Η οργισμένη επιστολή του Δ. Μαυρίκιου: «Γιατί έφυγα από το Εθνικό Θέατρο»

Η μετάθεση της πρεμιέρας της παράστασης και πρώτου μέρους της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, «Κόλαση» από τις αρχές Μαρτίου του 2014 που είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2014, η μείωση των απολαβών του σκηνοθέτη και οι αδρές μειώσεις στον ήδη συμφωνημένο προϋπολογισμό της παράστασης είχαν προκαλέσει ρήγματα στη συνεργασία του Δημήτρη Μαυρίκιου με το Εθνικό θέατρο. Αυτό όμως που ώθησε τον σκηνοθέτη  -σύμφωνα με τα όσα παραθέτει στην επιστολή που έστειλε στο Βήμα- στην διακοπή της συνεργασίας του με το Εθνικό, ήταν όταν ο διευθυντής του θέατρου, Σωτήρης Χατζάκης ανακοίνωσε τη ματαίωση για φέτος της «Κόλασης» της και την μετάθεση της στην σεζόν 2014-2015!

Ακολουθεί το κείμενο του σκηνοθέτη Δημήτρη Μαυρίκιου:

«Τον περασμένο Μάιο o κ. Χατζάκης μου πρόσφερε το παρθενικό του ραντεβού ως διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Του ετοίμασα μάλιστα δυο συνετές προτάσεις, πριν πάω στο σπίτι της άγνωστής μου τότε κ. Δρίνη, όπου θέλησε να συζητήσουμε, παρούσης της οικοδέσποινας, μιας άλλης άγνωστής μου κυρίας και της κ. Μπαξεβάνη. (Σημειωτέον ότι ο ίδιος δεν μου επέτρεψε να πάω σε επόμενη συνάντησή μας με συνεργάτη μου! Η ευγενική υπόδειξη της γραμματέως ήταν: «Αν θέλετε, μπορείτε να κρατάτε σημειώσεις εσείς ο ίδιος»).

Παραμερίζοντας τις προτάσεις μου, ο κ. Χατζάκης μού ζήτησε να αναλάβω τη μετάφραση της ΘΕΙΑΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ του Δάντη και τη συγγραφή/σκηνοθεσία τριών έργων για την κεντρική σκηνή: Η ΚΟΛΑΣΗ θα ανέβαινε στις αρχές Μαρτίου του 2014, το ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ το 2015 και ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ το 2016. Τόνισα τότε το οικονομικά τολμηρό τού εγχειρήματος, αλλά με καθησύχασε και συμπλήρωσε ότι δεν θα ανακοινώσει πρόγραμμα, αν δεν υπογράψουμε όλοι!

Στρώθηκα στη δουλειά. Επί 4 μήνες μετέφρασα έμμετρα πάνω από 2750 στίχους της ΚΟΛΑΣΗΣ, κάτι που ισοδυναμεί με μεταφράσεις δύο τραγωδιών...

Σε συνάντησή μας της 5ης Ιουνίου του έδωσα τα ονόματα όλων των συντελεστών και ένα μήνα αργότερα του έστειλα πλήρη κατάλογο 25 ηθοποιών και έλαβα τη διαβεβαίωση ότι θα κληθούν το ταχύτερο να υπογράψουν όλοι.

Στις 9 Ιουλίου ανακοινώνεται η ΚΟΛΑΣΗ μαζί με όλο το φετινό ρεπερτόριο.

Παρά τις συνεχείς πιέσεις μου, η υπογραφή δεν ήρθε ποτέ για κανέναν μας. Έγιναν μόνο τηλεφωνήματα σε ηθοποιούς, με τα οποία τους διαβεβαίωναν προφητικά: «Φέτος θα είστε στην ...ΚΟΛΑΣΗ». Στον ενάμιση μήνα, χωρίς να ερωτηθώ, μου ανακοίνωσαν μετάθεση της πρεμιέρας για τις... 25 Απριλίου 2014, σχεδόν καλοκαίρι πια (!), κάτι που μας δυσκόλευε αφάνταστα  να δουλέψουμε σε θερινές παραγωγές αυτού του χρόνου. Ακολούθησε η μείωση κατά 20% των απολαβών μου με το σκεπτικό της «τριετούς συνεργασίας». Σε ένδειξη καλής θέλησης την αποδέχθηκα. Τρίτη έκπληξη: με δικαιολογίες για τα πενιχρά οικονομικά του θεάτρου και το «δαπανηρό» της «δικής μου» παραγωγής (λες και η μεγαλομανία του εγχειρήματος οφειλόταν σε γινάτι μου), ο διευθυντής επέφερε αδρές μειώσεις στον ήδη συμφωνημένο προϋπολογισμό. Δεν παραιτήθηκα σκεπτόμενος τους συνεργάτες μου. Οι υπογραφές συνέχιζαν να μην πέφτουν...   

Μετά από διάφορες πρόσφατες φημολογίες επικοινώνησα με τη διεύθυνση και στις 26 Σεπτεμβρίου ο Σ. Χατζάκης μου ανακοίνωσε ότι για λόγους οικονομικούς ματαιώνει για φέτος την ΚΟΛΑΣΗ και τη μεταθέτει στη σεζόν 2014-2015!

Άφηνε δηλαδή άνεργους για μια ολόκληρη σεζόν τουλάχιστον 30 ανθρώπους, παρότι μας είχε δεσμεύσει ήδη προ τετραμήνου για την τρέχουσα χειμερινή περίοδο οδηγώντας μας μ' αυτόν τον τρόπο να αρνηθούμε άλλες συνεργασίες.

Δυσκολεύτηκα να κατανοήσω γιατί αυτοί οι οικονομικοί λόγοι δεν ίσχυαν στις 9 Ιουλίου, όταν ανακοίνωνε 21 παραγωγές! Όμως και μετά να προέκυψαν οι λόγοι αυτοί, πού είναι η διορατικότητα ενός διευθυντή που μες στη γενική φτώχεια οραματίζεται υπερπαραγωγές δεσμεύοντας δεκάδες επαγγελματίες, για να τους αφήσει μετά στους πέντε δρόμους;

Ο κ. Χατζάκης προσπάθησε να ελαχιστοποιήσει τη φετινή ματαίωσή μας τάζοντάς μου υπογραφές από τώρα για... του χρόνου, λες και θα λύνονταν τα προβλήματα μιας ολόκληρης χρονιάς χαμένης καλλιτεχνικά και βιοποριστικά! Άλλωστε πόση πειθώ μπορεί να έχουν προφορικές διαβεβαιώσεις για του χρόνου, όταν παρουσιάζονται ακριβώς με την ίδια «μπέσα» που οδήγησε στο φετινό ναυάγιο; Μήπως ως τώρα δεν ακούγαμε πως θα υπογράφαμε «από αύριο κιόλας»; (Ο κ. Χατζάκης αποφεύγει συστηματικά τη γραπτή επικοινωνία· είναι χαρακτηριστική η υπενθύμιση συνεργατών του ότι «δεν ξέρει από κομπιούτερ και τέτοια»).

Στην αναβολή για του χρόνου αντιπρότεινα να προσληφθούν φέτος οι ηθοποιοί της ΚΟΛΑΣΗΣ σε άλλες παραγωγές. Η πρότασή μου απορρίφθηκε. Μίλησε τότε ο κ. Χατζάκης για πιθανή ένταξη μόνον ορισμένων σε θερινές παραγωγές του 2014. Αυτό όμως ούτε κάλυπτε τις απώλειες της χειμερινής σεζόν ούτε αφορούσε όλους ούτε επέτρεπε καλοκαιρινές πρόβες για τον Οκτώβριο του '14. Πρότεινε τότε ν' αναβληθεί η ΚΟΛΑΣΗ για... τον Ιανουάριο του 2015! Από την αρχική δέσμευσή του, δηλαδή, θα περνούσαν... 20 ολόκληροι μήνες με ανεργία και φαγωμάρα και ύστερα από συναντήσεις των ηθοποιών όχι πια σε πλαίσιο καλλιτεχνικού οράματος αλλά εργασιακής αντιδικίας! Η πείρα μου και η κοινή λογική λένε ότι ένας θίασος ξεγελασμένος, πληγωμένος και ...νηστικός δύσκολα αποδίδει, όσο και αν απαρτίζεται από μέλη εκλεκτά!

Τέλος, ακόμα κι αν πετυχαίναμε εργασιακά την υπογραφή για του χρόνου, πώς θα κατοχυρωνόμασταν καλλιτεχνικά; Σε τέτοιο κλίμα δυσπιστίας, πώς να ξαναπάμε στην καρμανιόλα ΚΑΙ του χρόνου για... νέους αποκεφαλισμούς;

Ο κ. Χατζάκης δικαιολογήθηκε για τη φετινή ματαίωση ρίχνοντας το βάρος των οικονομικών στην προηγούμενη διεύθυνση και διατεινόμενος ότι, για να είναι συνεπής στον προγραμματισμό της ΚΟΛΑΣΗΣ, θα έπρεπε να απολύσει εργαζόμενους! («Θα ήθελα να καταλάβεις ότι έχω δύο δρόμους: ή να τηρήσω ατόφιο τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό και ν' απολύσω εργαζόμενους - που δεν θα είναι λίγοι - ή να μεταθέσω  τη δική σου παραγωγή», επιστολή Σ. Χατζάκη 30ης Σεπτεμβρίου).

Του απάντησα με πρωτοκολλημένη επιστολή ότι αποποιούμαι τη συναυτουργία σε τέτοια διλήμματα, καθώς οι εργαζόμενοι του Εθνικού μού είναι αγαπητοί όσο και οι ηθοποιοί μου, υπαινισσόμενος ότι στη θέση του θα είχα αναγγείλει 16 παραγωγές, για να μη φτάσω σε παρόμοιους συναισθηματικούς εκβιασμούς.

Μάλιστα λόγω της δραματικής τροπής που έδινε με αυτό το δίλημμα, την Τετάρτη  το μεσημέρι, 2 Οκτωβρίου, του ζήτησα να μου απαντήσει γραπτώς, οριστικά και μονολεκτικά, μέχρι την Πέμπτη το βράδυ -με email μέσω της κ. Μπαξεβάνη- στο πολύ απλό ερώτημα που του είχα ξαναθέσει επανειλημμένα και παρέμενε αναπάντητο. Ρωτούσα και πάλι αν η φετινή ματαίωση είναι υπόθεση αδιαπραγμάτευτη, ΝΑΙ ή ΟΧΙ. Μάλιστα τόνιζα ότι, αν και τώρα δεν λάβω την υπεύθυνη γραπτή του απάντηση, θα θεωρήσω τη ματαίωση γεγονός, καθώς δεν μπορούμε να κρατάμε άλλο δεσμευμένους τόσους ανθρώπους.

Ο κ. Χατζάκης ουδέποτε απάντησε ότι η ματαίωση δεν είναι αδιαπραγμάτευτη.

Προκειμένου μάλιστα να με εξωθήσει σε παραίτηση, χωρίς να αναλάβει τις ευθύνες του, επιδόθηκε σε ένα κυκλωτικό «κρυφτούλι» με ένα προφορικό του μήνυμα, αργά τη νύχτα της Τετάρτης, στον τηλεφωνητή μου, όπου απλώς μου ζητούσε να του τηλεφωνήσω. Τον κάλεσα την επομένη, αλλά δεν έλαβα απάντηση. Σε sms προς την κ.  Μπαξεβάνη έγραφα αυτολεξεί: «Δεν απαντάει. Ενημέρωσέ τον ότι είμαι σπίτι», κάτι που του μετέφερε το ίδιο απόγευμα, όπως με διαβεβαίωσε. Δεν υπήρξε άλλη κίνησή του να μου μιλήσει· πόσο μάλλον να μου γράψει.

Το «κρυφτούλι» εντάθηκε με παράλογες «κορόνες», όταν η κ. Μπαξεβάνη με ρωτούσε αν με ενδιαφέρει να παιχτεί στο... «Ίδρυμα Κακογιάννη» (ζήτησα άμεση γραπτή ενημέρωση από τον κ. Χατζάκη, μα δεν την έλαβα) ή, εκπρόθεσμα πια, όπως με πληροφορούσε με sms της ότι «προσπαθούν» για παραστάσεις τον... Ιούνιο στην κεντρική σκηνή «Τσίλερ»! Χαμένη από χέρι δηλαδή η θερινή περίοδος 2014 για όλους μας και με μια ΚΟΛΑΣΗ στο Εθνικό εν μέσω καύσωνος!

Ένιωθα ότι σοβαρότητα και εμπιστοσύνη είχαν πια καταρρεύσει πλήρως μετά από ταλαιπωρία 4 μηνών και την επιμονή του κ. Χατζάκη να μην με καθησυχάζει υπεύθυνα με μια απλή φράση. Είχα την αίσθηση ότι έπαιζα άγριο πόκερ και ότι, άσχετος με τζόγο, είχα αναγκαστεί να μάθω τους κανόνες. Και εννοείται ότι όλα καταρρέουν πια, όταν φτάνεις να αναρωτηθείς μήπως ...η τράπουλα είναι σημαδεμένη.

Στις 7 το βράδυ της Παρασκευής, 4 Οκτωβρίου, ένα εισοσιτετράωρο μετά τη λήξη της προθεσμίας που είχα ορίσει για την παραμονή μας ή όχι στην «Κόλαση» του κ. Χατζάκη, εξηγούσα με email στους συνεργάτες μου την άτυχη κατάληξη της υπόθεσης.

Και βεβαίως ακολούθησε ακριβώς αυτό που περίμενα: αργά τη νύχτα, Σάββατο πια, έλαβα από τον κ. Χατζάκη email, όπου με πληροφορούσε ότι είχε βρει ...«χορηγό» για τον Μάιο, αλλά «κρίμα» που ...εγώ είχα δυναμιτίσει τη δουλειά! Έδειχνε μάλιστα και ενοχλημένος που, αντί να βασιστώ στον έντιμο λόγο του, ζητούσα εκείνη την απλή, γραπτή απάντηση για το αν η ματαίωση ήταν αδιαπραγμάτευτη ή όχι! Οποιοσδήποτε προσπαθούσε ειλικρινά, θα είχε προσφέρει πέντε λέξεις: «Όχι, δεν είναι αδιαπραγμάτευτη. Ψάχνω». Δεν έπραξε ούτε αυτό το ελάχιστο -που δεν τον δέσμευε και σε τίποτα- ακριβώς για να παραιτηθώ και να προσπαθήσει εκ των υστέρων να μου επιρρίψει τις ευθύνες για ένα ναυάγιο το οποίο εκείνος επεδίωκε για λόγους που ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε.

Νομίζω ότι ξεφύγαμε στο «παρά πέντε» από μια πραγματική κόλαση. Η «Κόλαση» του Δάντη είναι μυθοπλασία...».