Χρ. Ι. Στεφανάδης

Τα άνθη και οι καρποί των Λωτών, όταν καταναλώνονταν προκαλούσαν απάθεια και λήθη. Όταν ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του περιπλανώμενοι έφθασαν σε αυτό το νησί, οι Λωτοφάγοι κάτοικοι τους προσέφεραν τον καρπό του Λωτού. Οι ναύτες του Οδυσσέα ξέχασαν από πού ερχόταν και που πήγαιναν και δεν ήθελαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ιθάκη. Ο Οδυσσέας τότε τους οδήγησε στο πλοίο τους με τη βία, όπου και συνήλθαν, επανήλθε η μνήμη τους και ξαναθυμήθηκαν το σπίτι τους και τον προορισμό τους. Έτσι, συνέχισαν το εξαντλητικό τους ταξίδι στην Μεσόγειο θάλασσα…

Αυτά αναφέρει η μυθολογία.

Το ερώτημα είναι, εάν στην πρόσφατη ιστορία, στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, υπάρχουν Λωτοφάγοι. Δηλαδή άτομα ή ομάδες ατόμων, που φαίνεται να έχουν απωλέσει την μνήμη τους, τόσο την παλαιά ή όσο και την πρόσφατη…

Η ανθρώπινη μνήμη είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία καθώς συμμετέχουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου. Πολλοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές μνήμης. Αναστρέψιμες καταστάσεις είναι διαταραχές μνήμης που οφείλονται σε άγχος ή κατάθλιψη, ή σε διάφορα οργανικά αίτια, όπως ορμονικές διαταραχές. Αλλά και σε σοβαρότερες καταστάσεις, όπως όγκοι του εγκεφάλου ή βλάβες του από τραύματα ή εγκεφαλικά επεισόδια. Τέλος, συνήθης αιτία είναι η νόσος Alzheimer, που προκαλεί κυρίως απώλεια της πρόσφατης μνήμης.

Σε κάθε περίπτωση, η απώλεια της μνήμης είναι ένα σοβαρό ιατρικό πρόβλημα για τους ανθρώπους που την βιώνουν, για την οικογένειά τους και το ευρύτερο περιβάλλον τους.

Το φαινόμενο της Λωτοφαγίας, δηλαδή της απώλειας μνήμης μεγάλης μερίδας του λαού, είναι ένα φαινόμενο που ιστορικά έχει παρατηρηθεί και παρατηρείται διεθνώς.

Ένα παράδειγμα είναι ο Γερμανικός λαός, που απώθησε στο συλλογικό του υποσυνείδητο τα ναζιστικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από μία ηγετική ομάδα.

Άλλο παράδειγμα είναι οι αποικιοκρατικές χώρες της Ευρώπης, που ξέχασαν τα όσα διέπραξαν σε βάρος άλλων λαών και παρουσιάζονται σήμερα υπέρμαχοι των ανθρωπίνων και δημοκρατικών δικαιωμάτων…

Αλλά και στην πατρίδα μας παρατηρείται, κατά περιόδους, το ίδιο αυτό φαινόμενο. Δηλαδή, όπως στη μυθολογία με τους Λωτοφάγους, μια μερίδα του Ελληνικού Λαού, μικρή η μεγάλη ανάλογα την περίσταση, φαίνεται να πέφτει σε ειρηνική απάθεια, να χάνει τον κοινωνικό προσανατολισμό και την ιστορική της μνήμη. Δηλαδή κατά ένα περίεργο τρόπο, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, φαίνεται να έχουν ξεχασθεί ή τουλάχιστον να ανακαλούνται στη μνήμη κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αξιολογούνται, ή να υπάρχει επιλεκτική μνήμη.

Μερίδα των συμπολιτών μας φαίνεται να ξεχνά σχετικά πρόσφατα γεγονότα, ιδιαίτερα μετά τη Μεταπολίτευση..

Ξεχνά την αλόγιστη σπατάλη του – δανεικού - δημόσιου χρήματος..

Ξεχνά την επίσημη ανοχή της μίζας που χαρακτηριζόταν σαν «δωράκι»..

Ξεχνά την ενθάρρυνση της αντιπαραγωγικότητας μέσω των συνεχών εργασιακών διεκδικήσεων..

Ξεχνά τις ατελείωτες παροχές από κυβερνώντες ..

Ξεχνά το «Λεφτά υπάρχουν !»..

Και θυμάται μόνο το πολύ πρόσφατο παρελθόν και το οδυνηρό παρόν με τα οικονομικά αποτελέσματα της πανδημίας, την ενεργειακή κρίση, την αύξηση του κόστους ζωής, τους δυσβάσταχτους φόρους και την ανεργία. Δηλαδή, θυμάται μόνο πρόσφατες καταστάσεις και βιώματα που φαίνεται είναι ικανές, μέσα από μηχανισμούς άγχους και κατάθλιψης, να προκαλέσουν προσωρινή απώλεια μνήμης.

Η επιστήμη έχει μελετήσει αυτό το φαινόμενο, δηλαδή των ατόμων που μετά από ένα έντονο στρες παρουσιάζουν προσωρινή μερική ή ολική απώλεια μνήμης… Κατά τους ψυχαναλυτές, λειτουργεί ο μηχανισμός της απώθησης, δηλαδή του “σβησίματος” από τη συνείδηση ενός επώδυνου βιώματος του παρελθόντος, και η μεταφορά του στο υποσυνείδητο του ατόμου.

Στις περιπτώσεις αυτές, οι πολίτες εκτιμούν μόνο την παρούσα κατάσταση και καλούνται να ενισχύσουν πολιτικούς σχηματισμούς που, κατά το πρόσφατο παρελθόν, έχουν δώσει υποσχέσεις, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, που όμως δεν υλοποίησαν όταν κυβέρνησαν. Και που απεναντίας, εμπράκτως, εφάρμοσαν πολιτικές, τελείως αντίθετες με τις προγραμματικές προεκλογικές δεσμεύσεις τους.

… Στην πρόσφατη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης, δυστυχώς, υπήρξαμε «στο ίδιο έργο θεατές» ! Παράλληλα με σφοδρή κριτική στην Κυβέρνηση, χωρίς ενσυναίσθηση ευθυνών τους από το παρελθόν, πλειοδοσία υποσχέσεων και πακτωλό χρημάτων, από όλη την αντιπολίτευση!... Σφοδρή κριτική για την οικονομική πολιτική, για τη διεθνή πολιτική, για τα σκάνδαλα…

Αλλά το ίδιο συμβαίνει από στελέχη της αντιπολίτευσης και στην Βουλή των Ελλήνων και στα ΜΜΕ.

Σχετικά με την απώλεια μνήμης μερίδας του λαού μας, αυτή πιστεύουμε ότι θα επανέλθει, όταν οι συνθήκες που προκαλούν μεγάλο άγχος και κατάθλιψη στους πολίτες εκλείψουν και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αυτό θα γίνει σχετικά σύντομα.

Όσον αφορά όμως στην, προφανώς, προσχηματική και υποκριτική αμνησία ορισμένων πολιτικών της αντιπολίτευσης, η μόνη «θεραπεία» μπορεί να προέλθει μόνο από την ψήφο του λαού!...

Γιατί, σε κάθε περίπτωση, η απώλεια μνήμης των πολιτικών, έχει επιπτώσεις όχι μόνο στους ίδιους , αλλά στο σύνολο του λαού!...

*Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας