Βόλτα στη Μερέντα Αττικής

Η Μερέντα είναι ένα βουνό της Αττικής που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νομού, ανάμεσα στους οικισμούς Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Καλύβια Θορικού, Πόρτο Ράφτη και Κουβαράς. Το ονομά της οφείλεται σε παραφθορά της ονομασίας του παρακείμενου αρχαίου αθηναϊκού δήμου της Μυρρινούντας. Έχει μέγιστο υψόμετρο τα 613 μέτρα και δυτικά συνδέεται με το Πάνειο Όρος. Καλύπτεται κυρίως από χαμηλή βλάστηση, ενώ η βόρεια πλευρά της είναι πλήρως λαξευμένη από τα λατομεία Μαρκοπούλου.

Στον μικρό αυτό ορεινό όγκο της Αττικής, κοντά στο σημερινό Μαρκόπουλο, βρίσκεται ο κομψός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πρόκειται για έναν μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό, ο οποίος διαδέχθηκε μια τρίκλιτη βασιλική των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Από τον παλαιότερο ναό είναι εμφανή τυπολογικά στοιχεία του στις όψεις του μεταγενέστερου, όπως τα μέχρι σήμερα ορατά τμήματα των πλαγίων κλιτών που αποκαλύφθηκαν παλαιότερα.



Ο καθηγητής Μπούρας αναφέρει ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα διδακτικό μνημείο, τόσο όσον αφορά την ανοικοδόμηση και την επαναφορά σε χρήση ενός αρχαίου ερειπίου (συγκεκριμένα του μεσαίου κλίτους μιας βασιλικής αβέβαιης χρονολόγησης), όσο και τη χρήση παντοειδών αρχαίων μελών. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των μελών που είχαν εντοιχισθεί στον ναό ήταν και η πλίνθος του αρχαϊκού αγάλματος της Κόρης με το όνομα Φρασίκλεια που βρέθηκε στον αύλειο χώρο του ναού και που σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ο ναός είναι κατάγραφος και οι τοιχογραφίες του χωρίζονται σε τέσσερα διαφορετικά στρώματα τοιχογράφησης. Περισσότερο εκτεταμένο είναι το δεύτερο στρώμα, το οποίο και ανάγεται στην τέταρτη δεκαετία του 13ου αιώνα και σώζεται κυρίως στην καμάρα. Η παράσταση των έφιππων αγίων Γεωργίου και Θεόδωρου Τήρωνος έχει χρονολογηθεί στον 14ο αιώνα, ενώ το νεώτερο στρώμα στο ανατολικό τμήμα χρονολογείται στον 18ο αιώνα και αποδίδεται στον ζωγράφο Γεώργιο Μάρκου και τους μαθητές του. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες για τον ναό, ενώ η άποψη ότι πιθανόν να ταυτίζεται με τη Μονή Μυρρινίου που αναφέρεται από τον Μιχαήλ Χωνιάτη στις Επιστολές του, είναι μάλλον αβάσιμη.



Εκτός όμως από τον Ναό της Παναγίας, στη Μερέντα βρίσκεται και το σπηλαιοβάραθρο Βέρα Ντράκο. Σύμφωνα με τον μύθο, μέσα στο πανέμορφο αυτό σπηλαιοβάραθρο, με τους εντυπωσιακούς θαλάμους, είχε τη φωλιά του ένας φτερωτός δράκος (φίδι). Μέσα από εκεί σκορπούσε τον φόβο και τον τρόμο, αφού έβγαινε από την σπηλιά και κατασπάραζε τους νέους και τις νέες που ζούσαν κοντά στο βουνό, ώσπου κάποτε ο Αη Γιώργης της Αιματόριζας, όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν, τον σκότωσε και έτσι οι χωρικοί απαλλάχθηκαν από αυτό το κακό που τους βασάνιζε. Το αίμα του δράκου έβαψε τις πλάγιες του βουνού και τις ρίζες κάποιου φυτού που είναι κόκκινες και λένε ότι αυτό οφείλεται στο αίμα του που σκορπίστηκε, όταν ο Άγιος τον χτύπησε με το σπαθί του. Σήμερα, όποιος επισκεφτεί το σπήλαιο, δεν θα δει κανέναν δράκο, παρά μόνο εντυπωσιακές σταλαγμιτικές κολώνες, που με μεγάλο μεράκι δημιούργησε η μάνα φύση.