Χρ. Ι. Στεφανάδης

 Και εάν αυτό γίνεται σε εστίες με καλό εξαερισμό, δεν υπάρχει πρόβλημα. Εάν όμως η καύση αυτών των υλικών γίνεται σε κλειστό χώρο, χωρίς εξαερισμό και επαρκή αερισμό, όπως στα παραδοσιακά μαγκάλια, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος δηλητηρίασης από το παραγόμενο από ατελή καύση μονοξείδιο του άνθρακα.

Κάθε χρόνο την περίοδο αυτή καταγράφονται τραγικά περιστατικά θανάτων από αυτή την αιτία. Το γεγονός γίνεται ακόμα πιο σοβαρό στην περίοδο αυτή για τη χώρα μας γιατί συνδυάζεται με την οικονομική κρίση. Συνάνθρωποί μας, βιώνοντας την οικονομική κατάρρευση, καταφεύγουν σε αυτούς τους ανορθόδοξους και επικίνδυνους τρόπους θέρμανσης... Πέρυσι οι φοιτητές στη Λάρισα. Φέτος το μικρό κορίτσι στη Θεσσαλονίκη...

Καταθέτω ένα προσωπικό βίωμα. Δεκαετίες πίσω. Μικρός μαθητής μακριά από το χωριό μου.
Είχα εγκατασταθεί σε ένα παλιό δωμάτιο σε μια αυλή στου Βύρωνα. Χωρίς βέβαια θέρμανση. Ηταν μια χειμωνιάτικη μουντή Κυριακή, θυμάμαι ακόμα, με πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Για θέρμανση έφτιαξα φωτιά με κάρβουνα σε ένα μεταλλικό δοχείο (περίπου μαγκάλι...) και σε ένα κλειστό δωμάτιο άρχισα να διαβάζω. Ξαφνικά αισθάνθηκα αδιαθεσία που χειροτέρευε ταχύτατα. Ζάλη, εφίδρωση, ναυτία, θάμπωμα της όρασης... Ημουν μόνος. Ανοιξα ενστικτωδώς την πόρτα και περίπου μισολιπόθυμος σύρθηκα στην αυλή. Ανάπνευσα τον κρύο καθαρό βοριά που σάρωνε το Λεκανοπέδιο και συνήλθα γρήγορα. Συνειδητοποίησα ότι είχα αναπνεύσει σε υψηλή πυκνότητα το ύπουλο τοξικό αέριο από τα κάρβουνα, το μονοξείδιο του άνθρακα. Ημουν από τους τυχερούς. Αν όμως ήταν στον ύπνο μου ή αν δεν πρόφταινα να βγω έξω;
Οι σοβαρές και πολλές φορές καταστροφικές ιδιότητες του μονοξειδίου του άνθρακα είναι γνωστές από την αρχαιότητα, καθώς η χρήση κάρβουνου και ξύλων για θέρμανση σε κλειστούς χώρους είχε παρατηρηθεί ότι μπορεί να προκαλέσει ακόμα και τον θάνατο.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούσαν για την εκτέλεση κακοποιών μικρά κλειστά δωμάτια όπου υπήρχαν αναμμένα κάρβουνα, τα οποία είναι πλούσια πηγή παραγωγής μονοξειδίου του άνθρακα.

Αλλά και πιο πρόσφατα το μονοξείδιο του άνθρακα χρησιμοποιήθηκε ως θανατηφόρο αέριο από τους ναζί για την εγκληματική εξόντωση διανοητικά καθυστερημένων και ατόμων με ψυχιατρικά προβλήματα.

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άοσμο αέριο και τα αρχικά συμπτώματα της δηλητηρίασης που προκαλεί συχνά δεν αξιολογούνται. Το αέριο αυτό μπορεί εύκολα να δημιουργηθεί στα σπίτια που θερμαίνονται με καύση ξύλων ή κάρβουνου και στα οποία δεν υπάρχει επαρκής εξαερισμός και αερισμός.

Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης του ανθρώπου από το μονοξείδιο του άνθρακα, με τη σειρά που εμφανίζονται, είναι κεφαλαλγία, ναυτία, ίλιγγος, καταρροή, δύσπνοια, εξάντληση, ταχυκαρδία, πόνος στο στήθος, λιποθυμία και τελικά θάνατος από ασφυξία. Το πόσο γρήγορα διαδέχεται το ένα σύμπτωμα το άλλο, όπως και το αν τα συμπτώματα φθάνουν μέχρι ένα δεδομένο επίπεδο ή αν τελικά οδηγούν στον θάνατο, εξαρτάται από τη συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα και από τον χρόνο έκθεσης σε αυτό το περιβάλλον. Σε περιπτώσεις δηλητηρίασης με το αέριο αυτό απαιτείται η άμεση απομάκρυνση του ατόμου από το τοξικό περιβάλλον, η μεταφορά του σε καθαρή ατμόσφαιρα και, ανάλογα με την κατάσταση, η χορήγηση οξυγόνου ή καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση.

Η ενημέρωση του πληθυσμού για το θέμα αυτό είναι θεμελιώδους σημασίας. Γιατί το πρόβλημα αφορά διογκούμενες κοινωνικές ομάδες που η οικονομική κρίση τις αναγκάζει να χρησιμοποιούν για θέρμανση πρωτόγονους και δυνητικά επικίνδυνους τρόπους, όπως τα ξύλα και τα κάρβουνα σε κλειστούς και χωρίς αερισμό χώρους... Εδώ όμως το κράτος στοιχειώδους πρόνοιας δοκιμάζει την αντοχή και την ανοχή του...

* Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών