Θάνος Παπαδόπουλος

Ακόμη μια φορά η Αντίσταση και ειδικά η Αντίσταση κατά της χούντας έπεσε θύμα των μικροκομπιναδόρων της πολιτικής. Πολιτικάντηδες της κακιάς ώρας προσπάθησαν προεκλογικά και μετεκλογικά να ψαρέψουν ψήφους σε θολά νερά. Κι έτσι κύλησαν την Αντίσταση στη λάσπη και τον βόρβαρο των τρολ!

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν μιλώ για τον Απόστολο Δοξιάδη, τον Σταύρο Τσακυράκη, την Έλενα Ακρίτα και όσους άλλους αντιστασιακούς πάρουν μέρος στον διάλογο, αφού άνοιξε το θέμα. Αυτοί έχουν όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να καταθέσουν τις εμπειρίες και τις ιδέες τους για την Αντίσταση. Επειδή μαζί με τα αρχειακά υλικά είναι πολύτιμες για να καταγραφεί το "ηρωικό", το ψυχολογικό, το πολιτικό και το κοινωνικό βάθος και η ουσία της Αντίστασης. Οι σκοπιμότητες και το ήθος των ανθρώπων της Αντίστασης. Έτσι μόνο οι ειδικοί (ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι κλπ.) θα μπορέσουν να μας δώσουν ένα πανόραμα της Αντίστασης ακριβές σε όλα τα μέρη και τις εκδοχές της, τα προβλήματα και τα μυστήριά της, χωρίς αγιοποιήσεις και δαιμονοποιήσεις. Εκείνοι που θα έπρεπε να κρατηθούν μακριά είναι οι πολιτικοί που δεν έλαβαν μέρος στην Αντίσταση, έστω και για λόγους ηλικίας, όπως η Δόμνα Μιχαηλίδου και ο Κώστας Αρβανίτης. Επειδή κανέναν δεν πρόκειται να πείσουν ότι η υπόθεση δεν βρομάει σκοπιμότητα και προπαγάνδα. Εξάλλου, η Αντίσταση δεν έχει ανάγκη από δικηγόρους του διαβόλου.
Η Αντίσταση είναι πολύ παλιά υπόθεση και υπερβολικά πολύμορφη και πολύπλοκη και δεν εξαντλείται σε μια πολιτικάντικη ατάκα.

Υπάρχει η πολιτική (δημοκρατική) αντίσταση και η Εθνική Αντίσταση. Οι Αθηναίοι αντιστάθηκαν τόσο στους Τριάκοντα Τυράννους όσο και στην κατακτητική εισβολή των Περσών. Αλλά υπάρχει και η ατομική αντίσταση της Αντιγόνης στον Κρέοντα για την απαγόρευση της ταφής του αδελφού της. Σ΄ αυτή την περίπτωση μάλιστα εκτός από το ηθικό στοιχείο υπάρχει κι ένα ψυχολογικό στοιχείο που απογειώνεται όταν η Αντιγόνη απαγορεύει στην αδελφή της Ισμήνη να την ακολουθήσει στη θυσία αφού δεν συμμετείχε από την αρχή στο εγχείρημα της ταφής του Πολυνείκη. Σταματώ εδώ, όμως, γιατί τα υπόλοιπα είναι ζητήματα ψυχολογίας.

Υπάρχει η Αντίσταση των Ελλήνων στους Τούρκους στην Επανάσταση του 1821, αλλά και η Αντίσταση των Ελλήνων στους βασιλιάδες και στους δικτάτορες. Υπάρχει η Αντίσταση στη ναζιστική κατοχή και η Αντίσταση στη δικτατορία της χούντας των συνταγματαρχών. Η πρώτη ήταν σχεδόν πανεθνική υπόθεση, ενώ η δεύτερη ήταν μερικών χιλιάδων δημοκρατών και αριστερών. Η Αντίσταση της εξέγερσης στη Νομική και στο Πολυτεχνείο ήταν αντίσταση φοιτητών και νεολαίων. Στην Αντίσταση κατά της χούντας πήραν μέρος αριστεροί, κεντρώοι και δεξιοί. Ο καθένας για τους δικούς του λόγους και σκοπιμότητες, που είχαν σχέση - κακά τα ψέματα - και με την εξουσία, εκτός βέβαια από το αγωνιστικό δημοκρατικό φρόνημα. Οι αριστεροί μάλιστα εκδημοκρατικοποιήθηκαν, όπως και οι δεξιοί, μέσα από τους αγώνες τους υπέρ της Δημοκρατίας.

Κάθε Αντίσταση επειδή συμβαίνει σε ορισμένο τόπο και χρόνο και από συγκεκριμένους ανθρώπους έχει το δικό της ήθος, τα δικά της προβλήματα και τις δικές της σκοπιμότητες. Το ίδιο και η Αντίσταση κατά της χούντας. Κατά τη γνώμη μου αντιστασιακός είναι όποιος έκανε αντίσταση ακόμα και για ένα λεπτό μονάχα, αρκεί μετά να μην πρόδωσε αυτό το λεπτό χωρίς την απειλή βίας, βασανισμού, οικογενειακής καταστροφής κλπ. Επειδή κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μπορεί ν΄ αντέξει για πάντα τη στέρηση της ελευθερίας του, της καριέρας του, της οικογένειάς του, της ερωτικής του ευτυχίας και της ίδιας του της ζωής, πριν το κάνει. Ακόμη και τότε δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μπορεί να το ξανακάνει, πριν το ξανακάνει. Οι άνθρωποι που αντιστάθηκαν για ένα διάστημα και μετά λύγισαν στους εκβιασμούς, στις απειλές, στα βασανιστήρια είναι άξιοι τιμής και σεβασμού. Είναι αντιστασιακοί.

Η φυλακή και η εξορία των αντιστασιακών δεν έχει σχέση μόνο με τη στέρηση της ελευθερίας, της οικογενειακής ζωής, της καριέρας, της ερωτικής ευτυχίας κλπ. Έχει σχέση επίσης, ύστερα από ένα διάστημα, με την αντοχή στις βρογχίτιδες, στις πλευρίτιδες, στις πνευμονίες, στις διάρροιες, στις αιμορροΐδες κλπ. Έξαλλου, πόσο μπορείς να αντέξεις το καλοκαίρι να μη σεργιανάς και να κοπροσκυλιάζεις στις παραλίες με τα κορίτσια που φορούν πολύχρωμα μπικίνι;

Πόσο μπορείς να αντέξεις το χειμώνα στο να ψάχνεις μια θέση κοντά στη μοναδική ξυλόσομπα που καίει στη μέση του θαλάμου; Πόσο μπορείς ν' αντέξεις να πλένεις μέσα στην παγωνιά τα καζάνια που έβραζε η φασολάδα ή το λίπος ενός κρέατος εκατό χρονών; Πόσο μπορείς ν΄ αντέξεις τη δυσκολία να κάνεις με τη σειρά σου και όχι όταν το θέλεις εσύ ένα ζεστό μπάνιο, χωρίς να σε θερίσουν μετά τα παγωμένα ρεύματα των ανοιχτών κι απέραντων διαδρόμων που σε στέλνουν κατευθείαν στο νοσοκομείο; Πόσα ντους και πόσους χειμώνες; Δεν το ξέρει κανείς πριν το κάνει, πριν το αντέξει.

Πόσες εκατοντάδες ή χιλιάδες νύχτες μπορείς ν΄ αντέξεις να κοιμάσαι σε ένα θάλαμο παρέα με εκατό ή διακόσιους ανθρώπους σε διπλά (πάνω-κάτω) κρεβάτια κολλημένα σε ομάδες των τεσσάρων κρεβατιών; Πόσες εκατοντάδες ή χιλιάδες νύχτες μπορείς ν΄ αντέξεις ν' ακούς τον βήχα και τις πορδές εκατό ή διακοσίων ανθρώπων, να μυρίζεις την ανάσα και την μπόχα των ποδιών τους; Πόσες νύχτες μπορείς ν΄ αντέξεις χωρίς να τολμάς να αυνανιστείς στα 25 ή 35 σου χρόνια, για να βγάλεις από πάνω σου το βάρος από το συσσωρευμένο και σχεδόν στερεοποιημένο σπέρμα; Εκατό, χίλιες, δέκα χιλιάδες νύχτες; Κανείς δεν το ξέρει, αν δεν το κάνει.

Έβαλες ένα καθήκον στον εαυτό σου, στο οποίο δεν μπορούσε να σε υποχρεώσει κανείς , εκτός από τη συνείδησή σου, τη δημοκρατική σου συνείδηση. Τώρα, ύστερα από τις πρώτες πενήντα ή εξήντα μέρες σκέφτεσαι πόσο θα τραβήξει αυτό και πόσο θ΄ αντέξεις εσύ; Και τότε αποφασίζεις να πας όσο πιο μακριά γίνεται, ως το τέλος αν γίνεται. Αυτή είναι η αλήθεια. Αλλά ούτε ο ίδιος δεν ξέρεις μέχρι πού μπορείς να φτάσεις, μέχρι πού μπορείς ν' αντέξεις. Ταράζεσαι, ανησυχείς, βάζεις διάφορα με το μυαλό σου μέσα στη μοναξιά που βιώνεις ανάμεσα σ΄ αυτό το απελπισμένο, φανατισμένο και μνησίκακο πλήθος που μηρυκάζει τη μιζέρια και τη δυστυχία του σαν και σένα. Πώς μπορείς να τους αδικήσεις, πώς μπορείς να τους εγκαταλείψεις;

Βάστα κι αυτή τη μέρα, λες κάθε μέρα κι αύριο βλέπουμε πάλι. Ποιος ξέρει τι θα φέρει η μέρα; Έτσι πολεμάς το χρόνο που φεύγει και χάνεται μαζί με τα άγρια, με τα βάρβαρα νιάτα σου. Μπορείς λοιπόν μέσα σ΄ αυτή την ασφυκτική πίεση να μην αποκτήσεις νευρώσεις, τυφλή οργή, μνησικακία γι΄ αυτούς που βρίσκονται έξω και συνεχίζουν κανονικά τη ζωή τους; Προσπαθείς, αλλά δεν τα καταφέρνεις πάντα. Μερικές φορές αφήνεσαι επίτηδες στις ψευδαισθήσεις, για να εκτονώσεις την πίεση, να ξεφορτώσεις το βάρος σε μια δήθεν καλύτερη μέρα που θα ξημερώσει. Έτσι γλιστρούν στο μυαλό σου οι φήμες που κυκλοφορούν κάθε νύχτα στους διαδρόμους ότι αύριο θα διαβάσουν έναν κατάλογο για πενήντα, εκατό, διακόσιες απολύσεις. Και ύστερα η φήμη επιστρέφει ακόμη πιο διογκωμένη, ο κατάλογος περιέχει πεντακόσιες απολύσεις! Και τότε καταλαβαίνεις το παιχνίδι των ψευδαισθήσεων που παίζουμε συνειδητά στο θλιβερό εγώ μας. Για να μην τρελαθούμε….

Αυτό λοιπόν είναι η αντίσταση. Ένα μικρό, ασήμαντο κομμάτι Αντίστασης. Γι΄ αυτό όσοι προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους, φήμη, θέσεις και τα ρέστα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας είναι ραντιέρηδες της Αντίστασης, που σιτίζονται με τα βάσανα και το αίμα των άλλων. Ύαινες.

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας