Ένας μεταμοντέρνος Ιούλιος Βερν

Το αναγνωστικό κοινό συναντήθηκε μαζί του για πρώτη φορά πριν από τέσσερα χρόνια. Ήταν το 2012 και η συνάντηση έγινε με αφορμή την έκδοση του μυθιστορήματος του «Εκεί που ζουν οι τίγρεις» από τις εκδόσεις Πόλις. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο της Αθήνας κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα ένα ακόμη μυθιστόρημα του -γεννημένου το 1954 στο Σίντι Μπελ-Αμπές της Αλγερίας- συγγραφέα Ζαν-Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές. Το «Νησί του σημείου Νέμο», σε μετάφραση του Δημήτρη Δημακόπουλου, είναι εδώ και λίγο καιρό στις προθήκες και τους πάγκους των βιβλιοπωλείων και η θετική ανταπόκριση που έχει δείχνει ότι ο Μπλας ντε Ρομπλές διαθέτει ένα πιστό αναγνωστικό κοινό.



Το πρώτο βιβλίο του στα ελληνικά με τίτλο «Εκεί που ζουν οι τίγρεις» είναι, όπως έχει ήδη επισημανθεί, ένα «συναρπαστικό παλίμψηστο μυθιστόρημα», το οποίο «παραπέμπει στα έργα των Μπόρχες, Κορτάσαρ, Καλβίνο, Έκο, αλλά και στον Ποτότσκι και το "Χειρόγραφο της Σαραγόσα"». Ένα μυθιστόρημα «γεμάτο ανατροπές, που παίζει με τις αντηχήσεις και τις αντανακλάσεις, με την αλήθεια και τα φαινόμενα, με την πραγματικότητα και τη μυθοπλασία, συνδυάζοντας με τρόπο σαγηνευτικό την περιπέτεια και τον φιλοσοφικό μύθο, την ψυχολογία, την κοινωνική ανάλυση, την ιστορία και την πολιτική».

Τα ίδια πάνω κάτω χαρακτηριστικά θα βρει κανείς και στο δεύτερο βιβλίο του που μεταφράστηκε στα ελληνικά. Ο Ζαν-Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές επιστρατεύει την ίδια συνταγή και βρίσκει τον δρόμο για την επιστροφή στις πηγές καθότι καταφέρνει να αποτίνει φόρο τιμής σε μια πλειάδα συγγραφέων, από τον Ιούλιο Βερν, τον Αλέξανδρο Δουμά, τον Βίκτωρα Ουγκό και τον Κόναν Ντόυλ, ώς τον Φλωμπέρ, τον Μέλβιλ, τον Τόμας Μαν και τον Μάριο Βάργκας Λιόσα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Tο βιβλίο «Το νησί του σημείου Νέμο» , όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, «είναι ένα συναρπαστικό, πολύπλευρο μυθιστόρημα που κινητοποιεί τη φαντασία και παρασύρει τον αναγνώστη στην ξέφρενη δίνη της πλοκής του». Και για να πάρουμε μια γεύση από το μυθιστόρημα, προσφέγουμε και πάλι στο κείμενο που φιλοξενείται στο οπισθόφυλλο: «Όλα αρχίζουν με την κλοπή ενός θρυλικού διαμαντιού από το χρηματοκιβώτιο της Λαίδης Μακ Ρέι. Ο αναγνώστης αναζητεί τα ίχνη του μαζί με τον βαθύπλουτο οπιομανή δανδή Μαρσιάλ Καντερέλ, τον πιστό του μπάτλερ Γκριμό ντε Λα Ρενιέρ, τον παλιό του φίλο Τζον Σάιλοκ Χολμς, τον μπάτλερ Γκριμό ντε Λα Ρενιέρ και την πολυμήχανη οικονόμο του Μις Σέρινγκτον.

Παράλληλα, και μέσα από μια ιλιγγιώδη αφήγηση γεμάτη ανατροπές, παρακολουθούμε την ιστορία μιας βιομηχανίας πούρων στο Περιγκόρ της Γαλλίας, όπου, όπως και στην Καραϊβική, συνεχίζεται η παράδοση της δημόσιας ανάγνωσης περιπετειωδών μυθιστορημάτων για το προσωπικό, κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει• το καπνεργοστάσιο έχει πλέον περάσει στα χέρια των Κινέζων και ειδικότερα του κυρίου Γουάνγκ, ηδονοβλεψία περιωπής, που διευθύνει μια εταιρεία παραγωγής ηλεκτρονικών συσκευών ανάγνωσης».

Ο Μπλας ντε Ρομπλές έχει την ικανότητα, αλλά και τη μαεστρία να φτιάχνει με «στέρεα υλικά» από το σώμα της λογοτεχνίας τον δικό του ξεχωριστό κόσμο. Αλλωστε, κάτω από το πρώτο επίπεδο/στρώμα των λέξεων οι πιο ψαγμένοι αναγνώστες θα βρουν σπαράγματα από ετερόκλητα αναγνώσματα όπως οι «Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα», η «Μυστηριώδης Νήσος» και όλη η λαϊκή λογοτεχνία του αιώνα του ρομαντισμού αλλά και τις μεθόδους και τις λύσεις τεχνιτών της γραφής όπως ο Τζέιμς Τζόυς, ο Ρέι Μπράντμπερι ή ο Φίλιπ Κ. Ντικ.

Στο σημείο αυτό μια επισήμανση που βρήκα στο κείμενο του οπισθόφυλλου και την αντιγράφω: «Με καταλυτική ειρωνεία, το μυθιστόρημα του Ζαν-Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές σαρώνει, με τη δύναμη ενός παλιρροϊκού κύματος, όλες τις συνηθισμένες ρεαλιστικές κατασκευές και ανοίγει συναρπαστικούς αφηγηματικούς ορίζοντες. Αυτή η ξέφρενη μυθιστορηματική περιπέτεια είναι επίσης ένας καίριος στοχασμός πάνω στην ίδια τη λογοτεχνία, καθώς και μια ριζοσπαστική κριτική κάθε ιδεολογίας και κάθε πολυπλόκαμου κι απρόσωπου πολιτικού συστήματος που αλλοτριώνει ακόμα και τις πιο μύχιες πτυχές της προσωπικής μας ζωής».

Τέλος, λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον συγγραφέα. Γεννήθηκε στην Αλγερία το 1954, όταν ακόμη η μεγάλη αυτή βορειοαφρικανική χώρα ήταν μια απλή επαρχία του γαλλικού κράτους. Έφυγε για τη Γαλλία μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Αλγερίας. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και ιστορία στο Collège de France. Δίδαξε γαλλική φιλοσοφία σε διάφορα πανεπιστήμια της Βραζιλίας, της Κίνας, της Ταϊβάν και της Ιταλίας. Το 1986 και για τα επόμενα χρόνια βρέθηκε στην Λιβύη και εργάσθηκε στη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή. Έχει τιμηθεί με το βραβείο διηγήματος της Γαλλικής Ακαδημίας. Το «Εκεί που ζουν οι τίγρεις» τιμήθηκε με το βραβείο Medicis, το βραβείο μυθιστορήματος της FNAC και το βραβείο Jean Giono.