Χρ. Ι. Στεφανάδης

 Ήταν σε μεγάλη ηλικία και αφού είχαν εξαντληθεί πλένοντας ατελείωτες στίβες από πιάτα στα εστιατόρια του Σικάγου, ή στην καλύτερη περίπτωση βάφοντας κρεμασμένοι στις γέφυρες της Νέας Υόρκης,   συνταξιούχοι πλέον,γύριζαν στο νησί για να… παντρευτούν και να τερματίσουν την ζωή τους…

Πρόγονος της σημερινής γραβάτας, ήταν ένα κομμάτι ύφασμα δεμένο γύρω από τον λαιμό ενός άνδρα… Σήμερα, αποτελεί ένα σύμβολο στον χώρο της μόδας. 

Η ονομασία της προέρχεται από τη γαλλική λέξη "cravate", δηλαδή Κροάτης, και τούτο γιατί από τους Κροάτες διαδόθηκε στην Ευρώπη η μόδα του μαντηλιού δεμένου γύρω από το λαιμό τον  17ο αιώνα.

 Το 1924, ένας Αμερικανός ράφτης, ο Τζέσε Λάνγκσντορφ, πατεντάρει τη γραβάτα με τη σημερινή της μορφή.  Η μόδα της γραβάτας σιγά σιγά κατακτά τον κόσμο , σε τέτοιο βαθμό,  ώστε έλεγαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ότι ένας άντρας δεν φοράει όλα του τα ρούχα, αν δεν φοράει γραβάτα. 

Σήμερα , που ο κλασικός τύπος άντρα εκλείπει σιγά σιγά, η γραβάτα έχει αλλάξει συμβολισμό. Δεν είναι πια απαραίτητο καθημερινό αξεσουάρ.Ενώ πριν από μερικές δεκαετίες, οι άντρες φορούσαν γραβάτα σχεδόν κάθε μέρα για να κερδίσουν  τον θαυμασμό του περιβάλλοντος ,σήμερα την φορούν μόνο στην δουλειά τους και στις επίσημες θεσμικές υποχρεώσεις τους, ως ένδειξη επαγγελματισμού.

… Ο επιχειρηματίας, ο κρατικός λειτουργός, ο συνεπής υπάλληλος , ο δικηγόρος , ο γιατρός…
Στην Αμερική, έβλεπα  τους νέους γιατρούς, εκτός από τους παλαιότερους, να έρχονται στο νοσοκομείο με γραβάτα, ενώ η υπόλοιπη ενδυμασία τους μπορεί να ήταν ακραία πρόχειρη… Παραξενεύτηκα και συνηθισμένος από την δική μας (αλλά και την δική μου…) πρακτική, που στα δημόσια νοσοκομεία οι γιατροί σπάνια φορούν γραβάτα,  ρώτησα με απορία κάποιον παλαιότερο τι σημαίνει η γραβάτα. Μου απάντησε «υπευθυνότητα και σεβασμό στον ασθενή…»

Εκεί όμως που μέχρι σήμερα, διεθνώς, η γραβάτα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας, είναι ο χώρος της πολιτικής. Στις επίσημες και σε κάθε περίπτωση θεσμικής  εκδήλωσης και παρουσίας των πολιτικών ανδρών, η χρήση της γραβάτας, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ενδυμασίας. Ίσως ο συμβολισμός να είναι ο ίδιος με αυτόν των Αμερικανών νοσοκομειακών γιατρών. Δηλαδή η γραβάτα να συμβολίζει την υπευθυνότητα του θεσμού που εκφράζει ένας πολιτικός άνδρας και τον σεβασμό του προς τον λαό που τονέχει εκλέξει σε αυτό το λειτούργημα.

Η κυβερνώσα όμως αριστερά στην χώρα μας, και κυρίως ο πρωθυπουργός μας, συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η ενδυματολογική του προτίμηση και η επιμονή του να αρνείται την γραβάτα, ακόμα και στις πλέον επίσημες παρουσίες και εκδηλώσεις, κατά την γνώμη μου είναι προβληματική και οδηγεί σε στοχοποίηση και ενδεχόμενα σε περιθωριοποίηση… Δεν μπορεί π.χ. στις συνόδους κορυφής τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, όλοι  οι άνδρες ομόλογοί του να φορούν γραβάτα και εκείνος όχι… Δεν μπορεί ηγέτες, ακόμα και από τα πρώην ανατολικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να αποδέχονται το ενδυματολογικό αυτό στοιχείο και εκείνος όχι… Και είναι απαράδεκτο αυτό το γεγονός να τον στοχοποιεί, δίνοντας το δικαίωμα στον αμφιλεγόμενο πρόεδρο της Κομισιόν να τον λοιδορεί ή στον γραφικό πρώην Ιταλό πρωθυπουργό, να του κάνει δώρο μια γραβάτα!..

… Η ίδια εικόνα και στο πολύ πρόσφατο ταξίδι στην Κίνα.  Ο κινέζος αξιωματούχος, προερχόμενος από το πιο σκληρό κομουνιστικό παρελθόν της χώρας του, θεσμικά ντυμένος σε αντίθεση με τον δικό μας…

Μου άρεσε, αντίθετα, η εξαιρετική ενδυματολογική εμφάνιση της συζύγου του πρωθυπουργού στην ίδια συνάντηση. .. Εκτός και εάν, ακόμα και αυτό, εντάσσεται σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Δηλαδή, ο πρωθυπουργός να  κολακεύει τις προτιμήσεις μιας μερίδας του λαού, που η ενδυμασία αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο του χαμένου αριστερού ονείρου.. Και η σύζυγος του, να κολακεύει  μια άλλη μερίδα του λαού, που είναι πιο προσγειωμένη και συγχρονισμένη στην διεθνή πραγματικότητα!... 

Υπάρχει βέβαια και μια εξεζητημένη ψυχαναλυτική άποψη για την χρήση της γραβάτας, αν και προσωπικά δεν την συμμερίζομαι, που ο φιλόσοφος Στέλιος Ράμφος την  περιέγραψε σε μια συνέντευξή του στην εφημερίδα ‘Καθημερινή’ πριν από ένα περίπου χρόνο:«…εάν η γραβάτα συμβολίζει το ανδρικό γεννητικό μόριο, το οποίο οι πετυχημένοι γραβατωμένοι της ζωής ανεμίζουν ως ένδειξη ταυτότητας, ποια υπόθεση εργασίας θα μπορούσε να γίνει για ανθρώπους που δεν θέλουν ποτέ να φοράνε γραβάτα;»

Η δημοσιογράφος τον ρωτά αν εννοεί ότι αυτοί έχουν μειωμένο ανδρισμό και ο Ράμφος απαντά: «Ακριβώς! Το ασυνείδητο, δηλαδή, σου υποβάλλει να προβάλεις τον ελλειμματικό σου ανδρισμό με τέτοια έμφαση, ώστε να νομίζεις ότι δείχνεις μη συμβατικός τύπος. Αυτή η μείωση του ανδρισμού υποκρύπτει την έννοια ότι είμαι ''υπεράντρας'' και μη κομφορμιστής, ενώ, στο βάθος, κάνω όλες τις υποχωρήσεις»… 

*Ο Χριστόδουλος  Ι. Στεφανάδης
Είναι Καθηγητής Καρδιολογίας