Με τις υπέρκομψες κούκλες της, η Νεοϋoρκέζα εικαστικός έγινε η πρωτοπόρος του γυναικείου κινήματος καλλιτεχνών που στα τέλη των 70s αμφισβήτησαν τον ανδροκρατούμενο χώρο της τέχνης
Γράφει η Πηνελόπη Μασούρη
Στα 75 της χρόνια, σήμερα, παραμένει μια δραστήρια δημιουργός
H Αμερικανίδα Λόρι Σίμονς, φωτογράφος και σκηνοθέτρια, θεωρείται η ψυχή του καλλιτεχνικού κινήματος «The Pictures Generation» και μιας ομάδας γυναικών δημιουργών που στα τέλη των 70s θέλησε να πάει κόντρα στον ανδροκρατούμενο κόσμο των τεχνών που υποβάθμιζε την ουσία υπερεκτιμώντας τους τύπους. Οι ηρωίδες της στις ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες της είναι κούκλες σε μικρογραφίες, μέσα σε σκηνικά οικιακών χώρων του 1950. Μοναχικές, μπερδεμένες στην οικογενειακή τους ζωή, εγκλωβισμένες στον μικρόκοσμό τους, παραπέμπουν στην εικονογραφία της μεταπολεμικής αμερικανικής κουλτούρας στην οποία μεγάλωσε. Τα κουκλόσπιτά της αποτελούνται από πολύχρωμα διαφανή πλεξιγκλάς δωμάτια, που επιτρέπουν στον θεατή να βλέπει πολυδιάστατα τα εσωτερικά τους. Μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει έργα της σε κορυφαία ιδρύματα τέχνης και έχει αποσπάσει υπέρτατα βραβεία.
Από τις πρώτες μέρες της στο Σόχο, η πρωτοπόρος εικαστικός δημιουργεί φιλόδοξα και ξεχωριστά έργα. Το 2006 σκηνοθέτησε το «The Music of Regret», μια ταινία 40 λεπτών με την αισθητική του παλιομοδίτικου Μπρόντγουεϊ, που περιλαμβάνει τραγούδια στα οποία όχι μόνο έγραψε τους στίχους, αλλά έβαλε να ερμηνεύουν κούκλες του ’50, λαστιχένιες μαριονέτες του ’60 και ανάμεσά τους μία προσομοίωση της Μέριλ Στριπ με μαύρη περούκα. «Ο πατέρας μου μού χάρισε την πρώτη μου φωτογραφική μηχανή Brownie όταν ήμουν 6 ετών. Πειραματίστηκα για να ξεφύγω από τις οικογενειακές πόζες που τραβούσε εκείνος και τις έβρισκα βαρετές. Στην πρώτη μου έκθεση το 1979, κάποιος μου έκανε κριτική ρωτώντας με αν σκοπεύω να ασχοληθώ με τόσο χαζά πράγματα όσο οι κούκλες», θυμάται.
«Στην πρώτη μου έκθεση το ’79, κάποιος με ρώτησε αν σκοπεύω να ασχοληθώ με τόσο χαζά πράγματα όσο οι κούκλες»
Με τον ζωγράφο σύζυγό της Κάρολ Ντάναμ έχουν αποκτήσει δύο κόρες. Η Γκρέις είναι ποιήτρια, η Λένα Ντάναμ βραβευμένη ηθοποιός, σκηνοθέτρια και σεναριογράφος, που το 2010 γύρισε μία ταινία για τη μητέρα της, την «Tiny Furniture». Εκεί την παρουσιάζει ως τη Siri, απορροφημένη στο να φωτογραφίζει έπιπλα και κούκλες, με εύθραυστη ψυχοσύνθεση. «Η μητέρα μου στην πραγματική ζωή δεν είναι εύθραυστη. Είναι συναρπαστική, ενδιαφέρουσα και εκδηλωτική», έχει αναφέρει η Ντάναμ. «Η Λένα πιθανότατα δανείστηκε πολλά από την εποχή των αγώνων μου για χειραφέτηση ως νεαρή καλλιτέχνιδα στη Νέα Υόρκη», σχολίασε η Σίμονς, γνωστή για τη φεμινιστική οπτική της.
Οι κούκλες που απεικονίζονται στις φωτογραφίες της Λόρι Σίμονς ζουν σε σπιτικά των 50s παραπέμποντας στην κουλτούρα της μεταπολεμικής Αμερικής
Η προσομοίωση της μελαχρινής Μέριλ Στριπ στο φιλμ «The Music of Regret»
Μια περίοδος της δουλειάς της ξεκίνησε σε ένα ταξίδι στην Ιαπωνία, όπου συνάντησε μια «love doll» σε φυσικό μέγεθος, με ρεαλιστική εμφάνιση, την οποία οι άνδρες αγοράζουν ως σεξουαλικό βοήθημα και ίσως για συντροφιά. Φωτογραφίζοντάς την σε διάφορες πόζες στο σπίτι της στο Κονέκτικατ, ντύνοντάς την ως γκέισα, επιβεβαίωσε για μία ακόμα φορά τη δεξιοτεχνία της να προσδίδει συγκεκριμένες εκφραστικές δυνατότητες και μηνύματα στα έργα της. Η ποικιλομορφία εκφράσεων στις κούκλες την έχει απασχολήσει πάνω από 30 χρόνια. «Η πρόκληση ήταν πάντα να αποσπάσω το συναίσθημα που εγώ θέλω από το πρόσωπό τους και το επιτυγχάνω διαμορφώνοντας το φως σε συνδυασμό με την κίνηση της κάμεράς μου. Δεν έχω εμμονή με τις κούκλες, όπως ένας ζωγράφος δεν έχει εμμονή με τα πινέλα. Αποτελούν απλώς το εργαλείο μου. Την ισορροπία μεταξύ κούκλας και ανθρώπου που επιτυγχάνω με τις γυναικείες κούκλες δεν μπορώ να την καταφέρω με τις ανδρικές».
Οι ρεαλιστικές ηρωίδες της δείχνουν συνήθως μοναχικές, μπερδεμένες στην οικογενειακή τους ζωή, εγκλωβισμένες στον μικρόκοσμό τους
«Μεγαλώνοντας επιστρέφουμε σε ένα είδος προεφηβικής κατάστασης, τότε που ήμασταν υπερελεύθεροι και υπερκούλ»
Αισθάνεται πως ξόδεψε πολύ χρόνο προσπαθώντας να κατανοήσει την ταυτότητά της ως καλλιτέχνις. Αλλά, στα 75 της χρόνια σήμερα, νιώθει ακριβώς όπως όταν ήταν 11 ετών, με όλα εκείνα τα ταλέντα που είχε τότε, και παραδίδεται σε μια αίσθηση ηρεμίας και ευεξίας. «Μεγαλώνοντας επιστρέφουμε σε ένα είδος προεφηβικής κατάστασης, τότε που ήμασταν υπερελεύθεροι και υπερκούλ. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ υποστηρίζει πως οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση ξαναβρίσκονται στην κατάσταση που ήταν πριν ξεκινήσει η έμμηνος ρύση τους, βιώνουν μεγάλη ελευθερία στο τέλος του αναπαραγωγικού κύκλου όπου ανακαλύπτουν τη δική τους δύναμη, παρόμοια με εκείνη που συνειδητοποίησαν ως κορίτσια», λέει. Διδάσκει σε μεταπτυχιακό σεμινάριο φωτογραφίας στο Yale και μερικές φορές εκπλήσσεται από τους προβληματισμούς των φοιτητών της για το πώς μπορούν να διαχειριστούν την εικόνα τους ως καλλιτέχνες. «Ακούγεται γραφικό, αλλά θυμάμαι πως εγώ στην εποχή μου πήρα μια φωτογραφική μηχανή με μια ομάδα άλλων γυναικών, αν όχι σαν μια ριζοσπαστική πράξη, σαν αντίδραση στον ανδροκρατούμενο κόσμο της ζωγραφικής». Γνώρισε έναν κόσμο με διαφορετικές αξίες. «Τότε λέγαμε “Αφήστε το έργο να μιλήσει από μόνο του”. Το σημαντικό ήταν να μη δημιουργείς θόρυβο γύρω απ’ το όνομά σου, να καλλιεργείς ένα μυστήριο. Γνώρισα καλλιτέχνες που δεν ήθελαν καν να εμφανίζονται στα εγκαίνια των εκθέσεών τους. Δεν θέλησαν ποτέ να προβληθούν οι ίδιοι, να τους φωτογραφίσουν, να υπογράψουν ένα βιβλίο, να δώσουν συνεντεύξεις».
Νιώθει ότι επιτέλους έχει κατακτήσει την εικαστική γλώσσα της. «Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν αναρωτιέμαι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα, πώς θα εξελίξω το έργο μου από εδώ και πέρα», ομολογεί με αφοπλιστική ειλικρίνεια ◆
