα φαινόμενα έχουν πάρει διαστάσεις τέτοιες, ώστε σε θεμελιώδεις κοινωνικές παροχές, όπως η ενέργεια και η διαχείριση αποβλήτων, κρύβονται κίνδυνοι για τεράστια και μόνιμη υγειονομική και περιβαλλοντική υποβάθμιση της χώρας.

Θα μας μείνει αξέχαστη η ταινία “Νταντάδες” που ακολουθεί τις  προσωπικές ιστορίες τριών γυναικών απο τις Φιλλιπίνες που αναγκάστηκαν να γίνουν νταντάδες παιδιών στον Δυτικό κόσμο αφήνοντας πίσω τις  δικές τους οικογένειες. Η Ροζελί εγκατέλειψε τη χώρα της για να βοηθήσει τις μικρές της αδελφές να σπουδάσουν. Έχει άδεια εργασίας στη Δανία για 18 μόνο μήνες, οπότε τώρα πρέπει να βρει μια νέα οικογένεια να τη φιλοξενήσει στη Νορβηγία, αλλιώς θα αναγκαστεί να γυρίσει πίσω. Η Ματέτ στηρίζει οικονομικά τους γονείς της κι έναν ξάδελφο που έχουν υιοθετήσει. Όταν όμως η μητέρα της διαγιγνώσκεται με καρκίνο, η Ματέτ πρέπει να στέλνει κάθε μήνα περισσότερα χρήματα. Η Τερέζα άφησε τη δίχρονη κόρη της με τη μητέρα της στο πάμφτωχο χωριό τους. Κερδίζει χρήματα για την επιβίωση της κόρης της και για ένα καλύτερο μέλλον, αλλά η αλήθεια είναι πως ολόκληρη η οικογένεια στηρίζεται σ’ αυτήν. Οι ιστορίες αυτών των γυναικών μετατρέπονται στην ιστορία ενός σύνθετου κόσμου, όπου είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιος εκμεταλλεύεται ποιον, κι όπου τα χρήματα διαφθείρουν τα συναισθήματα.

Πολύ πολύ ενδιαφέρουσα και η  “Ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου-Ο  μηχανισμός των Αντικυθήρων” μια ιστορική και επιστημονική έρευνα που περιγράφει την εκπληκτική ιστορία του πώς οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαξαν έναν υπολογιστή πριν από 2.000 χρόνια. Με φόντο την Ελλάδα, η ταινία αφηγείται το πώς οι αρχαίοι είχαν τη γνώση και τη δημιουργικότητα για να πραγματοποιήσουν μια τέτοια μηχανή. Παρουσιάζει τον ιδιοφυή εφευρέτη που κρύβεται πίσω από αυτό, αλλά και περιγράφει τη λειτουργία αυτού του υπολογιστή. Εστιάζοντας στο έργο ενός άλλου επιστήμονα, η ταινία ακολουθεί μια διεθνή ερευνητική ομάδα, που τελικά κατάφερε να συνθέσει το παζλ του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Επιστημονικές ανακαλύψεις απεικονίζονται με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, ενώ τα εκπληκτικά γραφικά αποκαλύπτουν μια σειρά από μυστηριώδεις αριθμούς που έλυσαν το αίνιγμα των γραναζιών – μια πραγματική ιστορία, ένας κώδικας Da Vinci που στήθηκε στην αρχαία Ελλάδα.