Saristra Festival: H τέχνη «ανασταίνει» το ξεχασμένο κεφαλονίτικο χωριό Βλαχάτα

Ενα κατεστραμμένο από τους σεισμούς χωριό το 1953, τα παλιά Βλαχάτα στη Σάμη της Κεφαλονιάς, αποκτά ζωή χάρη σε ένα φεστιβάλ που οργάνωσε μια παρέα από ανήσυχους νέους με καταγωγή από το νησί, οι οποίοι πίστεψαν ότι μπορεί να γίνει πράξη -βλέπε τον γνωστό δημοσιογράφο Φώτη Βαλλάτο- φέρνοντας μαζί τους ονόματα πρώτης γραμμής όπως ο Γιάννης Αγγελάκας, η Μόνικα, ο Φοίβος Δεληβοριάς αλλά και οι Tuxedomoon, βραβευμένους εικαστικούς και κινηματογραφιστές, όπως ο Βασίλης Κεκάτος του οποίου η ταινία «Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό κι εμάς» βραβεύτηκε πρόσφατα με τον Χρυσό Φοίνικα Μικρού Μήκους στο Φεστιβάλ των Καννών.

Aνάμεσα στα ερείπια, σε επιβλητικές ροδιές, αιωνόβιες ελιές και μυρωδιά από θυμάρι συμβαίνει κάτι μαγικό. Δεν είναι τυχαίο που η βρετανική «Daily Telegraph» συμπεριέλαβε το Saristra Festival σε θέμα της με τίτλο «20 μυστικά στα ελληνικά νησιά».

Για να σου αποκαλυφθεί το απομονωμένο κι ερειπωμένο χωριό Βλαχάτα, έξω από τη Σάμη, πρέπει να περάσεις μια ιερή διαδικασία που περιλαμβάνει οδήγηση σε ανώμαλο, κακοτράχαλο δρόμο, όπου, από ένα σημείο και πέρα, με δυσκολία φτάνει το αυτοκίνητο. Πρόβατα, κατσίκια, τεράστιοι αγροί και παλιά ερείπια συνθέτουν ένα απόκοσμο σκηνικό που σε βγάζει εκτός πραγματικότητας και σε καλεί να μπεις σε μια άλλη: πέρα από τον χωρόχρονο κι όμως τόσο σύγχρονο, όπως και το φεστιβάλ που λαμβάνει χώρα στα έγκατα του εγκαταλελειμμένου από τη δεκαετία του ’50 χωριού.

«Η διαδρομή αξίζει τον κόπο γιατί σου αποκαλύπτεται κάτι μαγικό», θα μου πει με το που θα φτάσω στο νησί ο ευγενής οδηγός ταξί, εξηγώντας γιατί οι κάτοικοι έχουν πιστέψει σε ένα νεανικό φεστιβάλ όπως το Saristra: δεν είναι λίγο οι παππούδες και οι γιαγιάδες που βίωσαν το τραύμα του ισοπεδωτικού σεισμού του 1953 και τώρα, ύστερα από τόσα χρόνια, βλέπουν ξανά το εγκαταλελειμμένο χωριό τους να σφύζει από ζωή. Από τότε που εγκαταλείφθηκε - μια και όλα τα σπίτια κατέρρευσαν- και κανείς δεν θέλησε να επιστρέψει στο απομονωμένο χωριό της Σάμης, πολλοί ήταν αυτοί που μιλούσαν με θαυμασμό και διάφορες δοξασίες για αυτό το αδιανόητο σκηνικό με τα ερειπωμένα σπίτια, βγαλμένα θαρρείς από ταινία του Αγγελόπουλου. Τα παλιά Βλαχάτα έμειναν έρημα και τρομακτικά σιωπηλά να θυμίζουν τα ανοιχτά τραύματα ενός τρομακτικού σεισμού και με τα παλιά αρχοντόσπιτα να δίνουν την εικόνα της όμορφης ζωής κατοίκων που ήταν πάντα ευεργετημένοι από τη φύση αλλά και την Ιστορία. «Ηταν ιδιαίτερα ευκατάστατος ο κόσμος, αφού γνώρισε Ενετοκρατία και όχι οθωμανική κυριαρχία», μας εξηγεί για εκείνη την ανέλπιστη καταστροφή ενός ευτυχούς βίου ξεναγώντας μας στους γοητευτικούς χώρους του χωριού ο Φώτης Βαλλάτος, ο οποίος είχε την ιδέα να φτιάξει ένα διεθνές πια φεστιβάλ ανάμεσα στα ερείπια, μεσούσης της κρίσης το 2012, όταν ξεκίνησε σαν μια τρελή ιδέα και έφτασε πια να είναι ένας βασικός λόγος για να επισκεφτείς την Κεφαλονιά το καλοκαίρι.


Live stage και σινεμά στα ερείπια!

Φτάνοντας και αφού μας φορέσουν το βραχιολάκι με την επωνυμία του Saristra - αν και η είσοδος είναι δωρεάν -, διακρίνουμε κάτι που μοιάζει με παιχνίδι του θησαυρού ή σαν το παραμύθι της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων καλώντας μας να εξερευνήσουμε έναν νέο κόσμο, ανάμεσα στα ερειπωμένα σπίτια που τώρα έχουν μεταμορφωθεί σε κεντρικές live σκηνές - φέτος μάλιστα προστέθηκε και ένας νέος χώρος, κρυμμένος ανάμεσα στις ελιές, η Goat with Gold Teeth Stage. Καθώς χανόμαστε στα δαιδαλώδη δρομάκια, βλέπουμε την εικαστική έκθεση με τα πολύχρωμα εμβληματικά έργα του Βολιβιανού αρχιτέκτονα Φρέντι Μαμάνι -«ένας αρχιτέκτονας του 21ου αιώνα», μας πληροφορεί η ξύλινη πινακίδα με το ψαράκι που κρέμεται στις διάφορες γωνιές- διαμορφώνοντας την ιδανική αντίστιξη πάνω στο γκρίζο της πέτρας. Λίγο πιο κάτω, σε ένα σπίτι που ήταν το καφενείο του χωριού η ενδυματολόγος Αθηνά Πουρνάρα εμπνέεται από μαρτυρίες γυναικών που έζησαν στα Βλαχάτα πριν από τον σεισμό του 1953. Οσο σκληρές και αν είναι οι αναμνήσεις της καθημερινότητας στην εποχή εκείνη, το πρόσωπο των γυναικών αυτών φωτίζεται στην ανάμνηση του γλεντιού. Εκφραση χαράς και ομορφιάς της ζωής στη μέση της μιζέριας και της σκληρότητας. Δεν έχεις, άλλωστε, αν θες να φανταστείς πως το παρελθόν δένει ιδανικά με το παρόν, παρά να σταθείς στο κέντρο του ερειπωμένου πια χώρου και να ακούσεις από τα μεγάφωνα παλιούς ντόπιους να σου λένε τις εμπειρίες τους. Ζαλιστικός, υπέροχος και εντυπωσιακός είναι και ο κινητός θόλος από νήμα που σκορπίζει χρώματα στον χώρο, φτιαγμένος από το εργαστήριο deDODE Fab Lab (Computational, Fabrication and Research Laboratory) αναμορφώνοντας ιδανικά το αλλοτινό καφενείου του χωριού.

Κάπως έτσι δένουν και τα ποτήρια με την τοπική Ρόμπολα που κρατάμε στα χέρια ανηφορίζοντας πως το μέρος όπου στεγάζεται… το σινεμά. Στην κεντρική πλατεία του χωριού μικροπωλητές με χειροποίητα κοσμήματα σου προσφέρουν την ευκαιρία να αναχωρήσεις με ένα αναμνηστικό από τα παλιά Βλαχάτα. Αν θες μπορείς να αγοράσεις και ένα αναμνηστικό T-shirt του Saristra Festival στην είσοδο με τυπωμένη πάνω του μια υπερμεγέθη μύγα που ξέρει να ενοχλεί, όπως η αλλοτινή σωκρατική αλογόμυγα, όσους κάθονται στον βαρετό κόσμο τους. Αντίθετα σε αυτό το πολυσύνθετο φεστιβάλ οι εκπλήξεις δίνουν και παίρνουν ενώνοντας τους ντόπιους κατοίκους μεγαλύτερων ηλικιών με τους πιτσιρικάδες που ήρθαν να ακούσουν electro ή να χαρούν τους εκπληκτικούς, για παράδειγμα, Strawberry Pills που αποκαλύπτουν στη σκηνή το νέο τους μαγικό single «Verbal Suicide». Σαν alter ego της Diamanda Galas με το ίδιο ηχόχρωμα στη φωνή και με την πανκ ανυψωτική προδιάθεση η Valisia Odell μας εύχεται, κάπως ειρωνικά, «Happy Birthday to you» συνοδευόμενη επί σκηνής από τον Αντώνη Κωνσταντάρα δίνοντας τον εκρηκτικό ρυθμό στην βραδιά.

Ιδιωτικοί πόροι με την ενίσχυση του υπ. Πολιτισμού

Επιπλέον το καλό με το Saristra είναι πως είναι δωρεάν για όλους. Το φεστιβάλ χρηματοδοτείται από φορείς όπως το Onassis Culture του Ιδρύματος Ωνάση, που πίστεψε στο όραμα και το υπουργείο Πολιτισμού ενώ συνεισφέρουν, επίσης, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και η Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Κεφαλονιάς, καθώς και επιχειρήσεις όπως η Ολυμπιακή Ζυθοποιία με χορηγό την μπίρα FIX, αλλά και μικρότεροι τοπικοί φορείς. Απόδειξη ότι το μεράκι μερικών ανθρώπων, όπως αυτή η παρέα που το πρωτοξεκίνησε, μπορεί να έχει αποτέλεσμα συγκεντρώνοντας τον ενδιαφέρον όχι μόνο των χορηγών αλλά και των ξένων εφημερίδων όπως η ειδική σε προτάσεις για ταξίδια «Daily Telegraph» που συμπεριέλαβε το φεστιβάλ στα καλά κρυμμένα μυστικά της Ελλάδας.

Επίσης το φεστιβάλ δεν θέλει να έχει περιοριστικό χαρακτήρα ούτε και προκαταλήψεις ως προς την ταυτότητά του επιδιώκοντας τις πλέον ανήκουστες συναντήσεις. Η γνωστή εικαστικός και κινηματογραφίστρια Μαρίνα Γιώτη παρουσίασε στο αυτοσχέδιο υπαίθριο σινεμά ανάμεσα στα ερείπια ην ταινία της «Invisible Hands», που ήταν η επίσημη επιλογή στο 58ο Φεστιβάλ του Βερολίνου και μετά ακολούθησε και συζήτηση. Στους ωραίους καναπέδες ανάμεσα στις ελιές και με τον ήχο από τα τριζόνια μπορείς να δεις ταινίες πρώτης γραμμής ακόμα και πτήσεις που γκρεμίζουν το φάσμα του ήλιου, όπως εκείνη η ηλικιακή πτήση Solar Impulse από την Κεφαλονιά και το ντοκιμαντέρ «Point of no return» για την ιστορική αυτή πτήση. Επίσης υπήρξε ειδική προβολή για τη Λένα Πλάτωνος, το ντοκιμαντέρ του Χρήστου Πέτρου για μία από τις πιο ιδιαίτερες μουσικούς της Ελλάδας, ενώ από τα κινηματογραφικά δεν θα μπορούσε να λείπει η μικρού μήκους ταινία του Κεφαλλονίτη σκηνοθέτη Βασίλη Κεκάτου, διοργανωτή του SeaNema Open Air Film Festival και πρώτου Ελληνα σκηνοθέτη που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα καλύτερης ταινίας μικρού μήκους.

Αυτό όμως που κρατάς από τη βραδιά ανάμεσα σε τόσες εικόνες από εικαστικά, εργαστήρια, παιχνίδια με τον εαυτό μπροστά σε έναν καθρέφτη, όπως αυτά της Μυρόεσσας Μεταξά με τη σκηνογράφο Μαρία Βασιλάκη, είναι η παρουσία της εμβληματικής μορφής των Tuxedomoon, του Blaine L. Reininger που μέσα από αγαπημένα τραγούδια κάνει και μια αναδρομή στη ζωή του, στα δύσκολα χρόνια στο Βέλγιο, για τις ανέλπιστες συναντήσεις με τα μεγάλα ονόματα στην Αμερική, για την κάθοδο και τις μέρες στην Ελλάδα όπου διαμένει πλέον μόνιμα. Τραγούδησε λατρεμένα κομμάτια του συγκροτήματος όπως το «Night Air» ενώ μίλησε ακόμα και για τη γάτα του μίλησε επιμένοντας πως «δεν είμαστε τόσο σοβαροί» μέσα από το «Basso Pomade (Dogs Licking My heart)».

Το φεστιβάλ όμως δεν κρατάει μόνο μία μέρα, δίνοντας τη σκυτάλη του στο εκρηκτικό Σαββατοκύριακο, οπότε και εμφανίστηκαν οι τρομεροί The Kallas αλλά και το πιο αυθάδικο παιδί της Αμερικής, έναν τίτλο που κέρδισε δικαιωματικά ο φοβερός και τρομερός Ivan Svenonius που επίσης έκανε το πέρασμά του. Φεύγοντας από το Saristra, κατηφορίζοντας τον κακοτράχαλο δρόμο κάτω από τα αστέρια και ακούγοντας στο βάθος τους ανάμεικτους ήχους μιας απρόσμενης - ίσως της πιο απρόσμενης - καλοκαιρινής συνεύρεσης ήχων, ανθρώπων και εικόνων- μας μένει η σιγουριά πως οι μνήμες φτιάχνουν τα καλοκαίρια και αυτό είναι ένα καλοκαίρι που θέλεις να έχει οπωσδήποτε ένα Saristra για να είναι αυτό που θες.