Λύνεται ο γρίφος με το κρανίο της Ρώμης: Ανήκει στον λόγιο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο;

Bρέθηκε το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου; Ο γρίφος ενός αρχαίου κρανίου που βρισκόταν ξεχασμένο σε ένα μουσείο της Ρώμης ενδέχεται να λυθεί. Δοκιμές θα επιβεβαιώσουν αν ανήκει τελικά στον ρωμαίο λόγιο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο.

Το αρχαίο κρανίο βρισκόταν επί δεκαετίες ξεχασμένο σε ένα άσημο ιταλικό μουσείο, το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη. Σήμερα οι ερευνητές ελπίζουν να πετύχουν την ταυτοποίησή του. Εάν επιβεβαιωθούν οι υποθέσεις, τότε πρόκειται για το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (23-79 μ.Χ.). Ο λόγιος της ρωμαϊκής εποχής πέθανε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην προσπάθειά του να σώσει τους κατοίκους της Πομπηίας από την έκρηξη του Βεζούβιου. Είναι γνωστός ως συγγραφέας της Φυσικής Ιστορίας, ενός από τα αρχαιότερα εγκυκλοπαιδικά έργα του κόσμου. Μάλιστα ως ναύαρχος στο ρωμαϊκό ναυτικό κινητοποίησε έναν ολόκληρο στόλο για να διασωθούν οι επιζώντες της φυσικής καταστροφής στη νότια Ιταλία.

«Εργάστηκα 30 χρόνια για αυτήν την περίπτωση», λέει ο ερευνητής στρατιωτικής Ιστορίας Φλάβιο Ρούσο στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). Ωστόσο, «ακόμη δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι. Υπάρχουν όμως πειστικές ενδείξεις και με επιπρόσθετες δοκιμές θα μπορέσουμε να πάρουμε μια σχεδόν οριστική απάντηση». Η ανθρωπολόγος Ιζολίνα Μαρότα από το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο στην κεντρική Ιταλία προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ταυτοποίηση του αινιγματικού κρανίου. Η ιταλίδα ερευνήτρια θέλει να βάλει τα δόντια του κρανίου στο μικροσκόπιο και να τα συγκρίνει με γνωστά πορτραίτα του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ερευνητές μπορούν μάλιστα να αντιπαραβάλουν ισότοπα στο σμάλτο των δοντιών με ισότοπα από το έδαφος του Κόμο, της γενέτειρας του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ίσως έτσι καταφέρουν να λύσουν τον γρίφο. Με αυτήν μέθοδο είχε ταυτοποιηθεί το αλπικό χωριό από το οποίο καταγόταν ο Ötzi, ο διάσημος άνθρωπος των Παγετώνων από το Νότιο Τιρόλο. Εάν οι ερευνητές επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις τους για το κρανίο «θα πρόκειται για το πρώτο ταυτοποιημένο υπόλειμμα ανθρώπινης σορού από την αρχαία Ρώμη», επισημαίνει στο dpa ο ιστορικός τέχνης και δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.

Στρατιωτική ιστορία αλλά και ιστορία αγάπης

Ό,τι είναι γνωστό για τη ζωή του Πλίνιου του Πρεσβύτερου προέρχεται κατά κύριο λόγο από επιστολές του ανιψιού του, Πλίνιου του Νεώτερου. Έτσι διασώθηκε η πληροφορία ότι ο θείος του πέθανε στην ακτή της Στάβια στην Πομπηία από τις δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις της λάβας του Βεζούβιου. Ο ιστορικός Φλάβιο Ρούσο χαρακτηρίζει τις ενέργειες του Πλίνιου του Πρεσβύτερου μετά την καταστροφή στη Πομπηία ως «την αρχαιότερη επιχείρηση αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών». Ο ιταλός επιστήμονας εκθέτει όσα γνωρίζει σε ένα βιβλίο που εξέδωσε το 2014 ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ιταλικών ενόπλων δυνάμεων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ρούσο, τον Πλίνιο προειδοποίησε για την επερχόμενη φυσική καταστροφή είτε ένα ταχυδρομικό περιστέρι είτε σήματα καπνού μιας γυναίκας ονόματι Ρεκτίνα, ενδεχομένως ερωμένης του ρωμαίου λογίου. Έτσι κινητοποίησε περί τα δέκα πλοία με 2.500 κωπηλάτες για να σώσει τελικά 1.000 ανθρώπους- της Ρεκτίνα συμπεριλαμβανομένης.

«Το βιβλίο μου δεν αφορά μόνο τη στρατιωτική Ιστορία. Είναι και μια ιστορία αγάπης», λέει ο Φλάβιο Ρούσο.Τα υπολείμματα της σορού που εικάζεται ότι ανήκουν στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο είχαν ανακαλυφθεί στις αρχές του εικοστού αιώνα μεταξύ 73 ανθρώπινων σκελετών. Ένας εξ αυτών βρέθηκε χωριστά από τους υπόλοιπους και έφερε πολύτιμα κοσμήματα. Ο μηχανικός Τζενάρο Ματρόνε, που ηγείτο τότε της ανασκαφής, ήταν ο πρώτος που συνέδεσε αυτό το εύρημα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Όμως ένας αρχαιολόγος τον αποθάρρυνε, λέγοντάς του ότι δεν μπορεί έναν ρωμαίος ναύαρχος να είναι ντυμένος σαν «χορεύτρια σε καμπαρέ». Ωστόσο, μεταγενέστερες έρευνες κατέδειξαν ότι προσωπικότητες με τον βαθμό του Πλίνιου ήταν σύνηθες να φέρουν τέτοιου είδους κοσμήματα. Ο μηχανικός Ματρόνε κράτησε τα τιμαλφή και εν συνεχεία τα πούλησε. Το κρανίο το χάρισε σε έναν στρατηγό, ο οποίος το παρέδωσε αργότερα στο Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη, όπου εκτίθεται μέχρι σήμερα «λίγο-πολύ ξεχασμένο σε κάποια γωνιά», καταλήγει ο δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.