Ακόμα και τα σκουπίδια της Πομπηίας εξέτασαν ερευνητές: Δεν πετούσαν σχεδόν τίποτα!

Όταν η αρχαιολογική σκαπάνη στη γη της Πομπηίας -και των άλλων περιοχών που θάφτηκαν κάτω από τη στάχτη του Βεζουβίου το 79 μ.Χ.- άρχισε να φέρνει στην επιφάνεια τα γνωστά ευρήματα (όπως οι τραγικές φιγούρες των ανθρώπων που βρήκαν ξαφνικά τον θάνατο, αλλά και οι καταπληκτικές τοιχογραφίες, οι πολυτελείς βίλες και τα χρυσά κοσμήματα), κανείς δεν ασχολήθηκε με κάτι πολύ πιο ποταπό: τα σκουπίδια.

Αυτό σήμερα αλλάζει, καθώς τα τελευταία χρόνια ομάδα ερευνητών πραγματοποιεί συστηματικές μελέτες στα «σκουπίδια» των δρόμων, αλλά και σε κάδους, ακόμα και σε αποθηκευτικά δοχεία της Πομπηίας και των υπόλοιπων ερειπιώνων. Στόχος είναι να εξεταστεί η σχέση των απλών Ρωμαίων με τα αντικείμενά τους, τα οποία είχαν την τύχη να διατηρηθούν με μοναδική πιστότητα εξαιτίας των καταλοίπων της ηφαιστειακής έκρηξης. Αυτό επέτρεψε μια ιδιαίτερη «εμβάθυνση» στις ταπεινότερες των ιδιοκτησιών, σύμφωνα με τους ερευνητές, αλλά και το δημοσίευμα αμερικανικής ιστοσελίδας που τους δίνει τον λόγο.

«Έχουμε αρχίσει να έχουμε ενδείξεις σχετικά με τις επιλογές των ανθρώπων και τον τρόπο διαχείρισης των αντικειμένων τους» δήλωσε στην παραπάνω ιστοσελίδα η Caroline Cheung, μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ, που ασχολείται με το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα. «Έχουμε αποκτήσει μια αίσθηση για τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν και αποθήκευαν τα πράγματά τους, αν δηλαδή τα πέταγαν ή τα διατηρούσαν», συμπληρώνει.

Ταπεινές αγροικίες, αλλά και πολυτελείς εξοχικές κατοικίες θάφτηκαν από την έκρηξη του Βεζουβίου, το 79 μ. Χ., οδηγώντας στον θάνατο περισσότερους από 20.000 ανθρώπους στην Πομπηία και στη γύρω περιοχή. Από την άλλη, όμως, η καταστροφική πυροκλαστική ροή διατήρησε τα πάντα με πρωτοφανή τρόπο. Τα ταπεινά προϊόντα που έμειναν πίσω δείχνουν ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν κατ' οικονομίαν τα υπάρχοντά τους, αν και ορισμένα καθημερινής χρήσης αντικείμενα συνήθως αγοράζονταν, δηλαδή δεν τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι.

Όπως για παράδειγμα τα αντικείμενα που βρέθηκαν σε αγροικία κοντά στην Πομπηία. Ο χώρος γύρω από την εστία ήταν τόσο γεμάτος από στάχτη που είναι σαφές ότι «δεν έβγαζαν έξω τα σκουπίδια τους», όπως αναφέρει ο Theodore Peña από το ίδιο Πανεπιστήμιο, επικεφαλής του προγράμματος, ο οποίος ερευνά τα αντικείμενα των προηγούμενων ανασκαφών. Ή τα πράγματα που εντοπίστηκαν στην αποθήκη κουζίνας άλλης οικίας, τα οποία ήταν σε πολύ κακή κατάσταση, όπως ένας χάλκινος κάδος γεμάτος χτυπήματα, αγγεία με μισοσπασμένα χείλη και μια κατσαρόλα με τόσες ρωγμές, που αν και ήταν λίγο πριν την τελική της κατάρρευση, ήταν σε χρήση, όπως και όλα τα υπόλοιπα.

Σε ένα άλλο συγκρότημα οικιών κοντά στην Πομπηία (πιθανότατα εγκατάσταση εμφιάλωσης κρασιού) βρέθηκαν περισσότεροι από 1.000 αμφορείς, πολλοί από τους οποίους ήταν «μπαλωμένοι», αλλά έτοιμοι να ξαναγεμίσουν μάλλον με κρασί, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, οι οποίοι εντόπισαν κι άλλα μη αναμενόμενα ευρήματα εκτός οικιών. Στα «σκουπίδια» του δρόμου περίμεναν να βρουν πολλά σπασμένα γυαλιά, από τα γυάλινα μυροδοχεία και αγγεία. Ωστόσο, δεν εντόπισαν σχεδόν κανένα, απόδειξη ότι μάζευαν ακόμα και τα γυάλινα θραύσματα πιθανόν για να φτιάξουν κάτι άλλο.

Είναι βέβαια πολύ νωρίς να πει κανείς αν οι άνθρωποι της Πομπηίας ήταν φανατικοί υποστηρικτές της ανακύκλωσης. Οι ως τώρα ενδείξεις, όμως, δείχνουν ότι «κεραμικά και άλλα είδη επαναχρησιμοποιούνταν ή τουλάχιστον επισκευάζονταν, σε αντίθεση με τη σημερινή κοινωνία της μιας χρήσης», όπως αναφέρει η Cheung. «Αν σπάσει μια φτηνή κούπα, το πιθανότερο είναι ότι θα την πετάξω. Δεν θα σκεφτώ καν να την επισκευάσω» σημειώνει.

Η έρευνα περικλείει και κάτι εξίσου σημαντικό: Τη σύνδεση των αρχαιολόγων με την αρχαιότητα, μέσω «απτών» αποδείξεων, όπως τα αποτυπώματα των ανθρώπων που έφτιαξαν τα αντικείμενα έρευνας πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια. «Μερικές φορές σε ένα αγγείο ή λυχνάρι βλέπεις τα αποτυπώματα των ανθρώπων που τα κατασκεύασαν. Πρόκειται για ένα απτό κομμάτι από το παρελθόν, που σε συνδέει με την αρχαιότητα» καταλήγει η ερευνήτρια.