Χρ. Ι. Στεφανάδης

Σκηνές αποτρόπαιες. Ανθρωποι όλων των ηλικιών, ακόμα και μικρά παιδιά, να κείτονται στο έδαφος. Αλλοι ακίνητοι, νεκροί. Αλλοι να προσπαθούν απεγνωσμένα να αναπνεύσουν. Αλλοι να κινούνται αλλόφρονες ζητώντας βοήθεια... Σκηνές που έφτασαν με την τεχνολογία σε κάθε γεωγραφικό μήκος και πλάτος του πλανήτη και σε κάθε σπίτι. Αιτία η επίθεση με χημικά όπλα στη  γειτονική Συρία με το θανατηφόρο σαρίν... Από ποια παράταξη των εμπόλεμων, με ποιο σκοπό και υπό ποια καθοδήγηση έχει μικρότερη σημασία, κυρίως πολιτική... Το φρικιαστικό γεγονός δεν μπορεί να ενταχθεί σε καμία στρατηγική ή σκοπιμότητα, ούτε το δηλητήριο που προκαλεί βασανιστικό ασφυκτικό θάνατο...

Αλλά τι είναι το σαρίν;

Είναι άχρωμο και άοσμο υγρό που εξαερώνεται εύκολα και χρησιμοποιείται ως χημικό όπλο εξαιτίας της δράσης του ως ισχυρού νευροτοξικού παράγοντα. Οπως και άλλοι νευροτοξικοί παράγοντες, το σαρίν προσβάλλει το νευρικό σύστημα και σταματά την ενεργοποίηση των νεύρων των μυών. Ο θάνατος συνήθως έρχεται από αναπνευστική ανεπάρκεια, λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών.
Ο μηχανισμός δράσης του ομοιάζει με ορισμένα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία.
Το δηλητήριο αυτό αποδομείται αργά, έπειτα από μια περίοδο μερικών εβδομάδων έως μερικών μηνών. Τα ρούχα ενός ατόμου μπορούν να το απελευθερώνουν για περίπου 30 λεπτά μετά την επαφή. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να εκτεθούν σε αυτό και άλλα άτομα από το περιβάλλον. Ακόμη και σε πολύ χαμηλές δόσεις, το σαρίν μπορεί να αποβεί μοιραίο. Ο θάνατος μπορεί να ακολουθήσει μέσα σε ένα λεπτό μετά την άμεση λήψη μιας θανατηφόρας δόσης, εκτός και αν χορηγηθεί γρήγορα αντίδοτο, που είναι η ατροπίνη.

Το σαρίν θεωρείται όπλο μαζικής καταστροφής. Η παραγωγή και αποθήκευση σαρίν είναι παράνομη, όπως έχει συμφωνηθεί με διεθνείς συνθήκες. Το σαρίν παρασκευάστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1938 και θεωρείται ακόμα και σήμερα ο ισχυρότερος νευροτοξικός παράγοντας. Στα μέσα του 1939 προγραμματίστηκε από το ναζιστικό καθεστώς μαζική παραγωγή του για τη χρήση σε πόλεμο και  κατασκευάστηκαν κάποιες ποσότητες. Αν και τότε το σαρίν τοποθετήθηκε σε κεφαλές πυραύλων, δεν χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις. 

Το τοξικό αυτό αέριο χρησιμοποιήθηκε στην επίθεση με χημικά όπλα τον Μάρτιο του 1988 στο Κουρδιστάν από το Ιράκ, όπου υπολογίζεται ότι τότε έχασαν τη ζωή τους 5.000 άτομα.

Οι επιστημονικές ανακαλύψεις σε πολλά πεδία επιταχύνονται σε πολεμικές ή ψυχροπολεμικές περιόδους. Πολλές φορές οι ανακαλύψεις αυτές της επιστήμης είναι μόνο ευεργετικές για την ανθρωπότητα. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Π.χ. η ανακάλυψη της πενικιλίνης που άνοιξε τον δρόμο στην αποτελεσματική θεραπεία των λοιμώξεων ή οι μεγάλες πρόοδοι της ορθοπεδικής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ορισμένες ανακαλύψεις, ενώ αρχικά εξυπηρετούν καθαρά πολεμικούς στόχους, παρέχουν πολύτιμη τεχνολογία για ειρηνικές εφαρμογές, όπως η ατομική βόμβα, η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών και η πυραυλική τεχνολογία. Αλλες, όμως, περιορίζονται πρακτικά σε φονικά όπλα, όπως τα θανατηφόρα πολεμικά αέρια ή τα βιολογικά όπλα, δηλαδή η ελεγχόμενη διασπορά θανατηφόρων μικροβίων σε πεδία πολεμικών επιχειρήσεων.

Σε κάθε περίπτωση, οι ανακαλύψεις αυτές της επιστήμης εξελίσσονται στις ισχυρές και ανεπτυγμένες επιστημονικά χώρες, από τις οποίες διοχετεύονται τα φονικά αυτά όπλα στον αναπτυσσόμενο κυρίως κόσμο. Και οι ίδιες αυτές χώρες κατά περίπτωση απειλούν ή προβαίνουν σε τιμωρητικά αντίποινα στους χρήστες της τεχνολογίας του θανάτου που οι ίδιοι εξέλιξαν και διοχέτευσαν...
Υποκρισία και κυνισμός... Οι αρένες και τα Κολοσσαία του σύγχρονου κόσμου, όπου οι δυστυχείς μονομάχοι δοκιμάζουν νέα όπλα θανάτου που τους χορηγούν οι ισχυροί...
Και οι αρένες αυτές αναπτύσσονται επικίνδυνα στη γειτονιά μας... 

*Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών