Ήρωες εξουθενωμένοι από την πραγματικότητα

Η παράσταση των This Famous Tiny Circus «Ο Καραφλομπέκατσος και η Σπυριδούλα», που παρουσιάζεται, μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Σταθμός, κάνει μία τολμηρή βουτιά στο λογοτεχνικό σύμπαν της Λένας Κιτσοπούλου πετυχαίνοντας ίσως την πληρέστερη σκηνική του απεικόνιση από αυτές που έχουμε δει μέχρι σήμερα.

Τα διηγήματα της Κιτσοπούλου μοιάζουν από μόνα τους με μικρούς μονολόγους. Μία γλώσσα χειμαρρώδης, απενοχοποιημένη, στοιχειωμένη από μία περίπλοκη προφορικότητα, που βομβαρδίζεται από δεύτερες και τρίτες σκέψεις. Ο πεζογραφικός λόγος της Κιτσοπούλου δεν έχει καμία ανάγκη θεατρικής διασκευής. Μπορεί να σταθεί αυθύπαρκτος στη σκηνή.

Οι ήρωες των διηγημάτων της είναι ερήμην τους πρόσωπα τραγικά. Ασφυκτιούν μέσα στο πλαίσιο που τους ορίζει η κοινωνία. Φτάνουν στα όριά τους. Κραυγάζουν την απελπισία τους αλλάζοντας προσωπεία για να αντέξουν το είδωλό τους στον καθρέφτη. Μοιάζουν κυριολεκτικά εξουθενωμένοι από την πραγματικότητα που τους περιβάλλει. Δύο τέτοιοι ήρωες είναι τα κεντρικά πρόσωπα του «Καραφλομπέκατσου» και της «Σπυριδούλας». Δύο ήρωες που θα μπορούσαν να ανέβουν στη σκηνή και να σου συστηθούν χωρίς καμία σκηνοθετική διαμεσολάβηση. Απλά καταθέτοντας την αλήθεια τους. Όμως όταν ο λόγος μετουσιώνεται σε θεατρική πράξη ποτέ αυτό δεν είναι αρκετό.

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος, που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης, δεν αρκέστηκε στη δεδομένη δυναμική του λόγου της Κιτσοπούλου, που σχεδόν εμμονικά εκκινεί από μία ασήμαντη λεπτομέρεια του κάδρου για να φωτίσει τις πιο μύχιες σκέψεις των ηρώων. Ο Μάρκελλος έχτισε το δικό του σύμπαν πάνω στο σύμπαν της Κιτσοπούλου. Ένα σύμπαν που κουμπώνει στις ρωγμές των ηρώων της, αλλά την ίδια στιγμή τους συστήνει εκ νέου κρατώντας αποστάσεις από τη λογοτεχνική τους αποτύπωση. Η ουσία των ηρώων της Κιτσοπούλου δεν είναι σε αυτό που δείχνουν, αλλά σε αυτό που δεν δείχνουν. Ένα παιχνίδι παρενδυσίας που παίζουν – κατ’ επιταγή φυσικά της συγγραφέως – προκειμένου να παραπλανήσουν τους ίδιους τους εαυτούς. Και τα καταφέρνουν επιτυχώς μέχρι που μένουν γυμνοί μπροστά στον καθρέφτη τους. Αυτή τη διαδρομή ο Μάρκελλος την αποκρυπτογράφησε επιτυχώς και κατάφερε να την αναδείξει σκηνικά με τρόπο ευφυή και αποκαλυπτικό.

Άξιοι συμπαραστάτες του στάθηκαν ο Γιώργος Βαφιάς, που υπογράφει τα εξαιρετικά και άκρως λειτουργικά σκηνικά, καθώς και τα κοστούμια της παράστασης, η Μελίνα Μάσχα στον προσεκτικό σχεδιασμό των φωτισμών, ο Γιώργος Κασαβέτης με τις εύστοχες μουσικές του υπογραμμίσεις και ο Βαγγέλης Πιτσιλός που επιμελήθηκε την κίνηση και τις χορογραφίες.

Φυσικά όταν μιλάμε για δύο μονολόγους όλο σχεδόν το βάρος πέφτει στους ηθοποιούς. Ο Θύμιος Κούκιος χαρίζει στον ήρωά του μία «ευγένεια» μέσα στην κατάθλιψη και τον παραλογισμό του, που τον κάνει να ξεφεύγει από το τυπικό «κιτσοπούλειο» μοντέλο. Η ερμηνεία του, παρά τις εκρήξεις της, έχει μέτρο και εσωτερικότητα. Στο φινάλε του μονολόγου καταλαβαίνεις την αξία της.

Από την άλλη, η Ελένη Στεργίου είναι σαρωτική στον ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο της. Αεικίνητη, εξωστρεφής, αλλά την ίδια στιγμή σαν να φλέγεται ολόκληρη μέσα της. Νομίζεις ότι θέλει να σκίσει τις σάρκες της. Πάλλεται συναισθηματικά. Αν και επιχειρεί μία ερμηνεία στα όρια, δεν χάνει ούτε στιγμή το μέτρο, δεν γίνεται ούτε για ένα δευτερόλεπτο γραφική. Είναι τέτοια η αλήθεια που καταθέτει και τόσο καλά βιωμένη, που συναρπάζει. Θα τολμήσω να πω ότι είναι μία από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της. Η «Σπυριδούλα» της είναι μία πραγματική κατάθεση ψυχής.

«Ο Καραφλομπέκατσος και η Σπυριδούλα» είναι μία παράσταση που πρέπει να δεις. Όχι μόνο για την καλλιτεχνική της αρτιότητα, αλλά κυρίως γιατί παίρνει τον κοινωνικά αιχμηρό λόγο της Κιτσοπούλου και τον μετατρέπει σε μια γερή γροθιά στο στομάχι σου. Μήπως και ξυπνήσεις…