«Ο πιο γλυκός μισάνθρωπος»: Ενα ντοκιμαντέρ - κόσμημα για τον σπουδαίο Κωστή Παπαγιώργη

Ο σπουδαιότερος, ίσως, διανοούμενος των τελευταίων χρόνων, που ήξερε ότι τα βιβλία είναι για να διαβάζονται και όχι για το ράφι, βγαλμένα από τις ανοιχτές πληγές και τα ανίερα πάθη, επιτέλους δικαιώνεται, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, μέσα από ένα πανέμορφο ντοκιμαντέρ που βγαίνει στις αίθουσες για να φωτίσει τις άγνωστες πλευρές του: ο Κωστής Παπαγιώργης τιμάται με τον πιο ωραίο τρόπο, έστω και μετά θάνατον, με την ταινία-κόσμημα της Ελένης Αλεξανδράκη, με την υποστήριξη της δυναμικής παραγωγού Ελένης Κοσσυφίδου.

Ο τίτλος της ταινίας, που κατάφερε ήδη να αποσπάσει το βραβείο της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου στο πρόσφατο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης είναι «Ο πιο γλυκός μισάνθρωπος», διόλου τυχαίος και εμπνευσμένος από την αφιέρωση του καλού φίλου του Κωστή Παπαγιώργη Χρήστου Βακαλόπουλου στον πιο γοητευτικό, όντως, μελετητή της ανθρώπινης φύσης και των απωθημένων της.

Μελέτες που ο ίδιος έγραφε όχι αφ’ υψηλού αφού, παρότι διανοούμενος, βρισκόταν πάντα ανάμεσα στα πλήθη και τιμούσε τη λαϊκότητα ξέροντας ταυτόχρονα από πού εμπνέεται ο απλός άνθρωπος αλλά και πού καταλήγουν οι υψηλές ιδέες, κάτι που κατάφερε με αριστοτεχνικά ισορροπημένο τρόπο να παραστήσει η σκηνοθέτις στην ταινία. Φτιαγμένο με τα υλικά που αγαπούσε ο ίδιος -δηλαδή αποσπάσματα από βιβλία- και επικεντρωμένο στις μαρτυρίες των φίλων, το ντοκιμαντέρ για τον Παπαγιώργη ουσιαστικά εισβάλλει στον κόσμο των ιδεών του, κάνει μια ανατομία στην ψυχή του και καταλήγει στα στέκια του συνδέοντας το προσωπικό προφίλ με την εικόνα μιας άλλης Ελλάδας.

Αυτής που έζησε με εντάσεις και αντιφάσεις τις οποίες ο Παπαγιώργης κατέγραψε αριστοτεχνικά τόσο στη συνειδητή όσο και την ασυνείδητη πλευρά της. Ηξερε, άλλωστε, καλά τι είναι αυτό που μπορεί να βασανίζει τον Παπαδιαμάντη, ποιος ήταν ακριβώς ο κόσμος του θανάτου στα αρχαία κείμενα -από τον Ομηρο έως τον Πλάτωνα- αλλά και τι ώθησε τη χώρα σε τόσους Εμφυλίους.



Ταυτόχρονα, όμως, γοητευόταν από τα πιο ακραία νεοελληνικά κομμάτια περνώντας μάλιστα και ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στα σκυλάδικα. Από εκεί βγήκε πιο σοφός αλλά και με χαλασμένο από το ποτό συκώτι, με κλονισμένη, δηλαδή, υγεία και με άπειρες, γεμάτες ιδέες, σελίδες: στην ταινία μαθαίνουμε με κάθε γοητευτική λεπτομέρεια τι είναι αυτό που έκανε τον ίδιο να μελετήσει σε βάθος τον κόσμο του Ντοστογιέφσκι ή της «Ιλιάδας» αλλά και να σπάσει πιάτα στο νυχτερινό κέντρο «Ανατολή» χειροκροτώντας τις τραγουδίστριες με τα γυαλιστερά φορέματα.

Φρόντισε, άλλωστε, να συνδέσει το υψηλής ποιότητας έργο του με οτιδήποτε κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται αν όχι βάρβαρος, τουλάχιστον ατελής : μεθύσι («Περί μέθης»), ζηλοτυπία («Ιμερος και Κλινοπάλη»), μισανθρωπία («Η κόκκινη αλεπού - Οι ξυλοδαρμοί»), θάνατο («Ζώντες και τεθνεώτες»), μνησικακίες («Ντοστογιέφσκι»), σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο αυτί των βιβλίων του.

Η σκηνοθέτις δεν φοβήθηκε να καταδείξει και τις δυο πλευρές, πάντα με την αγάπη και τη σοφία ενός ανθρώπου που έχει μελετήσει σε βάθος τόσο το έργο όσο και τα απωθημένα του σπουδαίου δημιουργού Παπαγιώργη. Γιατί οι αγάπες του ίδιου, εκτός από τα βιβλία, ήταν η γυναίκα του η Ράνια Σταθοπούλου -η οποία εξηγεί διαφορετικές όψεις του στην ταινία-ο Παναθηναϊκός και οι φίλοι του: από τον εκδότη του Θανάση Καστανιώτη έως τον ποιητή και διανοούμενο Νίκο Παναγιωτόπουλο, τον Στέλιο Ράμφο και τον Μιχάλη Γκανά, τον Νίκο Φελέκη και τον Τάσση Παπαϊωάννου, τον Χρήστο Γιανναρά και τον Σπύρο Γιανναρά, όλοι έχουν μια διαφορετική πλευρά να φωτίσουν στην ταινία. «Διάβασε, ήπιε, έζησε, κινδύνεψε σαν να ήταν πια έτοιμος να φύγει.

Κι όμως, από ένα γινάτι, χάρη στη Ράνια και στη δική του πειθαρχία, κέρδισε άλλα 30 χρόνια ζωής» λέει χαρακτηριστικά η φίλη του και συγγραφέας Ζυράννα Ζατέλη, επιβεβαιώνοντας τη φράση που εκείνος είχε πει ότι θα ήθελε να αναγράφεται πάνω στην πλάκα που θα τον μνημονεύει: «Η δε αυτού τελευτή εκ φιλοσοφίας, φιλοποσίας και φιλοκαπνίας», δηλαδή από το πολύ ποτό, τσιγάρο και το φιλοσοφείν. Αφησε πίσω του ένα ανεξάντλητο έργο και πάρα πολλούς λόγους για να τον θυμόμαστε πάντα ως ένα από τα καλύτερα και πιο ήσυχα παραδείγματα μιας άλλης, πιο ουσιαστικής Ελλάδας.

Info: Από τις 19 Απριλίου στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία της Ελένης Αλεξανδράκη για τον Κωστή Παπαγιώργη, από τη Feelgood Entertainment σε παραγωγή: Blackbird Productions / Συμπαραγωγή: ΕΡΤ, ΕΚΚ