Η τρίκλιτη βασιλική στο κέντρο της Αθήνας

Δύο Ιεροί Ναοί του κέντρου της πόλης των Αθηνών ¬-ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Καρύτση και ο Ιερός Ναός Αγίας Ειρήνης στην οδό Αιόλου- διατηρούν στους τρούλους τους το βάρος ιστορικών στοιχείων της νεότερης Ελλάδας.

Εκτός ότι αποτελούν σημεία αναφοράς στην καθημερινότητα των πολιτών σήμερα καθώς η γεωγραφική τους θέση διατηρεί σημαντικό ρόλο στο πολύβουο κέντρο της πόλης, η χρονολόγησή τους μαρτυρά σημαντικά ιστορικά στοιχεία κατά τον 19ο αιώνα.

Στην ιστοσελίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών καταγράφονται λεπτομέρειες για τις δύο εκκλησίες και την ιστορία τους όπως επίσης και τεκμήρια ως προς την ανέγερσή τους.

Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Καρύτση
Η ίδρυσή του ανάγεται στον 11ο αιώνα και από τότε ανήκε στη γνωστή αθηναϊκή οικογένεια Καρύτση ή Καρύκη.

Κατά την περίοδο της επανάστασης του 1821 υπέστη σημαντικές φθορές και μετά το τέλος της ήταν σχεδόν ερειπωμένος. Ωστόσο, εξακολουθούσε να λειτουργεί. Μάλιστα σε αυτόν οι Αθηναίοι εξέλεξαν αντιπροσωπεία το 1833 για να χαιρετίσει την άφιξη του βασιλιά Όθωνα στο Ναύπλιο. Η κακή κατάσταση του ναού οδήγησε τους κατοίκους της ενορίας να απευθυνθούν στον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυτατζόγλου, ο οποίος στα μέσα της δεκαετίας του 1840 είχε αναλάβει την ανοικοδόμηση του ναού της Αγίας Ειρήνης στην οδό Αιόλου. Ο ναός πράγματι ανοικοδομήθηκε την περίοδο 1845-1849, σε περισσότερο «βυζαντινό» ρυθμό, με λιγότερες δυτικές επιρροές από ό,τι σε άλλους ναούς του ίδιου αρχιτέκτονα. Ακολουθεί τον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο, αλλά ενδιαφέρουσα παραλλαγή αποτελεί η κεντρική πύλη από γκρίζο μάρμαρο, που στέφεται με το λευκό καμπαναριό.

Ι. Ν. Αγίας Ειρήνης
Στην ίδια θέση όπου βρίσκεται σήμερα ο Ιερός Ναός υπήρχε μικρός ναός βυζαντινής εποχής, που στις αρχές του 18ου αιώνα ήταν μετόχι της Μονής Πεντέλης. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 υπέστη σοβαρές φθορές, επισκευάστηκε το 1834-1835 και έγινε ο σημαντικότερος ναός της νέας πρωτεύουσας, που φιλοξενούσε τις επίσημες θρησκευτικές τελετές.

Προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες απαιτήσεις του, ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου η ανοικοδόμησή του. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1846 και τα εγκαίνια του ναού έγιναν το 1850, ενώ η εσωτερική του διακόσμηση ολοκληρώθηκε αργότερα, μεταξύ των ετών 1879-1892. Η εικονογράφηση έγινε από τον αγιογράφο Σπυρίδωνα Χατζηγιαννόπουλο, τον σπουδαιότερο εκπρόσωπο της εκκλησιαστικής ζωγραφικής του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Μάλιστα αυτό θεωρείται το σημαντικότερο έργο του. Ο ναός εξακολούθησε να χρησιμοποιείται ως μητροπολιτικός μέχρι το 1862 και στο διάστημα αυτό συνδέθηκε με σημαντικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας. Στο Ναό έγινε ο εορτασμός της πρώτης εθνικής επετείου το 1838, η κηδεία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη το 1843, και η δοξολογία για τη χορήγηση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος το 1850. Ακολουθεί τον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και δύο κωδωνοστάσια νεοκλασικού ρυθμού, μια πρωτότυπη σύνθεση που συνδυάζει δυτικές αναγεννησιακές και βυζαντινές επιδράσεις.