Χούντα και Ναζισμός στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Μια απο τις ιδιαίτερες ταινίες του φετινού Φεστιβάλ ήταν και το ντοκιμαντέρ Το λιμάνι της ελπίδας του Μάγκνους Γκέρτεν.

Η ταινία πραγματεύεται τη διάσωση από το σουηδικό Ερυθρό Σταυρό χιλιάδων εβραίων που βρήκαν καταφύγιο στο λιμάνι του Μάλμε, αφού έφυγαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.   Χθες σε συνέντευξη τύπου ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ εξήγησε στο κοινό την διαδικασία μέσα απο την οποία “βγηκε” αυτή η ταινία.

«Οφείλω να πω ότι ο πατέρας μου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση της ταινίας. Όταν ήταν 15 χρονών και βρισκόταν στο λιμάνι του Μάλμε, της γενέτειράς μου, είδε τα πλοία να καταφτάνουν εκεί με χιλιάδες ανθρώπους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πάντα μου έλεγε “πρέπει να κάνεις μια ταινία για αυτό”. Μετά ανακάλυψα ότι το Σουηδικό Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο διέθετε υλικό για την αιχμαλωσία και τη διάσωση αυτών των ανθρώπων, ενώ περιέργως εντόπισα και υλικό διάρκειας 45’ στα επίκαιρα, τα οποία συνήθως δεν φυλάσσονται». Ωστόσο, ο σκηνοθέτης συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να ανακαλύψει ποιοι ήταν οι άνθρωποι που εμφανίζονταν σε αυτά τα αρχειακά πλάνα.  «Πίστεψα ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό, αλλά ο πατέρας μου προσφέρθηκε να βοηθήσει και επί μήνες εξέτασε τις λίστες επιβατών, ανακαλύπτοντας στοιχεία». Μιλώντας για τις αντιδράσεις των ατόμων που πλησίασε, ο σκηνοθέτης είπε: «Ήταν σοκαριστικό για αυτούς. Το κορίτσι, η Ιρένε, δεν συζητούσε ποτέ αυτό το θέμα με τη μητέρα της και όσα θυμόταν δεν ήταν σίγουρη ότι ήταν πραγματικές αναμνήσεις. Μια μέρα της έδειξα το υλικό από την άφιξή της στη Σουηδία και κατά ένα τρόπο έπρεπε να της αποδείξω ότι βρέθηκε εκεί. Αντίστοιχα συμβάντα υπήρξαν και με άλλους». Ο σκηνοθέτης τόνισε την πολυπλοκότητα του θέματος της απελευθέρωσης αυτών των ανθρώπων: «Έρχεται η στιγμή που απελευθερώνονται από τα στρατόπεδα και ξεκινούν μια νέα ζωή, όμως ακόμα βασανίζονται από το τι συνέβη και ίσως να μην μπορέσουν ποτέ να το αφήσουν πίσω τους. Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που ήθελα να απαντήσω στην ταινία».

Την Δευτέρα μια ακόμα συγκλονιστική ταινία με θέμα τις θηριωδίες των Ναζί ήταν στο πρόγραμμα, αλλά αυτή τη φορά απο την αντιπερα όχθη, αυτή των άλλων θυμάτων, των απογόνων δηλαδή των σημαντικότερων Ναζιστών γύρω απο τον Χίτλερ. Χιμλερ, Γκέμπελς, Ες, Μποερινγκ, Φρανκ. Το ντοκιμαντέρ με τίτλο “Τα παιδία του Χίτλερ” είναι μια ταινία για τους απογόνους των πιο ισχυρών φυσιογνωμιών του ναζιστικού καθεστώτος: άνδρες και γυναίκες των οποίων η κληρονομιά θα τους συσχετίζει ώς το τέλος της ζωής τους μ’ ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην Ιστορία. Πώς ήταν γι’ αυτούς να μεγαλώνουν μ’ ένα όνομα, το άκουσμα του οποίου φέρνει στο νου εικόνες γενοκτονίας; Πώς συμβιβάζονται με το γεγονός πως είναι παιδιά του Χίτλερ; Ενα πολύ συγκηνιτικό ντοκιμαντέρ που έκανε όλη την αίθουσα του Παύλου Ζάννα να δακρύσει, ειδικά όταν ο εγγονός του Ες συναντά επιζώντα του Αουσβιτς.

Σκεφτόμενη τις θηριωδίες των Ναζί, αναγκάστηκα να αντιμετωπίσω κατά πρόσωπο τις θηριωδίες των Ελλήνων  σε ένα απο τα μελανότερα κομμάτια της ελληνικής ιστορίας, αυτό των βασανισμών κατά την περίοδο της Δικτατορίας, βλέποντας την συκγλονιστική πραγματικά ταινία “Τα κορίτσια της βροχής” σε σκηνοθεσία της Αλίντας Δημητρίου. Η ταινία είναι το τελευταίο κομμάτι μιας τριλογίας της σκηνοθέτιδας για τους αγώνες των Ελληνίδων τον 20ο αιώνα. Η ταινία αναφέρεται στις γυναίκες που βασανίστηκαν και κακοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της Χούντας. Την εποχή της Χούντας, ήταν μόλις είκοσι χρονών. Στην ταινία καταθέτουν τη μαρτυρία τους 50 γυναίκες. Τις χαρακτηρίζει το ίδιο ήθος με τις γυναίκες της Εθνικής Αντίστασης, το ίδιο πείσμα για την εδραίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τα «Κορίτσια της βροχής» θεωρούν μάλιστα τον εαυτό τους συνέχεια των γυναικών της Εθνικής Αντίστασης. Μια απ’ αυτές είπε «...είμαστε η συνέχειά τους και η δική μας συνέχεια είναι η σημερινή νεολαία». Και το είπε αυτό μια γυναίκα που μέσω των βασανισμών της αφαίρεσαν τη δυνατότητα να κάνει παιδιά.

Μια ταινία που πραγματικά αξίζει να την προβάλλουν σε όλα τα σχολεία της χώρας για να μαθαίνουν μέσα απο τα λόγια των ίδιων των πρωταγωνιστριών οι νέες γενιές την νεολεελληνική ιστορία.