Συγγραφείς που έζησαν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή σχολιάζουν

Οι αλυσιδωτές εξεγέρσεις τους τελευταίους μήνες στις χώρες αυτές οδήγησαν τον αραβικό κόσμο σε αναβρασμό και έστρεψαν τα μάτια του υπόλοιπου κόσμου στη Μέση Ανατολή και στο Μαγκρέμπ.

Στη φλεγόμενη αυτή περιοχή έστρεψε το βλέμμα της και η 8η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, που ολοκληρώνεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Το Φεστιβάλ για τη Μέση Ανατολή με τίτλο «Όταν οι ιδέες εξεγείρονται» συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του κοινού, καθώς συγγραφείς που έζησαν από κοντά τις εξεγέρσεις μίλησαν για τις εξελίξεις στις χώρες του αραβικού κόσμου και κατέθεσαν τις προβλέψεις τους για το αύριο στην περιοχή.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ απευθύνθηκε σε πέντε συγγραφείς που συμμετέχουν στο Φεστιβάλ, ζητώντας τους να σχολιάσουν τα γεγονότα στον αραβικό κόσμο.    

Ταρίκ Αλί (Πακιστάν/ Βρετανία): «Οι άνθρωποι έχουν κουραστεί από τους τυράννους»
Ο Ταρίκ Αλί, συγγραφέας βιβλίων για την Παγκόσμια Ιστορία και Πολιτική και εκδότης του βρετανικού περιοδικού «New Left Review», αναφέρεται σε δύο φάσεις εξελίξεων. Η πρώτη φάση, «της αραβικής άνοιξης», έχει ολοκληρωθεί, ενώ η δεύτερη «δηλαδή η προσπάθεια της καταστολής των αυθεντικών μαζικών κινημάτων» έχει ήδη ξεκινήσει.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι ζούμε σε μια μεταβατική περίοδο και «είναι πολύ νωρίς να πει κανείς πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα». Δηλώνει, άλλωστε, «μέτρια αισιόδοξος για πολλές χώρες». «Οι άνθρωποι έχουν κουραστεί με τους τυράννους και θέλουν να τους ξεφορτωθούν. Εάν θα το επιτύχουν αυτό, δεν ξέρω», τονίζει.

Μιλώντας για τα γεγονότα της Μέσης Ανατολής, υπογραμμίζει το ρόλο που διαδραματίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. «Οι ΗΠΑ προσπαθούν όσο πιο γρήγορα μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση στη Λιβύη, έχουν ενθαρρύνει τη Σαουδική Αραβία να εισβάλει στο Μπαχρέιν και πιέζουν πολύ την Αίγυπτο για να ελέγξουν και εκεί την κατάσταση. Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Αλλά ξέρω ότι ειδικά στη Σαουδική Αραβία οι Αμερικανοί θα κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο για να κρατήσουν τη βασιλική οικογένεια στην εξουσία», επισημαίνει.

Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος των συγγραφέων σε αυτή τη μεταβατική περίοδο; «Ο ρόλος των συγγραφέων είναι να μεταλαμπαδεύσουν στους ανθρώπους ιδέες που ξέρουν και οι ίδιοι από μόνοι τους, ότι δηλαδή όσα κάνουν για τον εαυτό τους είναι πολύ πιο σημαντικά από οτιδήποτε άλλο. Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν από την εμπειρία τους και όχι διαβάζοντας βιβλία. Και αυτό είναι που συμβαίνει στον αραβικό κόσμο», εξηγεί.

Σοφί Μπεσί (Τυνησία): «Τίποτα δεν θα παραμείνει το ίδιο στον αραβικό κόσμο»
Η Τυνήσια ιστορικός και δημοσιογράφος, Σοφί Μπεσί, που αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη θέση της γυναίκας στη Μέση Ανατολή και το Μαγκρέμπ, χαρακτηρίζει τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή όχι ως κρίση, αλλά ως «έξοδο του αραβικού κόσμου από την ακινησία. Οι εξελίξεις που προκαλούνται θα επηρεάσουν βαθιά την περιοχή», λέει.

Η ίδια επισημαίνει ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε την εξέλιξη των επαναστάσεων. «Οι επαναστάσεις πιστεύω ότι δεν θα έχουν την ίδια μοίρα. Ένα είναι σίγουρο όμως. Τίποτα δεν θα παραμείνει το ίδιο στον αραβικό κόσμο».

Όσον αφορά την Τυνησία, κάνει λόγο για «μια αυθεντική επανάσταση». «Στην Τυνησία αγωνιζόμαστε για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία, την ισοτιμία και τη δημοκρατία».

Και τονίζει, ότι στη μεταβατική αυτή φάση οι διανοούμενοι έχουν να διαδραματίσουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο. «Στις περισσότερες χώρες ένα μέρος των διανοούμενων έχει αντισταθεί στις δικτατορίες και έχει συνοδέψει την κοινωνία για να μη χαθεί. Σήμερα στην Τυνησία οι περισσότεροι διανοούμενοι είναι παρόντες, προκειμένου να καταλήξει αυτή η επανάσταση σε μια αυθεντική δημοκρατία», υπογραμμίζει.

Νταβίντ Γκρόσμαν (Ισραήλ): «Αρνούμαι να συνεργαστώ με την απόγνωση»
Ο σπουδαίος Ισραηλινός συγγραφέας Νταβίντ Γκρόσμαν, από τους γνωστότερους εκπροσώπους των φιλειρηνιστών διανοούμενων στη χώρα του, απευθύνει διαρκώς εκκλήσεις για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στο Μεσανατολικό. «Για πόσο θα ζούμε παράλληλα με τη ζωή; Γιατί οι κοινωνίες και τα έθνη βασανίζουν τον εαυτό τους;», διερωτάται.

Αναφερόμενος στο Ισραήλ, υπογραμμίζει τον υπαρξιακό φόβο των συμπατριωτών του για το αύριο της πατρίδας τους. «Όσοι είναι απέξω βλέπουν τη σιδηρά γροθιά του Ισραήλ, αλλά εγώ έχω δει το φόβο των Ισραηλινών, οι οποίοι δεν ξέρουν αν το Ισραήλ θα συνεχίσει να υπάρχει. Δεν ζούμε σε μια περιοχή προβλέψιμη, ζούμε σε μια από τις πιο εχθρικές και βίαιες περιοχές του κόσμου», λέει, και συμπληρώνει:

«Υπάρχουν τόσοι λόγοι για να είναι κανείς σε απόγνωση, το μίσος που έχει συσσωρευτεί και στις δύο πλευρές, όλα λειτουργούν κατά ημών. Βλέπω ανθρώπους γύρω μου να χάνουν κάθε ελπίδα για το ότι θα αλλάξει κάτι. Αρνούμαι, όμως, να συνεργαστώ με την απόγνωση».

Ο ίδιος είναι υπέρ της διαίρεσης όλης της χώρας, αλλά και της Ιερουσαλήμ μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης. «Θέλω και οι δύο πλευρές να συνεχίσουν να υπάρχουν εκεί. Θα είναι μια δίκαιη λύση που θα επιτρέπει και στους δύο λαούς να συνεχίσουν να ζουν τη ζωή που θα έπρεπε να ζουν», τονίζει.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες χώρες της Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ, ο Νταβίντ Γκρόσμαν διατυπώνει το σκεπτικισμό του: «Είναι πολύ θετικό να υπάρχει κινητικότητα και οι άνθρωποι να σπάνε τα δεσμά τους. Ωστόσο το ερώτημα είναι ποιο θα είναι το μέλλον των κινήσεων αυτών. Η ιδέα της δημοκρατίας είναι εντυπωσιακή, αλλά θα γίνει πραγματικότητα; Θα μπορέσει να υπάρξει δημοκρατία και ισότητα για τις γυναίκες ή για τους νέους;».

Μπουαλέμ Σανσάλ (Αλγερία) «Η ελευθερία που μας τη δίνουν δεν είναι ελευθερία»
Μηχανικός, διδάκτωρ Οικονομικών αλλά και πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Βιομηχανίας, ο Μπουαλέμ Σανσάλ απομακρύνθηκε το 2003 από τη θέση του λόγω των πολιτικών του φρονημάτων. Στην Αλγερία έχει απαγορευτεί η κυκλοφορία πολλών βιβλίων του, μεταξύ των οποίων «Ο Γερμανός μουτζαχεντίν», που έχει αποσπάσει το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Εταιρείας Γάλλων Συγγραφέων.

Μιλώντας για τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, ο Σανσάλ ανατρέχει στον «Μαύρο Οκτώβρη» του 1988, οπότε έγιναν στην Αλγερία μεγάλες διαδηλώσεις, από τις οποίες το καθεστώς κατάφερε να βγει αλώβητο, αναχαιτίζοντας τον χείμαρρο του κόσμου και δημιουργώντας την αίσθηση ότι είναι ο υπερασπιστής του λαού. «Φοβάμαι ότι στον αραβικό κόσμο το αλγερινό μοντέλο έχει γίνει σχολή», εξηγεί.

Ο ίδιος δηλώνει αισιόδοξος για την Τυνησία, «όπου υπάρχει κοινωνία των πολιτών» και για το Μαρόκο, «που είναι μια ανοιχτή χώρα». «Όμως, για την Αλγερία, τη Λιβύη, τη Συρία, την Αίγυπτο είμαι πολύ απαισιόδοξος. Εφόσον οργανωθούμε, θα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Στην Αλγερία, όμως, δεν μπορούμε να οργανωθούμε. Άνθρωποι του πνεύματος στέλνουν επιστολές στο στρατό για να τους σώσει. Αρνούνται δηλαδή να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Η ελευθερία που μας τη δίνουν δεν είναι ελευθερία. Πρέπει να αγωνιστούμε μόνοι μας».

Ο Μπουαλέμ Σανσάλ επιρρίπτει ευθύνες και στη στάση των Δυτικών απέναντι στον αραβικό κόσμο. «Αυτή η κατάσταση οφείλεται στο ότι επί 30 χρόνια οι Ευρωπαίοι στήριξαν τις δικτατορίες στις χώρες μας, τη διαφθορά, την κακή διακυβέρνηση, τη λανθασμένη εκπαίδευση των νέων». Αισθάνεται, όμως, ότι η στάση των ΗΠΑ του Ομπάμα, της Γαλλίας και της Ιταλίας έχει αρχίσει να αλλάζει.

Και ελπίζει μακροπρόθεσμα ότι η Μέση Ανατολή θα κατακτήσει τη δημοκρατία. «Ακόμα και το τείχος του Βερολίνου έπεσε», καταλήγει χαρακτηριστικά.

Μπαχάα Τάχερ (Αίγυπτος): «Δεν πρόκειται για κρίση, αλλά για έξοδο από την κρίση»
Ο πολυβραβευμένος Αιγύπτιος συγγραφέας, Μπαχάα Τάχερ, αρνείται τον όρο «κρίση» για τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή. «Δεν πρόκειται για κρίση, αλλά για ένα πολύ ευχάριστο γεγονός. Για μας τους ανθρώπους της Αιγύπτου σήμαινε μια μεγάλη νίκη. Ζούσαμε σε μια κρίση τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια. Άρα δεν το θεωρούμε κρίση, αλλά το τέλος μιας κρίσης», λέει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας: «Τώρα ανακαλύπτουμε ότι το καθεστώς ήταν πιο επικίνδυνο απ' όσο νομίζαμε. Στην πραγματικότητα κυβερνούμασταν από μια συμμορία ληστών, από τον πρόεδρο μέχρι τη χαμηλότερη βαθμίδα διακυβέρνησης. Αυτή είναι μια πικρή διαπίστωση».

Ο ίδιος δηλώνει χαρούμενος που έγιναν τόσες επαναστάσεις στις αραβικές χώρες. «Η Τυνησία και η Αίγυπτος είχαν ομαλές εξελίξεις, ενώ στις άλλες χώρες, όπως στη Συρία, τη Λιβύη και την Υεμένη, τα πράγματα είναι καταστροφικά. Ακόμα όμως πιστεύω ότι παρά τις δύσκολες καταστάσεις, το πάνω χέρι στο τέλος θα το έχει ο λαός», υπογραμμίζει, και συμπληρώνει: «Εάν θα μπορούσα να δώσω μια συμβουλή στους Λίβυους ή τους Σύριους ή τους Υεμένιους, θα ήταν αυτό που μάθαμε στην Αίγυπτο. Εάν επαναστατήσεις, συνεχίζεις με ένα σκοπό: να κερδίσεις ή να πεθάνεις. Εάν το ακολουθήσεις αυτό, θα νικήσεις. Αλλά δεν μπορείς να περιμένεις κάτι ενδιάμεσο».

Ο Μπαχάα Τάχερ δηλώνει αισιόδοξος για την εξέλιξη των πραγμάτων στη χώρα του. «Υπάρχουν πάντα προβλήματα και μειονεκτήματα και δυνάμεις που μάχονται να κρατήσουν τα προνόμια, αυτό συμβαίνει σε κάθε επανάσταση, όπως και στην αιγυπτιακή. Το καθεστώς είναι ακόμα εκεί, κυρίως στο Εθνικό Δημοκρατικό κόμμα και στη μυστική αστυνομία, που μπορεί να διαλύθηκαν, αλλά υπάρχουν ακόμα κομμάτια τους. Είμαι, όμως, πάρα πολύ αισιόδοξος για την εξέλιξη των πραγμάτων και ξέρω ότι καμία επανάσταση στον κόσμο δεν εξελίχθηκε ομαλά χωρίς προβλήματα», καταλήγει.

Πηγή:ΑΠΕ-ΜΠΕ