Pawel Althamer: Το μυστικό του δίσκου της Φαιστού

Την Τρίτη 24 Ιουνίου ξένοι και Έλληνες δημοσιογράφοι συγκεντρώθηκαν στα Σφαγεία της Ύδρας, για μια σχεδόν μυστικιστική συνάντηση με τον καλλιτέχνη Pawel Althamer που εγκαινίασε την Κυριακή 22 Ιουνίου την έκθεση του στο παράρτημα του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ.

Ο Πολωνός καλλιτέχνης με διεθνή καριέρα έχει αφήσει το στίγμα του στο εικαστικό στερέωμα ως ένας καλλιτέχνης που εμπλέκει το κοινό στην δημιουργία των έργων του και παρουσιάζει εγκαταστάσεις και έργα τα οποία δημιουργούνται μέσω της συμμετοχικής διαδικασίας.



Για την παρουσίαση του στα Σφαγεία, ο καλλιτέχνης δημιούργησε ένα περιβάλλον φτιαγμένο απο αντικείμενα που βρήκε στο Μοναστηράκι, μινιατούρες επίπλων από παιδικά παιχνίδια, κουρελούδες και έπιπλα, καθώς και το κεντρικό κομμάτι του έργου: Οι δεκατέσσερις κούκλες που έχει φτιάξει ο καλλιτέχνης μαζί με τον γιο του και την κοπέλα του, που απεικονίζουν τον ίδιο και την οικογένεια τους, καθώς και τον οικοδεσπότη Δάκη Ιωάννου με τη σύζυγο του Λιέτα.

Βασικοί πρωταγωνιστές τα μέλη της οικογένειας του, ειδικά τα παιδιά του, που βρίσκονται εδώ και κάθονται σε αυτό το αυτοσχέδιο σαλόνι/playground ζωγραφίζοντας και παίζοντας με τις κούκλες που έχουν φτιάξει μαζί με τον πατέρα τους -και που αντιπροσωπέυουν τα ίδια. Για τον Althamer "η δημιουργία μιας κούκλας σαν είδωλο, σαν μικρή θεότητα, μας θυμίζει οτι είμαστε εμείς οι δημιουργοί, εμείς οι κυρίαρχοι, αλλά ταυτόχρονα και οι μαριονέτες".

Οι επισκεπτες καλούνται λοιπον να καθήσουν στον χώρο αυτο, να ζωγραφίσουν και να πάιξουν με αυτές τις κουκλες, ενεργοποιώντας την δημιουργική πράξη. Τα έργα τους θα αποτελέσουν κομμάτι του τελικού έργου.

Το έργο ξεκίνησε να διαμορφώνεται ως ιδέα στο μυαλό του καλλιτέχνη στην πρώτη του επίσκεψη στο νησί. Κεντρική ιδέα ο δίσκος της Φαιστού που θεωρείται το παλαιότερο δείγμα τυπογραφίας και κωδικοποιημένης πληροφορίας και ο «Σμαραγδένιος πίνακας», αρχαίο κείμενο που αποδίδεται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο, φιγούρα των ελληνιστικών χρόνων. Το κείμενο φημολογείται οτι περιέχει το μυστικό της prima materia (της πρωταρχικής ύλης) και της μεταστοιχείωσης της.



Ο Althamer που ασχολείται μέσα από το έργο του με τον μυστικισμό και την δύναμη της τέχνης να ενώνει τους ανθρώπους και να τους οδηγεί στην ελευθερία, έχει δουλέψει εκτενώς με διάφορες ομαδες στοχεύοντας να εξουδετερώσει την έννοια της ατομικοτητας που διακατέχει τον σύγχρονο άνθρωπο -και δημιουργό. «Πιστεύω πως όλοι λειτουργούμε καλύτερα μέσα σε ένα σύνολο και πολλές φορές χρειαζόμαστε να βρούμε τον εαυτό μας δουλεύοντας μαζί με άλλους για κάτι, είτε αυτό είναι μια απλή κατασκευή, είτε είναι τέχνη». Ανακάλυψε το κείμενο του Ερμή «ενώ μελετούσα την φιλοσοφία της ζωής των νίντζα», όπως μας εξήγησε, «καθότι με ενδιέφερε να δω ποιους κανόνες υπάκουε αυτή η ομάδα ανθρώπων και ποια ήταν η φιλοσοφία της εκτός της πολεμικής χροιάς που έχει». Για τον ίδιο, το ανθρώπινο ένστικτο οδηγεί στην δημιουργική διαδικασία και «κρατάω μια σαμανιστική παράδοση που με βοηθάει να έχω μια συνειδητότητα για την δημιουργική διαδικασία».

Φυσικά το γεγονός οτι ο καλλιτέχνης γεννήθηκε μέσα σε ένα κομμουνιστικό καθεστώς που προήγαγε την ομαδικότητα και την ομογενοποίηση είναι βασικό στοιχείο στην προσέγγιση του τροπου σκέψης του παρότι ο ίδιος εξήγησε οτι «για όλους εμάς το βασικότερο ήταν να δούμε για ποιους λόγους δεν λειτουργούσε ο κομμουνισμός».



Η έννοια της ομαδικότητας, της συγκέντρωσης των ανθρώπων γύρω από ένα κύκλο όμως παραμένει μια αρχαία παράδοση και εδώ είναι που ο Althamer συναντά την ελληνική σκέψη και την αρχαία φιλοσοφία. Όλα αυτά μέσα από ένα βασικό πρίσμα - αυτό της οικογένειας.

Η γλυπτική αυτή εγκατάσταση επικεντρώνεται στην συγκέντρωση της οικογένειας, στην φύση της οικογένειας και των σχέσεων των μελών της. Σε δεύτερο επίπεδο ο καλλιτέχνης εξετάζει «πώς αυτό το μικρο σύνολο λειτουργεί μέσα στο μεγαλύτερο σύνολο της κοινωνίας μας και πως μπλοκάρει την αίσθηση της ελευθερίας και της δημιουργικότητας. Για μένα θα έπρεπε εμείς οι καλλιτέχνες να ασχοληθούμε περισσότερο να προάγουμε την ελευθερία και την δημιουργικότητα και στους άλλους ανθρώπους γιατί όλοι θέλουν να νιώθουν ελευθεροι. Ίσως είναι ενδιαφέρον να καλέσουμε τους Έλληνες πολιτικούς να δουν αυτή την έκθεση να καθήσουν εδώ μαζί με παιδιά και καλλιτέχνες και να ζωγραφίσουν».