Στα όρια της σιωπής

Ο Αλέξανδρος Μιχαήλ αποφάσισε να βάλει οριστικά το πτυχίο Νομικής στο συρτάρι όταν ήταν 25 χρονών, για να φύγει στο εξωτερικό και να σπουδάσει σύγχρονες παραστατικές τέχνες, live art και σκηνοθεσία. Συνέχισε με σπουδές στο σωματικό θέατρο με την παιδαγωγική του Λεκόκ (Jacques Lecoq) στο London International School of Performing Arts (LISPA). Εζησε 7 χρόνια στο Λονδίνο, δουλεύοντας, ανάμεσα σε πολλά άλλα, με την Εθνική Λυρική Σκηνή, τους Station House Opera και τον σκηνοθέτη Mark Storor.

Αν και εξακολουθεί να δουλεύει τακτικά στην Αγγλία, ο Αλέξανδρος έχει πλέον ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Εκεί λιγότερο παίζει και περισσότερο διδάσκει και σκηνοθετεί. Φέτος πολύς κόσμος ταξίδεψε από διάφορες γωνιές της Ελλάδας (όπως Αθήνα, Πάτρα, Πτολεμαΐδα, Αλεξανδρούπολη, Κοζάνη και Κομοτηνή), προκειμένου να παρακολουθήσει τα σεμινάρια με μάσκα που οργάνωσε στη Θεσσαλονίκη. Αρκετά ταξίδια κάνει πλέον και ο ίδιος. «Οπου υπάρχει ζήτηση και ενδιαφέρον, πηγαίνουμε. Είναι ωραίο να έρχεσαι σε επαφή με άλλους ανθρώπους, άλλες πόλεις, άλλες δυναμικές. Κερδίζεις πολλά και εσύ και η δουλειά σου μέσα από αυτή τη διαδικασία ανταλλαγής και ανανέωσης. Αλλάζεις την οπτική σου γωνία, δεν κλειδώνεις τα πράγματα», σχολιάζει σχετικά. Αυτή τη στιγμή η τελευταία του σκηνοθετική δουλειά, το «Κομμάτι για 2», βρίσκεται σε περιοδεία σε διάφορες πόλεις και φεστιβάλ ανά την Ελλάδα ενώ από τον Οκτώβριο του 2015 έχει ήδη προγραμματιστεί η πρώτη του συμμετοχή σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Πολύ σύντομα θα λάβει μέρος και στο Φεστιβάλ InPort, ένα φεστιβάλ για νέους δημιουργούς που διοργανώνει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 12-14 Ιουνίου.

«Επιστρέφοντας από την Αγγλία είδα τη Θεσσαλονίκη όχι σαν τελικό προορισμό, αλλά σαn μια πρώτη όαση ηρεμίας, ένα ασφαλές λιμάνι από το οποίο θα μπορούσα να ανοίγομαι για αλλού, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, και χαίρομαι που αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει», λέει ο ίδιος.

Ο Αλέξανδρος κινείται σε ένα φάσμα μεταξύ οπτικού θεάτρου, performance, δημόσιας μη πολιτικής παρέμβασης και θεάτρου κοινότητας. Βλέπει τις παραστατικές τέχνες σαν ένα μέσο έκφρασης του προσωπικού του καλλιτεχνικού οράματος, αλλά και σαν ένα πολύ κατάλληλο εργαλείο διαπαιδαγώγησης για το άτομο και την κοινωνία, σαν όπλο παρέμβασης σε μια κοινότητα, πόλη ή κοινωνία ή σε ένα κοινωνικό θέμα.

Συνήθως από τη δουλειά του απουσιάζει ο λόγος. «Ολα είναι κίνηση, δυναμική, βλέμματα, παύσεις, ατμόσφαιρες». Σίγουρα τον έχει επηρεάσει σε αυτό η εκπαίδευση με μάσκες. «Η σιωπή μπορεί να είναι πολύ δυνατή, πολύ καθηλωτική. Νομίζω πως δοκιμάζω τα όριά της. Μέχρι πού αντέχει πριν να ορμήσουν οι λέξεις... Στη σιωπή ακούμε πραγματικά. Αλλάζει η ποιότητα του χώρου και του χρόνου. Φτάνει σε εδάφη που οι λέξεις δεν μπορούν να μας ταξιδέψουν». Ισως αυτή η επιλογή του να είναι εσκεμμένη. Οταν όλα γύρω φωνάζουν για να ακουστούν, το να παραμένεις σιωπηλός είναι μια στάση.



Εχει σκηνοθετήσει οκτώ παραστάσεις, αλλά κανένα θεατρικό έργο ακόμα. Η δουλειά του είναι πάντα πρωτότυπης σύλληψης. Δουλεύει με ελεύθερο και καθοδηγημένο αυτοσχεδιασμό των ηθοποιών. Ολα βγαίνουν μέσα από το παιχνίδι και τις σχέσεις που αναπτύσσονται στην πρόβα. Οι ηθοποιοί είναι συνδημιουργοί. Μια δουλειά για αυτόν δεν έχει νόημα αν δεν ανοίγει μονοπάτια για όλους τους συντελεστές, αν δεν είναι ένα πεδίο για τον καθένα να αναπτύξει το δικό του δυναμικό, αν το αποτέλεσμα δεν είναι συλλογικό. Οι πρόβες έχουν μέσα πολλή εκπαίδευση. Βλέπει την κάθε καινούργια δουλειά σαν μια διαδικασία μεταμόρφωσης του ίδιου, αλλά και των άλλων. «Αν ξέρω τι πρόκειται να κάνω, δεν έχει νόημα να το κάνω. Οχι απλά δεν θα μπορέσω να εμπνεύσω τους συνεργάτες μου, αλλά αν στήσω πιστά αυτό ακριβώς που έχω εγώ στο κεφάλι μου θα βαρεθώ εγώ ο ίδιος πρώτα με αυτό που βλέπω. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στη διαδικασία και στο μεταξύ όλων αυτών των διαφορετικών φωνών.

Κάθε σκηνοθέτης έχει τελείως διαφορετική προσέγγιση στη δουλειά του. Για τον Αλέξανδρο ο σκηνοθέτης είναι η κοίτη του ποταμού. Ολοι οι άλλοι συντελεστές είναι το νερό. Η τάση να απομονώνουμε το σωματικό θέατρο σε μια «ιδιαίτερη» κατηγορία τον ενοχλεί. Για αυτόν κάθε θέατρο είναι σωματικό και όλο το θέατρο θα ωφελούνταν εάν οι σκηνοθέτες και οι ηθοποιοί είχαν αίσθηση της δυναμικής των σωμάτων στο χώρο. Η δουλειά με τη μάσκα είναι μία από τις πιο καθοριστικές εμπειρίες στη ζωή του. «Δεν χρειάζεται να παίξει κανείς με μάσκα για να μπει στον κόπο να τη διδαχθεί. Η μάσκα είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για τον ηθοποιό. Καθαρίζει την κίνηση στο σώμα. Αποκαλύπτει τις προθέσεις. Ενεργοποιεί. Η μάσκα, όπως η σιωπή και όπως και ο κλόουν, μας δίνουν πρόσβαση σε μια άλλη διάσταση».

Το «Κομμάτι για 2» είναι μια σιωπηρή σπουδή στη δυναμική των ανθρώπινων σχέσεων. Τροχιές και κυκλώματα, άλλοτε ανοιχτά και άλλοτε κλειστά. Επανάληψη, παιχνίδι, διαρκής διαπραγμάτευση του πότε, του πώς, του πού, τα ίδια λάθη, η κατανόηση, η οργή, η συμπόρευση, η ανάγκη του μαζί, οι ισορροπίες, η διάβρωση του ενός από τον άλλον.



Φωτογραφίες/βίντεο: Χρήστος Κυριαζίδης