Χρ. Ι. Στεφανάδης

Και πίστευε ότι αυτές οι δυνάμεις μπορούν να οδηγήσουν τις κοινωνίες σε αποσύνθεση. Με αυτά τα δεδομένα, συμπέραινε ότι οι λαϊκές μάζες μπορεί να χειραγωγηθούν όταν κάποιος χρησιμοποιήσει τις επιθυμίες και τους φόβους τους προς όφελός του.

Με βάση αυτές τις απόψεις, δημιουργήθηκαν πολλές θεωρίες για τον έλεγχο των κοινωνιών. Ο κυριότερος εκπρόσωπος των θεωριών αυτών ήταν ο Εδουάρδος Μπερνέζ, ο οποίος υποστήριξε πως η σύνδεση των προϊόντων μαζικής παραγωγής με ασυνείδητες επιθυμίες των ανθρώπων τούς πείθει να αγοράζουν αγαθά που δεν χρειάζονται.

Προέκυψε έτσι μια νέα κυβερνητική για τον έλεγχο των πολιτών, η οποία βασιζόταν στην άποψη ότι, όταν ικανοποιούνται οι ασυνείδητες επιθυμίες τους, τότε αυτοί γίνονται πειθήνιοι. Και τότε, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, άρχισε στον δυτικό κόσμο η εποχή του καταναλωτισμού, που θεωρείται ο πιο ασφαλής τρόπος για να προστατευτεί η Δημοκρατία.

Δηλαδή να αποσπάται η προσοχή των πολιτών από την πολιτική και να κατευθύνεται μόνο προς την κατανάλωση. Αυτή η πρακτική λειτούργησε και στη χώρα μας μετά τη Μεταπολίτευση... Η αυξανόμενη καταναλωτική μανία, αποτέλεσμα μιας ανεξέλεγκτης διαφήμισης, και με τη συνειδητή ανοχή των κυβερνήσεων, οδήγησε σε ανταγωνισμό των πολιτών για την απόκτηση όλο και περισσότερων ακίνητων και κινητών αγαθών. Αυτή η υπερκατανάλωση, που ξεπερνούσε τις οικονομικές μας δυνατότητες, οδήγησε με τη σειρά της στον διογκούμενο δανεισμό σε ατομικό και εθνικό επίπεδο. Αλλά ακόμα και σε αυτόν τον ασυγκράτητο υπερκαταναλωτισμό με δανεικά υπήρξαν αδικίες! Ο Θόδωρος Πάγκαλος είπε:  «Ολοι μαζί τα φάγαμε..». Ισως το ορθότερο θα ήταν: «Ολοι μαζί θέλαμε να τα φάμε..», απλά ορισμένοι τα κατάφεραν καλύτερα!

Και έτσι το χρέος της χώρας εκτοξεύθηκε, με αποτέλεσμα τη σημερινή οικονομική κατάρρευση και τα δεσμά των δανειστών μας. Αλλά αυτό φαίνεται ότι ήταν το τίμημα για την εδραίωση της δημοκρατίας στην πατρίδα μας μετά την επώδυνη περιπέτεια της επταετούς δικτατορίας.

Δηλαδή η θυσία της παρούσας (;) γενιάς που επωμίζεται άδικα όλο το βάρος της οικονομικής κατάρρευσης. Το κοινωνικό περιβάλλον σήμερα στη χώρα μας είναι ασφυκτικό.

Ανασφάλεια για το άμεσο μέλλον σε ατομικό, οικογενειακό και εθνικό επίπεδο.

Ανεργία στα ύψη, ιδιαίτερα στους νέους μας. Δραματική μείωση του μέσου εισοδήματος των πολιτών. Απελπισία που οδηγεί σε ορισμένες περιπτώσεις άτομα με οριακό ψυχισμό στην ακραία και ενάντια στη φύση του ανθρώπου εκδήλωση της αυτοκαταστροφής: την αυτοκτονία. Οργή που εκδηλώνεται σε πολλά επίπεδα, εφευρίσκοντας υπαιτίους για την κατάσταση αυτή στον πολιτικό, τον επιχειρηματικό και τον διεθνή χώρο, ή στοχοποιώντας ακόμα και αθώους. Σε αυτό το κοινωνικό περιβάλλον, πολύ πρόσφατα η αξιωματική αντιπολίτευση κάλεσε τους πολίτες στην ιστορική πλατεία του Συντάγματος να διαδηλώσουν την ανασφάλειά τους, τη φτώχια τους, την απελπισία τους, την οργή τους.Και οι πολίτες δεν πήγαν μαζικά στο κάλεσμα αυτό, όπως θα περίμενε κάποιος. Κατά την άποψή μου, για έναν από τους δύο λόγους: ή έχουν πειστεί ότι δεν υπάρχει διαφορετικός δρόμος στη διαχείριση της κρίσης από αυτόν που η κυβέρνηση προτείνει και εργάζεται με αγωνία, ή έχουν στρέψει τα νώτα τους στην πολιτική.
Ελπίζω και εύχομαι να συμβαίνει το πρώτο. Γιατί, αν συμβαίνει το δεύτερο, η δημοκρατία μας μπορεί να κινδυνεύσει.

* Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών