Ημερίδα για τον Θανάση Βαλτινό από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου

Ημερίδα για τον Θανάση Βαλτινό πραγματοποίησε το Κέντρο Νέου Ελληνισμού, το περασμένο Σάββατο στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο (Freie Universitat) του Βερολίνου. Όπως λέει στο Αθηναϊκο Πρακτορείο ο διευθυντής του Κέντρου και καθηγητής της Έδρας Νεοελληνικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Μίλτος Πεχλιβάνος, σκοπός του νεοϊδρυθέντος θεσμού (τα εγκαίνια έγιναν στις 6 Ιουνίου παρουσία εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας, φοιτητών, πολιτικών και διπλωματών) είναι η ανάπτυξη της ελληνογερμανικής συνεργασίας σε διεπιστημονικό επίπεδο, η διοργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων, καθώς και η έκδοση λογοτεχνικών και επιστημονικών έργων μέσω του εκδοτικού οίκου Ρωμιοσύνη (ανήκει πλέον στο Κέντρο). Το Κέντρο Νέου Ελληνισμού υποστηρίζεται οικονομικά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που θα καλύπτει για τα πρώτα οκτώ χρόνια της λειτουργίας του το 70% των αναγκών του ενώ την κάλυψη των υπόλοιπων δαπανών έχει αναλάβει το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο (στο οποίο το Κέντρο ανήκει οργανικά).

Στην ημερίδα για τον Βαλτινό, την οποία παρακολούθησε κι ο ίδιος, έλαβαν μέρος έλληνες πανεπιστημιακοί και κριτικοί, ξένοι νεοελληνιστές και γερμανοί μεταφραστές της ελληνικής λογοτεχνίας. Μιλώντας για την πεζογραφία του Βαλτινού, ο Θεόδωρος Παπαγγελής σημείωσε πως ένα από τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι η προφορικότητα: μια προφορικότητα που κάνει λόγο για τον κατατεμαχισμό της, αναζητώντας εκ παραλλήλου τις ρίζες της καθημερινής ύπαρξης.

Ο Βαλτινός μάς δείχνει πώς μπορούμε να ζούμε με αναμνήσεις γεγονότων όπως ο Εμφύλιος, τόνισε ο Ούλριχ Μένιγκ: μια μνήμη συνεχής, η οποία έχει μεταβιβαστεί και στις νεώτερες συγγραφικές γενιές, τροφοδοτώντας ποικιλοτρόπως τον προβληματισμό τους.

Τα ελληνικά ιστορικά γεγονότα, που κατακλύζουν το έργο του Βαλτινού, είναι δύσκολο να περάσουν στο ευρωπαϊκό κοινό, παρατήρησε ο μεταφραστής Ουλφ Ντ. Κλεμ, προσθέτοντας πως γενικότερα οι μεταφράσεις της ελληνικής λογοτεχνίας δεν αντιμετωπίζονται ευνοϊκά από τους γερμανούς εκδότες.

Εκείνο που πρωταγωνιστεί στα βιβλία του Βαλτινού δεν είναι οι χαρακτήρες, αλλά ο λόγος, είπε στη δική της εισήγηση η Ελισάβετ Κοτζιά, συμπληρώνοντας πως η πεζογραφική του παραγωγή αποτελεί ένα γλωσσικό ταμείο. Ο άνθρωπος δεν υπάρχει έξω από τη γλώσσα και ο Βαλτινός αναμειγνύει στο έργο του τη γλώσσα των λαϊκών ανθρώπων με τη γλώσσα των Ευαγγελίων και τη γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι μια γλώσσα αποφλοιωμένη και απογυμνωμένη, που συνάπτει ισχυρούς δεσμούς με την Ιστορία, καταγράφοντας την οικουμενική περιπέτεια, αλλά και τα δεινά της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Μια λογοτεχνία χωρίς αφηγητή, που μπαίνει στο σώμα της Ιστορίας, κατασκευάζοντας μαρτυρίες και καταφεύγοντας εκ των πραγμάτων στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση: αυτή είναι η λογοτεχνία του Βαλτινού σύμφωνα με την εισήγηση της Κυριακής Χρυσομάλλη-Χένριχ. Πρόκειται για μια λογοτεχνία η οποία βασίζεται σε εσκεμμένα πλαστά τεκμήρια και η οποία διαθέτει τόσες αλήθειες όσες και οι αφηγητές της. Κυρίαρχα στοιχεία, πάντως, στις αφηγήσεις του Βαλτινού παραμένουν η βία και ο πόλεμος.

Εξετάζοντας το πρώιμο έργο του Βαλτινού, ο Δημήτρης Παϊβανάς ανέφερε πως το θεματικό του ενδιαφέρον εντοπίζεται στα έργα και τις ημέρες του εμφυλιακού και του μετεμφυλιακού κράτους, όπως και στην άρνηση της Αριστεράς να κάνει την αυτοκριτική της.

Ο Βαλτινός γράφει μυθιστορήματα χωρίς χαρακτήρες, πλοκή και δράση, χρησιμοποιώντας μόνο τεκμηριωτικό υλικό, παρατήρησε από την πλευρά του ο Γιάννης Παπαθεοδώρου. Πρόκειται για έναν συγγραφέα που κουβεντιάζοντας για το παρελθόν, ζωντανεύει τις κοινωνικές σχέσεις μιας ολόκληρης εποχής: από την καθημερινή ζωή και τις καθιερωμένες της συνήθειες μέχρι τη στάση της πολιτικής εξουσίας και το βάρος της ιδεολογίας.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του το Κέντρο Νέου Ελληνισμού διοργάνωσε την περασμένη Παρασκευή στο Μουσείο Γερμανικής Ιστορίας μιαν ακόμα εκδήλωση, που είχε ως θέμα της τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε από τη γερμανική κοινή γνώμη η δικτατορία των συνταγματαρχών, με έμφαση στον ρόλο της Ντόιτσε Βέλε (Deutsche Welle). Θα ακολουθήσει ένα διεθνές συνέδριο για το φαινόμενο του αντισημιτισμού στην Ελλάδα.

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο