Χρ. Ι. Στεφανάδης

Σε αντίθεση με άλλους τομείς δραστηριοτήτων της χώρας μας, η ιατρική έρευνα αντικειμενικά ευρίσκεται σε υψηλό επίπεδο.

Η παρουσία των Ελλήνων ερευνητών είναι ιδιαίτερα σημαντική στα διεθνή ιατρικά συνέδρια, με πολύ αξιόλογες ανακοινώσεις. Επιπλέον, κάθε χρόνο -και με αυξανόμενο ρυθμό- επιστημονικές μελέτες από τον ελληνικό χώρο δημοσιεύονται στα εγκυρότερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Από επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία η Ελλάδα βρίσκεται στις 30 πρώτες χώρες στον κόσμο σε αριθμό δημοσιεύσεων και η βιοϊατρική έρευνα αποτελεί τον κύριο κορμό. Αυτά, φυσικά, είναι εύκολο να τα επιβεβαιώσει κανείς από τις διεθνείς βάσεις δεδομένων.

Σημαντικές μελέτες διεξάγονται σε ένα ευρύ φάσμα της Ιατρικής, τόσο σε κλινικό όσο και σε εργαστηριακό επίπεδο. Εν τούτοις, επειδή ως γνωστόν τα μεγαλύτερα ιατρικά προβλήματα, δηλαδή εκείνα που αφορούν στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών, σχετίζονται με τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο, φαίνεται ότι το ερευνητικό ενδιαφέρον κυρίως εντοπίζεται προς αυτά τα νοσήματα. Περίπου το 80% της έρευνας διεξάγεται από τα ελληνικά πανεπιστήμια και κυρίως από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ομως υπάρχουν και άλλοι φορείς, όπως το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το Ινστιτούτο Παστέρ, το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» και άλλα, τα οποία έχουν υψηλό επίπεδο ερευνητών και συμβάλλουν ενεργά στην προώθηση της ιατρικής έρευνας στην Ελλάδα.

Πού υστερεί η Ελλάδα σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά ή διεθνή δεδομένα; Ισως υστερούμε σε σχέση με τις χώρες της Ευρώπης στη βασική έρευνα, δηλαδή στη Μοριακή Βιολογία και τη Γενετική. Και αυτό όχι γιατί δεν διαθέτουμε εξαιρετικούς ερευνητές, αλλά γιατί χρειάζονται τεχνολογικές υποδομές υψηλού κόστους. Από την πλευρά τους, όμως, πρέπει και τα ελληνικά πανεπιστήμια και γενικότερα τα ερευνητικά κέντρα να οργανωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο για να μπουν δυναμικά στα ευρωπαϊκά προγράμματα για να απορροφήσουν μέρος των ευρωπαϊκών κεφαλαίων που δίνονται για τη χρηματοδότηση της έρευνας. Επιπλέον, πέρα από τα ερευνητικά κονδύλια, για ακόμη μεγαλύτερη επίδοση στην έρευνα είναι απαραίτητη η προσήλωση στην αξιοκρατία, δηλαδή η επιλογή των καταλληλότερων ερευνητών, που θα οργανώσουν και θα αξιοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες που τους παρέχονται.

Η ιατρική έρευνα δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να χαρακτηριστεί περιττή και «είδος πολυτελείας».

Πάντα, κάθε εποχή έχει τις δυσκολίες και τα προβλήματά της, και ιδιαίτερα η σημερινή της οικονομικής κρίσης.

Φυσικά, πάνω από όλα είναι ο ασθενής, η άμεση αναγνώριση και αντιμετώπιση του προβλήματός του. Ομως, ποιο θα ήταν το επίπεδο της κλινικής ιατρικής αν δεν υπήρχε η έρευνα; Ερευνα και κλινική ιατρική είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Αν μέσω της έρευνας δεν ανακαλύπτονταν νέοι τρόποι διάγνωσης και νέες θεραπείες, σε τι επίπεδο θα ήταν η κλινική πράξη; Πώς θα ήταν η κλινική ιατρική χωρίς τα αντιβιοτικά αν ο Φλέμιγκ θεωρούσε, εν μέσω των προβλημάτων της εποχής του, ότι η έρευνα ήταν πολυτέλεια;

Οι βασικοί στόχοι που πρέπει να τεθούν για ακόμα υψηλότερη επίδοση στην έρευνα είναι: 1) Συνεχής βελτίωση της εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης. 2) Ανάδειξη με εξωστρέφεια των ερευνητικών προσπαθειών. 3) Προώθηση των καινοτόμων ιδεών. 4) Ενθάρρυνση και υποστήριξη των νέων ερευνητών.

Η Ελλάδα μπορεί να μη διαθέτει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ορυκτό ή βιομηχανικό πλούτο, έχει όμως προικισμένους ερευνητές, πολλοί από τους οποίους διαπρέπουν σε μεγάλα κέντρα του εξωτερικού, ερευνητές που από την ταλαίπωρη χώρα μας πρωταγωνιστούν σε πολλούς τομείς της διεθνούς έρευνας. Διαθέτει και άλλους εν δυνάμει ερευνητές που κοσμούν τα φοιτητικά έδρανα. Ας ενώσουμε όλες μας τις δυνάμεις…

 *Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών