Χρ. Ι. Στεφανάδης

«Η υγεία είναι πολύτιμη αλλά ευμετάβλητη»
Πλούταρχος

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας μας θεσμοθετήθηκε πριν 30 περίπου χρόνια στα πλαίσια μεταρρύθμισης για την αναβάθμιση της δημόσιας υγείας και της λειτουργικής ενοποίησης των δημόσιων υποδομών περίθαλψης. Σκοπός του ήταν η ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του ελληνικού πληθυσμού μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών υγείας, με αιχμή του συστήματος τις νοσοκομειακές μονάδες. Πριν από τη θέσπιση του ΕΣΥ, οι παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας λειτουργούσαν κατά τρόπο όχι συντονισμένο και με φιλοσοφία όχι εστιασμένη στη θεμελιώδη αρχή της ισότητας στις υπηρεσίες υγείας και της δωρεάν παροχής των υπηρεσιών αυτών.

Η ιδέα βέβαια δεν ήταν Ελληνική. Ήδη στη Μεγάλη Βρετανία, που κατά κοινή ομολογία διαθέτει ένα από τα καλύτερα συστήματα υγείας, το ανάλογο σύστημα είχε αρχίσει να εφαρμόζεται από πολύ παλαιότερα, από τη δεκαετία του 1940. Εκείνη την εποχή, οι υπηρεσίες υγείας εκεί ήταν σχεδόν ιδιωτική υπόθεση. Το 1943 ο οικονομολόγος Ουίλιαμ Μπίβεριτζ παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο για την Υγεία, όπου, μεταξύ άλλων, πρότεινε τη θέσπιση ενός δημόσιου συστήματος υγείας, που θα παρείχε δωρεάν περίθαλψη στους Βρετανούς.

Οι βασικοί πυλώνες του Βρετανικού Συστήματος Υγείας είναι η  χρηματοδότησή του από τον κρατικό προϋπολογισμό και η δωρεάν περίθαλψη για όλους. Με την πάροδο των χρόνων υπέστη αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, με την υιοθέτηση κανόνων της αγοράς, πρώτα από τη Θάτσερ τη δεκαετία του '80 και μετά από τον Μπλερ στις αρχές του 2000.

Το Βρετανικό ΕΣΥ, που αποτέλεσε το πρότυπο για ανάλογες απόπειρες σε πολλά κράτη, γίνεται συχνά αντικείμενο κριτικής, κυρίως για τις μεγάλες λίστες αναμονής, παραμένει όμως, αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνίας και του πολιτισμού της Μεγάλης Βρετανίας.

Το δικό μας ΕΣΥ, τα τελευταία 30 χρόνια  έχει αλλάξει ελάχιστα επί της ουσίας, παρότι οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει δραματικά, με την οικονομική κρίση να μαστίζει τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και το μεταναστευτικό κύμα να αυξάνεται. Και το πιο απογοητευτικό είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αλλαγές δεν εξυπηρετούσαν βελτίωση και προσαρμογή στις νέες συνθήκες, αλλά ήταν προϊόντα συναλλαγής και συντεχνιακών πιέσεων. Σήμερα, εν μέσω της οικονομικής κρίσης  και της αναγκαστικής υποχρηματοδότησης του συστήματος υγείας, η όλη κατάκτηση με τις όποιες αδυναμίες της  απειλείται άμεσα με κατάρρευση.

Η υποχρηματοδότηση στην τεχνολογία και στα υλικά δυσχεραίνει τη νοσηλεία των ασθενών...
Η μείωση των αμοιβών του προσωπικού και κυρίως η αβεβαιότητα για το εργασιακό μέλλον, επηρεάζει το ηθικό και την απόδοση, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ευνοεί την διαφθορά...

Η δραματική αύξηση της προσέλευσης των ασθενών λόγω της οικονομικής κρίσης και η επιθετικότητα που συχνά εκδηλώνουν σαν παρενέργεια της γενικότερης κοινωνικής οργής και της καχυποψίας προς κάθε κρατική δομή, επιδεινώνουν το πρόβλημα...
Ο συνεχώς αυξανόμενος, πολλές φορές αθέμιτος, ανταγωνισμός του ιδιωτικού τομέα συμβάλλει στην επιδείνωση της απαξίωσης, τόσο των υποδομών όσο και των λειτουργών...

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις αιτίες της κρίσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Αλλά πέρα από τις διαπιστώσεις, το ερώτημα είναι αν υπάρχει ελπίδα συγκράτησης και ανάκαμψης.
Πιστεύω πως ναι.

Με δεδομένη την ελλιπή χρηματοδότηση για τα επόμενα χρόνια, μοχλοί ανάκαμψης  πρέπει να είναι:

    Η Αξιοκρατία στην επιλογή και η συνεχής αξιολόγηση του προσωπικού.
    Η  Συνεχιζόμενη εκπαίδευση.
    Η Ευελιξία σε διορθωτικές κινήσεις. Ευελιξία που θα πρέπει να βασίζεται σε δράσεις σε επίπεδο όχι κατ’ ανάγκη νομοθετικό...
    Η Ανταγωνιστικότητα με το αντικειμενικό δεδομένο ότι ο ιδιωτικός τομέας υπερέχει σε πολλές περιπτώσεις σε ξενοδοχειακές υποδομές, αλλά ο δημόσιος τομές υπερέχει αναμφισβήτητα σε επιστημονική στελέχωση.
Γεγονός που αβίαστα αποδεικνύεται σήμερα αν ανατρέξει κανείς στις διεθνείς βάσεις επιστημονικών δεδομένων....


*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ιστοσελίδα : www.stefanadis.gr