Αρετή Xαρτοφύλακα: Τα μυστικά της ψυχής στη σκηνή

Μας χωρίζουν μερικά μέτρα και είναι ήδη βέβαιο πως θα τα πάμε καλά. Κλείνει το macbook, είναι ζεστό το χέρι της χειραψίας, αληθινό και το χαμόγελο της γνωριμίας. Oι πρώτες λέξεις καθόλου αμήχανες. Πίνουμε ροζέ με φρουτώδη γεύση και δεν χρειάζονται πολλά πράγματα για να ξεκινήσει η κουβέντα. Ή μάλλον όχι. Πρώτα, η Αρετή Χαρτοφύλακα χρησιμοποίησε με απόλυτη φυσικότητα κάποια εργαλεία της δουλειάς της για να με σκανάρει, οπότε μετά ο γράφων χρησιμοποίησε τα δικά του όπλα για να ξεκινήσει τη δουλειά του: ερωτήσεις γεμάτες απορίες για να κυλήσει η αφήγηση, ευτυχώς -τελικά- χωρίς να διαρρεύσει ούτε μισό σπόιλερ. Με άλλα λόγια, η περιέργεια να δούμε την παράσταση πολλαπλασιάστηκε. Της ζητώ να μου συστηθεί.

ΑΡΕΤΗ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΑ: Πιστεύω πως οι ετικέτες και οι ιδιότητες είναι περιοριστικές. Προτιμώ να συστήνομαι ως άνθρωπος, πολίτης της κοινωνίας και προσπαθώ να κάνω το καλύτερο δυνατό ώστε να μπορώ να συγκαταλέγομαι στους συνανθρώπους με ευσυνειδησία.

GALA: Πρακτικά, η επαγγελματική σας ιδιότητα ποια είναι;
Α.Χ.: Είμαι ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και εν γένει δημιουργός. Η παράσταση που παρουσιάζουμε στο Θέατρο 104 είναι και αυτή μια δημιουργική συνθήκη.

G.: Πώς σκεφτήκατε να γράψετε ένα έργο για τη ζωή με σχιζοφρένεια και πώς προέκυψε το όνομα «Αριάδνη»;
Α.Χ.: Εμπνεύστηκα το έργο μέσα από την εμπειρία μου κατά τη διάρκεια της εθελοντικής μου εργασίας στον Ξενώνα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης «Αριάδνη» ΕΠΑΨΥ.

G.: Το ενδιαφέρον για την Ψυχολογία ήταν έμφυτο ή προέκυψε;
Α.Χ.: Ηταν κάτι που ήθελα να κάνω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αλλά η ζωή τα έφερε έτσι και ασχολήθηκα αργότερα. Είμαι χαρούμενη που τώρα μπορώ να το εφαρμόσω.



G.: Το αντικείμενο του θεατρικού σας έργου είναι η ψυχική νόσος της σχιζοφρένειας. Γιατί μπορεί κάτι τέτοιο να αφορά εμάς, το κοινό;
A.X.: Διότι μας αφορά όλους η ψυχική υγεία. Oλοι επιδιώκουμε την ποιότητα ζωής. Αλλά όταν μιλάμε για υγεία και ποιότητα ζωής τι εννοούμε; Μόνο τη σωματική υγεία; Η ψυχική υγεία πού βρίσκεται;



G.: Σίγουρα δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τον οικονομικό παράγοντα. Σε μια χώρα όπου μετράμε τα χρήματα για να πάμε σούπερ μάρκετ πολύ δύσκολα θα δώσει κάποιος χρήματα για ψυχολόγο.
A.X.: Ναι, αν υποτιμάμε εξαρχής την αξία της ψυχικής υγείας. Οι περισσότεροι λένε «θα πάω να τα πω σε ένα φίλο».




G.: Παρουσιάζετε την ψυχοθεραπεία ως μονόδρομο...
A.X.: Μα η θεραπεία είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του. Μακάρι να ζούσαμε σε έναν κόσμο όπου η ψυχοθεραπεία θα συμπεριλαμβανόταν στη βασική εκπαίδευση. Ναι, οι γονείς μας έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν, αλλά είναι και εκείνοι άνθρωποι, οπότε ας σταματήσουμε να τους ρίχνουμε την ευθύνη. Δεν τους απενοχοποιούμε για τα λάθη που μπορεί να έχουν κάνει κατά την ανατροφή μας, αλλά δεν είναι υπεύθυνοι πια για το τι κάνουμε εμείς στην ενήλικη ζωή μας. Ας γίνουμε εμείς οι γονείς του εαυτού μας, ας φροντίσουμε εμείς το εσωτερικό παιδί που όλοι έχουμε. Και ας συμβουλευόμαστε τους ειδικούς της ψυχικής υγείας.

G.: Να επανέλθουμε στη θεατρική παράσταση. Γιατί η σχιζοφρένεια στον τίτλο; Είδατε κάτι κατά την εθελοντική σας εργασία στην «Αριάδνη»;
A.X.: Αυτό που είδα μεταφέρεται στη σκηνή, δεν θα ήθελα να κάνω σπόιλερ! Η σχιζοφρένεια θεωρείται η κορωνίδα των ψυχικών ασθενειών διότι επιδρά στη σκέψη και τη διαταράσσει. Τα άτομα με σχιζοφρένεια ακούν φωνές και έχουν ψευδαισθήσεις, καχυποψία και συχνά χάνουν την επαφή με τη λογική και την πραγματικότητα.

G.: Τι σας σόκαρε από αυτή την εμπειρία;
A.X.: Η επαφή που είχα με τους θεραπευόμενους και τους ενοίκους στον ξενώνα δεν είναι ότι με σόκαρε, αλλά είδα από μέσα πώς βιώνεται η σχιζοφρένεια. Οι άνθρωποι αυτοί δυσκολεύονται. Την ώρα που μιλάμε, εκείνοι μπορεί στο μυαλό τους να ακούνε φωνές και να αισθάνονται ευάλωτοι... Οι περισσότεροι μάλιστα είναι ιδιαίτερα έξυπνοι και αντιλαμβάνονται τι τους συμβαίνει. Ομως, δεν φτάνει η επιβάρυνση που έχουν από την ασθένεια, έχουν και την απόρριψη του κοινωνικού συνόλου, ενώ έχουν βαθιά ανάγκη για αποδοχή, διότι δεν έχουν επιλέξει να είναι άρρωστοι. Η ψυχική νόσος δεν είναι επιλογή. Απλώς συμβαίνει. Οπότε, δεν με σόκαρε η ασθένεια αυτή καθεαυτή. Με σόκαρε το μεγάλο ταμπού που υπάρχει στην Ελλάδα ιδιαίτερα με τη σχιζοφρένεια. Καταδικάζουμε ανθρώπους διότι έτυχε να έχουν μια αρρώστια. Οταν έλεγα σε κάποιους ότι δουλεύω με άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια το μόνο που με ρωτούσαν ήταν: «Είναι επικίνδυνοι;». Η ερώτηση αυτή με έκανε να νιώθω βαθιά προσβεβλημένη. Πιο αυθεντική αγάπη δεν ξέρω αν έχω βιώσει από ξένο άνθρωπο. Είναι τόσο ειλικρινής η αγκαλιά τους, την αισθάνονται όταν σου τη δίνουν διότι ξέρουν ότι δεν τους υποτιμάς. Και δεν μπορείς να τους κοροϊδέψεις διότι έχουν ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση. Εχουν τόση αγάπη να δώσουν, τόση ανάγκη να συνδεθούν...

G.: Κάτι τελευταίο, κυρία Χαρτοφύλακα. Τι θα έχω αποκομίσει φεύγοντας από το θέατρο;
A.X.: Θα ήθελα να βγείτε από το θέατρο και να αναρωτηθείτε για το νόημα της ζωής σας, για το αν δίνετε σημασία σε εκείνα που έχουν πραγματική αξία. Θα ήθελα να έχετε κατανοήσει ότι η ψυχική νόσος μάς αφορά όλους. Το σίγουρο είναι ότι θα φύγετε από την παράσταση με μια γλυκιά αίσθηση ανθρωπιάς ◆



Make-up/Hair: Ελευθερία Σαββοπούλου. Βοηθός Styling: Ελένη Εξάρχου. Βοηθός Φωτογράφου: Γιώργος Καπράνος.